TEMEL VETERİNER BİYOKİMYA

HORMON

Belirli organ veya dokular tarafından çok az miktarda üretilen, yapıldığı yerden uzaktaki hedef doku veya organlarına kan yoluyla taşınarak buralarda fizyolojik etkiler oluşturan kimyasal maddelerdir.

Salgılanan hormonların doğrudan doğruya kana verilmelerine iç salgı denir.

Hormon yapımı için özelleşmiş dokulara iç salgı bezleri denir.

Hipotalamus hormon sentezi kontrol sisteminin en üst basamağında yer alır.

Folikül: Kese şeklinde oluşum; memelilerde yumurtalıkta bulunan ve olgunlaşmış yumurtayı taşıyan kesecik

Prolaktin protein yapıda bir hormondur.

Vazopressin, damarlarda damar daraltıcı etki ile kan basıncının artırılmasında ve ayrıca organizmanın su ve elektrolit dengesinin kontrol edilmesinde görev alır.

Pankreasın Langerhans Adacıkları hormon salgılanan kısımdır.

Keton Cisimleri: Yağ asitlerinin parçalanmasıyla ortaya çıkan ürünler. Aseton, asetoasetikasit ve β-hidroksibütirik asit keton cisimleridir.

Mobilizasyon: Vücutta depolanan herhangi bir maddenin ihtiyaç halinde kullanılacak hale getirilmesidir.

Steroid Yapıdaki Hormonlar; Kortizon, kortizol, aldosteron, testosteron, östrojen vb

Pankreas Hormonları; İnsülin, glukagon, somatostatin

Oksitosin ve vazopressin hipofiz arka lobundan salgılanır.

Somatotropin, özellikle gelişme döneminde büyüme hormonunun fazla salgılanması aşırı büyümeye (devlik), yetersizliği ise büyümenin durmasına (cücelik) yol açar.

Prolaktin protein yapıda bir hormondur. Yalnızca dişilerde önemlidir. Yumurtalık
üzerinde bulunan özel bir bezi (korpus luteum) aktive eder ve bu bez tarafından
devamlı olarak progesteron üretilmesini uyarır. Prolaktin, meme bezi gelişimi, süt
sentezi ve salgılanmasından sorumludur. Prolaktin etkisiyle memeli hayvanlarda
analık içgüdüsü, kanatlılarda kuluçka içgüdüsü oluşur.

nsülinin yetersiz salınımı ile ortaya çıkan ve ağır metabolizma bozuklukları
ile karakterize klinik durum, şeker hastalığı (Diabetes mellitus) dır.

Kalsitonin, tiroid bezinin C hücrelerinde sentezlenen ve depolanan bir polipeptit hormondur. Kan kalsiyum seviyeleri yükseldiği zaman düşürülmesi için tiroid bezinden kalsitonin salınır. Bunun sonucunda kemiklerde kalsiyum birikimi
sağlanır. Kalsitonin, kemik üzerine direkt etki ile kemikten kalsiyum ve fosforun
açığa çıkışını inhibe eder.

Progesteron, esas olarak rahim iç zarında yaygın gelişme meydana getirir. Rahimi embriyoyu kabul etmeye ve onu beslemeye hazırlar. Progesteron, ovülasyonu ve başlangıçta korpus luteum oluşmasını sağlamış olan LH üretimini ortadan kaldırır ve meme bezlerini uyarır.

Kortizon, hidrokortizon (kortizol) (Şekil 8.4) ve kortikosteron önemli fizyolojik
etkileri olan glukokortikoidlerdir.

Oksitosin: Yunanca çabuk doğum anlamına gelir. Hormonun etkileri arasında; uterus (rahim) kasının kasılmasını sağlayarak doğuma yardımcı olmak, memeden sütün dışarı çıkmasını sağlamak ve kan basıncını düşürmek sayılabilir.