TEMEL VETERİNER PARAZİTOLOJİ - Deneme Sınavı - 7

Parazitin son konağı kedi ve kedigiller, ara konakları ise yine kedilerin kendileri olmak üzere insan dahil birçok memeli ve kanatlı hayvanlardır.

Endojen otoenfeksiyon yoluyla: Enfekte konakların kendi vücutlarında oluşan paraziter enfektif formlarla tekrar enfekte olması (Örn: Dışkıyla dışarı çıkmayan bazı ince duvarlı Cryptosporidium ookistlerinin aynı konakta ince bağırsakta tekrar enfeksiyon meydana getirmesi)

Kistik echinococcosis (KE): Kist Hidatik, Hidatidoz da denen bu tip E. granulosus tarafından meydana getirilir.

Hastalığın insanlara bulaşması vektör sinekler haricinde kan nakilleri ve plasenta yoluyla da olabilir. Enfekte köpeklerle temas yoluyla ise bir bulaşma olmaz.

Protozooloji  Protozoa’ları (Tek hücreli parazitler)

Helmintoloji  Helmint’leri (trematod, cestod, nematod-iç parazitler)

 Artropodoloji  Artropod’ları (insekta, akar-dış parazitler) inceler.

Filogenetik: Çeşitli organizma grupları (örneğin türler veya topluluklar) arasındaki evrimsel ilişkinin araştırılmasıdır.

Şemoterapotik: Enfeksiyon hastalıklarının tedavisi amacıyla kullanılan, mikroorganizmalar üzerine zarar verici etkileri fazla buna karşılık organizma üzerindeki etkileri çok az ya da hiç bulunmayan maddelerdir.

Doğru cevap C’dir.

Forezis: Değişik iki organizma arasındaki ilişki, birisinin diğerine barınak veya ulaşım sağlaması, ya da onu korumasıdır. Örnek olarak Fierasfer cinsine bağlı balıkların deniz yıldızı, midye veya istiridyelerin solunum sistemi veya vücut boşluklarında yerleşip orada yaşamalarıdır. Fierasfer’ler gıdalarını yaşadıkları konaklardan almazlar, crusteaceaları yiyerek hayatlarını devam ettirirler. Bu da parazitizme geçişte ilk basamağı oluşturmaktadır.

Doğru cevap D'dir.

Simbiyoz: Yunanca’da beraber yaşama anlamındadır. Mutualizmus’ta birlikte yaşayan iki canlı arasındaki ilişki esnektir. Canlılardan biri diğerinden ayrılabilir ve yaşamına devam eder. Simbiyoz’da ise canlılar birbirinden ayrılamaz eğer bu gerçekleşirse ikisi de ölür. Bir alg ve bir mantar bir arada yaşayarak liken’i oluşturur. Algler mantarlar için gerekli hidrokarbonların sentezi için klorofile sahiptir. Mantarlar ise alglerin su ve mineral tuzları absorbe etmeleri için gerekli rutubetli ortamı sağlar. Buradaki bağlantı zorunluluktur. Kesinlikle birinin diğerinden ayrılması mümkün değildir.

Bizanslı tanınmış hekim olan Tralles’li (Aydın) Aleksandr, Sarton’a göre ilk Parazitolog’tur. Seranos, Amidale, Aetius ve Activarios gibi hekimler Askarit, Enterobius ve Tenyalar hakkında çağlarına göre çok faydalı bilgiler vermişlerdir.

Doğru cevap A’dır.

Francesco Redi (1626 -1697), parazitolojinin kurucusu ve önderlerinden biri sayılmaktadır. Redi, sineklerin etlerden oluşmadığını, ete bırakılan sinek yumurtalarından geliştiğini deneysel yolla kanıtlamış ve böylece “Kendiliğinden Oluşum Teoremi”ni yıkmıştır. İnsan ve memeliler dışında kuş ve balıklarla çalışan Redi, Fasciola hepatica’nın şeklini çizerek diğer araştırmacıların parazitler üzerine ilgisini uyandırmıştır.

Leeuwenhoek’un (1632-1723), 17.yüzyılın ikinci yarısında mikroskobu geliştirmesiyle diğer bilimler gibi parazitoloji biliminde de yeni bir dönem başlamış ve özellikle gözle görülemeyen parazitler üzerinde araştırmalar başlamıştır.1674’te Leeuwenhoek, Giardia, Eimeria gibi parazitleri mikroskop altında teşhis etmiştir.

Doğru cevap A'dır.

