TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ - Deneme Sınavı - 6

Bazı parazitler ise hem direkt hem de indirekt olarak gelişebilirler. Bu kısa açıklamadan sonra parazitlerin biyolojik gelişme şekillerini şu şekilde gruplayabiliriz.
a. Direkt (monoksen) gelişme
b. İndirekt (heteroksen) gelişme
c. Hem direkt hem indirekt (diheteromonoksen) gelişme.

Miyazis: Sinek larvalarının insan ve hayvanların vücudunda oluşturduğu enfeksiyon. Yumurtalar hem açık yaralara, buruna, kulağa, kafa derisine hem de normal deriye bırakılabilir.

Bir parazitin normal olarak bulunması gereken organ veya dokudan başka bir yerde bulunmasına sapık parazitizm denir.

Yalancı (Pseudo) Parazitizm: Aslında parazit olmayan bazı canlıların ya da çeşitli cansız maddelerin parazit zannedilmesidir. Bu durum genellikle paraziter hastalıkların teşhisi amacıyla yapılan değişik muayenelerde karşımıza çıkar ve incelemeyi yapan kişiyi yanıltabilir.

Multiparazitizm: Bir konağın birden fazla parazit türünü aynı anda vücudunda bulundurması durumudur.

Parazitler konaklarında patolojik bozukluklara neden olarak hastalanmala­rına hatta ölümlerine neden olabilirler. Parazitler konaklarının çok değişik vücut kısımlarında, kanda ve lenfte bu­lunabilir. Parazitlerin çoğu kronik seyirli hastalıklara neden olduğundan hayvanlarda uzun süre devam edip et, süt, yapağı gibi verimlerin düşmesine neden olurlar. Hayatlarını devam ettirebilmek için mutlaka başka bir canlıya ihtiyaç duyarlar. Bir konakta bir tür parazit bulunabileceği gibi birden fazla tür de bulunabilir. Doğru cevap D’dir.

Şemoterapik : Enfeksiyon hastalıklarının tedavisi amacıyla kullanılan, mikroorganizmalar üzerine zarar verici etkileri fazla buna karşılık organizma üzerindeki etkileri çok az ya da hiç bulunmayan maddelerdir.

Serbest yaşam ile paraziter yaşam arasında parazitizmin farklı basamakları bulunmaktadır. Bunlar Serbest, Kommensalizmus, Forezis, Mutualizmus, Simbiyoz ve Gerçek Parazitizm’dir.

Forezis: Değişik iki organizma arasındaki ilişki, birisinin diğerine barınak veya ulaşım sağlaması, ya da onu korumasıdır.

Leeuwenhoek’un (1632-1723), 17.yüzyılın ikinci yarısında mikroskobu geliş­tirmesiyle diğer bilimler gibi parazitoloji biliminde de yeni bir dönem başlamış ve özellikle gözle görülemeyen parazitler üzerinde araştırmalar başlamıştır.

Partenogenetik: Eşeyli çoğalmanın değişikliğe uğrayarak meydana getirdiği eşeysiz bir üreme şeklidir. Dişi eşey hücresinin erkek eşey hücresi ile birleşmeden gelişme gösterir.

Bazı araştırıcılar kan parazitlerinin, değişik omurgasız canlıların bağırsak parazitlerinden köken aldığını kabul etmektedirler. Omurgasız hayvanların gittikçe artan kan emme alışkanlıkları sonucu accidental (rastlansal) olarak bağırsaklarında bulunan parazitler omurgalı canlıların kan dolaşımına girmekte ve giderek bu ortama adapte olmaktadır. Omurgasız hayvanlar tekrar kan emdiklerinde orijinal yerlerine dönmekte ve yaşamlarını devam ettirmektedirler. Bu yolla parazit her iki konağa da adapte olmaktadır. Zamanla her iki ortama alışan bu parazitlere en iyi örnek kenelerde Babesia, Theileria, Anaplasma ve sivrisineklerde Plasmodium (sıtma) örnek verilebilir

Her canlının ve parazitlerin iki kelime ile anılması ilk defa İsveç’li hekim ve biyolog Linnaeus (18.yüzyıl) tarafından önerilmiş ve 1900 yılında Londra’da ulus­lararası Zooloji kongre’sinde 36 maddelik bir kararla ilan edilmiştir.

Metabo­lik bağlantının bulunmaması kommensalizmus’u parazitizm’den kesin olarak ayıran en önemli özelliktir.

Simbiyoz’da ise canlılar birbirinden ayrılamaz eğer bu ger­çekleşirse ikisi de ölür.

İsmail Hakkı Çelebi (1873), Askeri Baytar Okulu ve Alfort (Fransa) Veteriner Okulundaki eğitimden sonra Mülkiye Baytar Okulu (1889) ve Askeri Baytar Okulunda Tıbbi Zooloji hocalığına atanmıştır. Çelebi 1912’de “İlmi Hayvanatı Tıbbiye ve Ziraiye”, 1914’de “İlmi Tüfeylat-Parazitoloji” kitabını hazırlamış 1932’de Ordinaryus Profesör olmuştur. 1939 yılında ölümüne kadar 44 eser yayınlayan Çelebi ülkemizde Modern Parazitolojinin kurucusu olmuştur.

Bazı parazitler veya gelişme dönemleri üzerinde yaşadıkları canlının doku­larında göç geçirebilir. Bir konakta bir tür parazit bulunabileceği gibi birden fazla tür de bulunabilir. Parazitler üzerinde yaşadıkları konaklardan daha yüksek bir üreme potan­siyeline sahiptirler. Bazıları da zoonoz karakterde olup hem insan hem de hayvanlarda yaşaya­bilirler. Birkaç istisna hariç genellikle parazitler konaklarından küçüktür. Doğru cevap D’dir.

Pireler hayvanların vücut kılları arasında daha rahat hareket edebilmek ya da sıçrayabilmek için yanlardan yassılaşmıştır. Doğru cevap E’dir.

Bitlerin yumurtaları konakla­rın kıllarına ve saçlarına bağlanabilmek için özel bir salgı ile yapışkan bir özellik kazanmıştır. Doğru cevap B’dir.

Protozoonların hücre zarı yarı geçirgen, iki katlı bir yapıdadır. Bu zar proto­zoonlara şekil verir ayrıca onu dış ortamdan ayırır, korur ve hareketlerine yardım eder. Bunun yanında parazitin ortam ile olan ilişkisini de sağlar. Moleküllerin ve iyonların hücreye giriş çıkışı gibi birçok biyolojik olay bu zar sayesinde gerçekleş­mektedir. Doğru cevap C’dir.