Mikotoksinler ve Doping
Patojen nedir?
Hastalık yapan madde veya mikroorganizmalara denir.
Toksik nedir?
Hücreler ve yaşayan dokular üzerinde yıkıcı, tahrip edici, zarar verici özelliği bulunan yani zehir vazifesi gösteren madde veya etkiye denir.
Mitotoksin nedir?
Mikotoksinler bazı patojen mikroskobik mantarlar (küfler) tarafından üretilen toksik maddelere denir.
Faydalı mikroskobik mantarlar nerelerde kullanılır?
Mikroskobik mantarlardan patojen olup mikotoksinleri üretenler yanında yararlı olanları da vardır. Bunların bir kısmı besin endüstrisinde (ekmek, bira, şarap üretimi gibi) ve bir kısmı da antibiyotik üretiminde kullanılır.
Mantarların üremesi ve mikotoksin üretmesi için uygun başlıca şartlar ne olmalıdır?
Mantarların üremesi ve mikotoksin üretmesi için uygun şartların oluşması gerekir. Bu şartlar mantarlara göre değişmekle birlikte;
Uygun besin ortamı (tahıl ürünleri gibi),
Nem (< %50), Sıcaklık (15-55 C) ve
Yeterince hava (oksijen) bulunması başlıcalarıdır.
Nefrotoksik etki
Nefrotoksik etki (Okratoksin, sitrinin gibi): Böbrek üzerinde zehir etkisi gösteren etki anlamına gelmektedir.
Mikotoksinler bulundukları besin maddesine göre kaç sınıfa ayrılır?
Hayvan ve insan sağlığı açısından önemli olan mikotoksinler bulundukları besin maddelerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
• Yem ve yem hammaddeleri (Tahıllar, tahıl ürünleri ve benzeri)
• Süt ve ürünleri
Tahıllarda bulunan başlıca mikotoksinler nelerdir?
Aflatoksinler, okratoksin A, trikotesenler, fumonisinler, zearalenon ve penitremler.
Mikotoksinlerle zehirlenme türleri nelerdir açıklayınız.
Mikotoksinlerle zehirlenme akut, subakutveya kronik nitelikte olur. Akut ve subakut zehirlenmeler, gün-içi, günler veya birkaç hafta içinde gerçekleşen, mikotoksinlerin yemlerle genellikle daha yüksek dozlarda, tek doz veya tekrarlanan dozlarda alımıyla gerçekleşen zehirlenme şeklidir.
Kronik zehirlenmede, mikotoksinlerin alınış yolu belirleyicidir. Mikotoksinlerin; düşük dozlarda, aylar sürebilen uzun bir dönemde ve sürekli olarak alınmasına bağlı olarak ortaya çıkar.
Akut ve Subakut aflatoksin zehirlenme belirtilerini sıralayınız.
Akut ve subakut zehirlenmede bazı hayvan türlerinde karşılaşılan belirtiler aşağıdaki gibidir.
-
Domuzlarda genellikle iştahsızlık, depresyon, sarılık, hemorajik hepatit (kanamalı karaciğer iltihabı), hemorajik gastroenterit ve şiddetli dehidrasyon (canlının çok fazla sıvı kaybetmesi) görülür. Ölüm şekillenebilir.
-
Sığırlarda başlıca zayıflama, iştahsızlık, solunum güçlüğü ve depresyonla seyreder,danalar daha çok etkilenebilir. Laktasyonda süt verimi azalır. Ölüm görülebilir.
-
Koyun ve keçiler aflatoksinlere karşı daha dirençlidir. Zehirlenme semptomları sığırlara benzer.
-
Kanatlılarda iştahsızlık, yorgunluk, gelişmede gecikme, ataksi, konvülziyonlar ve ölüm şeklinde devam eder.
Penicillium verrucosum, Aspergillus ochraceus ve düşük oranlarda Aspergillus niger tarafından üretilen mikotoksin türü hangisidir?