Prof.Dr. Ekrem Kadri Unat (1914) ülkemizde Tıp Parazitoloji’nin oluşmasına en fazla katkı sağlayan bilim adamlarından biri olup 1967’de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde “Mikrobiyoloji Tropikal Hastalıklar ve Parazitoloji” kürsüsünü kurmuştur.

Doğru cevap C’dir.

Her canlının ve parazitlerin iki kelime ile anılması ilk defa İsveç’li hekim ve biyolog Linnaeus (18.yüzyıl) tarafından önerilmiş ve 1900 yılında Londra’da uluslararası Zooloji kongre’sinde 36 maddelik bir kararla ilan edilmiştir. Bu nedenle bilimsel olarak anlaşmanın uluslararası tam olabilmesi için parazitler Latince ve iki isimle (Binominal) adlandırılır. Bunlardan ilki parazitin bağlı olduğu cinsi, ikincisi türü göstermektedir. Örneğin;

  Ixodes ricinus olduğu gibi.

   (cins) (tür)

İkinci isim her zaman küçük harfle başlamalıdır. İsimlendirmede bazen iki yerine 3 isim de kullanılır (trinominal) Üçüncü isim tür altını gösterir. Örneğin;

Sarcoptes scabiei varyete canis olduğu gibi

(cins) (tür) (tür altı)

Nadiren üç isimlendirme de; (Quatronominal) cins altı da gösterilebilir ve bu parantez içinde yazılır.

Örneğin; Trichonema (Trichonema) nassatum parvum olduğu gibi

                                       (cins altı)

Parazitlerin kökleri ile birlikte isimlendirilmesi de (Uninominal) aşağıdaki gibi yazılır.                Arachnid

                                  Acarina........................ Sınıf altı

Seksiyon                   Metastigmata............... Dizi

Chelicerata               

                                  Ixodoidea.................... Aile üstü

                                  Ixodidae...................... Aile

                                  Ixodes ........................ Cins gibi.

Yeni bulunan bir parazit onu bulan tarafından cins adının yanına (NOVUM GENUS) n.g. harfleri, tür adının yanına (NOVUM SPECIES) n.sp. harfleri konarak yayınlanır. İsimlendirme kurallarına göre parazitin isminden sonra onu bulan kişinin ismi ve virgül koyularak bulduğu yıl yazılır.

Hyalomma aegyptium Linnaeus, 1758

Paraziter hastalıkların isimlendirilmesinde ise parazitin cins adının sonuna “ose”, “osis” ve “iasis” ekleri getirilir.

Giardiose

Hidatidosis

Leishmaniasis gibi.

Mekanik Vektörlük: hasta olan canlıdan alınan etkenin artropodun vücudunda herhangi bir değişikliğe uğramadan hayvan veya insanlara taşınmasıdır.

Doğal direnç tam veya da kısmi olarak şekillenir. Eğer direnç tam ise parazit konakta yerleşemez ve değişik şekillerde kısa sürede vücuttan atılır. Direnç hiç yoksa parazit konakta yerleşir ve normal hayatını sürdürür. Ancak konakta kısmi bir direnç söz konusu ise parazitler konağa yerleşir ancak normal gelişimini tamamlayamaz. Bu durumda;
• Parazitin yaşama süresi kısalabilir
• Parazit normal büyüklüğüne ulaşamayabilir
• Parazitin döl verme yeteneği azalabilir
• Parazitin olgunlaşma süresi uzayabilir

Hemoparazitler: kanın plazma kısmında ya da kan hücreleri içinde yaşayan parazitlere hemoparazit adı verilir.

Miyazis: Sinek larvalarının insan ve hayvanların vücudunda oluşturduğu enfestasyon. Yumurtalar hem açık yaralara, buruna, kulağa, kafa derisine hem de normal deriye bırakılabilir.

Latent: gelişmeyen, inaktif halde bekleyen. Bu tip canlılar normal şartlar oluştuğunda gelişebilirler.

Tablo 3.1 

Parazit Adı- Son Konak-  Ara Konak

Taenia saginata-İnsan-Sığır

Örneğin sivrisineklerin sıtma etkenlerini bulaştırması olayı bir vektörlüktür.

Fizyolojik Faktörler
1. Konağın Beslenme Şekli
2. Yaş
3. Konağın Vücut Isısı

Endoparazitler (İç Parazitler): konaklarının organlarında ve dokularında yani vücudu içinde yaşayan parazitlere endoparazit adı verilir.