Okratoksin A; Penicillium verrucosum, Aspergillus ochraceus ve düşük oranlarda Aspergillus niger tarafından üretilir. Ayrıca, Okratoksin A, 30 C altında ve %80 nem bulunan ortamlarda daha fazla üretilir. Bu nedenle, daha çok serin iklime sahip bölgelerde (Kanada, Orta ve Kuzey Avrupa gibi), tahıl ve ürünlerinde bu toksin daha yaygın görülür.
Hareketle şiddetlenen ve ilerleyen titremeler, opistotonus, istemsiz göz hareketleri ve tükürük salgısında artış, dış uyarılara aşırı duyarlılık, sağırlık, yorgunluk ve felç gibi belirtiler hangi mikotoksin zehirlenmesine aittir?
Penitremler; Penicillium cyclopium gibi penisilyum türü mantarlar tarafından hazırlanan bir dizi mikotoksin (A-F) grubudur. Grubun en önemli temsilcisi penitrem A’dır (tremorin A diye de bilinir). Bu mikotoksinle zehirlenen hayvanlarda hareketle şiddetlenen ve ilerleyen titremeler, opistotonus, istemsiz göz hareketleri ve tükürük salgısında artış, dış uyarılara aşırı duyarlılık, sağırlık, yorgunluk ve felç dikkat çeker.
Katalepsi nedir?
Katalepsi, vücudun hareketsiz bir şekilde kaldığı, yüz ifadesinin donduğu sinirsel bir bozukluktur.
Mikotoksinle kontamine olmuş tane ve yağlı tohumların değişik yoğunluktaki çözeltilerde yüzdürülmesi ile ayrılması esasına dayanmakta olan mikotoksinlerin tanısında kullanılan fiziksel yöntem hangisidir?
Dansite ayrımı: Mikotoksinle kontamine olmuş tane ve yağlı tohumların değişik yoğunluktaki çözeltilerde (NaCI gibi) yüzdürülmesi ile ayrılması esasına dayanmaktadır. Yapılan araştırmalar özellikle aflatoksin içeren tahıl tanelerinin normal tanelerden daha düşük yoğunluğa sahip olduğunu göstermiştir.
Mikotoksinlerin tanısında kullanılan kimyasal yöntemlerin başlıcaları nelerdir?
Başlıca amonyak uygulanması, ozon uygulanması (ozonizasyon) ve adsorbanların kullanılmasıdır. Ancak, klorlaştırıcı maddeler (sodyum hipoklorid, klordioksit, gaz halindeki klor), oksitleyici maddelerden hidrojen peroksit, sodyum bisülfit ve hidrolitik maddeler (asitler ve alkaliler)’de kullanılabilmektedir.
Doping nedir?
Doping, bir sporcu veya yarış hayvanının yarış performansını yapay olarak arttırabilmek veya azaltabilmek amacıyla yabancı maddelerin veya fazla miktarda fizyolojik maddelerin kullanılmasıdır.
Doping maddelerini sınıflanırınız.
Yarış performansını arttıranlar
Yarış performansını azaltanlar
Diğer doping maddelerinin kinetiğini değiştirenler
Düşük yarış performansını normale getirebilmek için kullanılanlar
Türkiye'de doping kontrolü kaç yılında başlamıştır?
Türkiye’de Tarım Bakanlığı 1948 yılında at yarışlarında doping kontrolünün yapılmasını kararlaştırmış ve bu kontrollerin Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Farmakoloji ve Toksikoloji Kürsüsü’nde yapılması uygun görülmüştür.
Opistotonus nedir?
Opistotonus, Gövdenin yay biçimi alarak kasılmış haline denir.
Süt ve ürünlerinde bulunan mikotoksinler hangileridir?
Süt ve ürünlerinde bulunan mikotoksinlerin başlıcaları şunlardır: Aflatoksin M1 ve aflatoksin M2, okratoksin A, siklopiazonik asit. Aflatoksin M1 ve M2 sütte sıklıkla bulunabilen aflatoksinlerdir. Okratoksin A ve siklopiazonik asit de daha az olarak bulunabilmektedir.