TEMEL VETERİNER PATOLOJİ

Malign tümörlerden ayrılan-kopan hücrelerin damarlar veya doku aralıklarını kullanarak uzak dokulara gitmesi ve oralarda yeni tümör odakları oluşturmasına metastaz adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Benign tümör hücreleri, köken aldıkları sağlıklı doku hücrelerine benzerlik gösterir. Yavaş ve sınırlı büyür. Tümör hücrelerinin çevresinde genellikle bağ dokudan kapsül bulunur. Metastaz ve invazyon yapmayan hücrelerce oluşturulan tümör kitleleri genellikle cerrahi yöntemler ile alınabilir ve canlının yaşam kalitesini çok fazla etkilemezler. Doğru cevap D'dir.

İyi huylu tümörler (epitelial veya mezenflimal) köken aldıkları doku adının sonuna -oma takısı getirilerek adlandırılırlar. Örneğin, kollagen üreten fibroblastik hücrelerden (bağ dokusundan) oluşan tümör fibroma, kıkırdak dokusu hücrelerinden oluşan tümör kondroma, kemik dokusu hücrelerinden oluşan tümör osteoma; derinin çok katlı yassı epitelinde gelişen tümör papilloma, bez epitelinden gelişen tümör adenoma diye adlandırılır. Doğru cevap A'dır.

Bir kısım tümörler -blastoma son eki kullanılarak adlandırılır. Örneğin retinoblastoma, nefroblastoma, hepatoblastoma gibi. Bu tümörler, canlının olgunluk dönemindeki dokulara değil intrauterin dönemdeki dokulara benzetilirler ve bu tip tümörler genellikle yeni doğanlarda görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Tümör gelişmesinde bir parankim, bir de stroma vardır. Tümörün parankimi, o tümörü oluşturan temel hücrelerin (epitelial veya mezenflimal) topluluğudur. Stroma ise, tümörü oluşturan hücreler arasında kalan destek dokusu (bağ dokusu) ve damarlarca oluşturulur. Stromanın görevi, tümör hücrelerini beslemek (damarlar yardımıyla) ve tümörün gelişmesini desteklemektir. Stroma aynı zamanda tümörü sınırlar ve çevresinde kapsül oluşturur. Çoğunlukla tümörlerde parankim ve stroma birlikte görülür. Doğru cevap C'dir.

Tümör oluşumunda nedenler iki ana grupta toplanır. 1. Tümör oluşumuna yatkınlık (dispozisyon); yaş, ırk, cinsiyet, organ, kalıtım; 2. Tümör yapıcı nedenler; fiziksel nedenler, kimyasal nedenler, onkojenik (kanser yapıcı) virüsler, parazitler ve hormonlardır. Doğru cevap D'dir.

Hereford ırkı sığırlarında göz çevreleri pigmentsiz olduğu için yassı hücre karsinomlarının, iri cüsseli köpek ırklarında (St. Bernard ve Great Dane) osteosarkomların, kır donlu atlarda melanomların, köpek ve kedilerde meme bezi tümörlerinin ve atlarda  penis kanserlerinin çok görülmesi ırk özelliğini göstermektedir. Bu örnek tümör oluşumuna yatkınlık için verilebilir. Diğer şıklarda verilen örnekler tümör yapıcı nedenler için verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Bir tümörün, ana kitleden bağımsız yeni odaklar oluşturması şu yollardan biriyle gerçekleşir: Kan Akımı Yoluyla Yayılım; bu yol sarkomların başlıca uzak yayılım biçimidir. Doğru cevap B'dir.

İmmunohistokimyasal yöntem ise, hücre ve dokulardaki antijenleri göstermek amacıyla işaretlenmiş özellikli antikorlar kullanılarak ve renkli bir sonuç veren bir takım kimyasal reaksiyonlara dayanmaktadır. Bu yöntem, özellikle farklılaşmamış tümörlerin tanısında ve sınıflandırılmasında, hücre tiplerini tanımlayan belirleyicileri kullanarak metastazların köken aldığı dokunun belirlenmesinde, tümörün sağaltımında önemli moleküllerin belirlenmesinde önemi vardır. Doğru cevap D'dir.

Papillom; deri ve kutan mukozalar ile değişici epitel dokudan köken alan iyi huylu bir tümördür. Diğer şıklarda verilenler mezenşimal kökenli benign ve malign tümörlerdir. Doğru cevap C'dir.

A, B, C ve D şıklarında yer alan özellikler benign (iyi huylu) tümörlere aittir. Malign tümör hücreleri, köken aldıkları sağlıklı doku hücrelerine az benzerlik gösterirken hızlı ve sınırsız büyüme özelliğine sahiptirler. Çoğunlukla metastaz yaparlar. Malign tümörler epitelial dokulardan köken alıyorsa -karsinoma (carcinoma), mezenşimal dokulardan köken alıyorsa -sarkoma (sarcoma) son eki kullanılır. Doğru cevap E'dir.

Metastaz, malign tümörlerin özelliğidir. Metastaz şu yollarla gerçekleşir:

Kan Akımı Yoluyla Yayılım; bu yol sarkomların başlıca uzak yayılım biçimidir. 

Lenf akımı yoluyla yayılım; lenf akımına karışarak yayılım karsinomların özelliğidir. 

Kontakt (temas, dokunma) Yoluyla Yayılım; bu yayılma şekli birbiri üzerine temas eden dokularda gelişir. 

Vücut Boşluklarına ve Seröz Yüzeylere Sıçramayla-Saçılmayla Geçiş (implantasyon); tümörlerin yüzeyinden kopan-ayrılan hücrelerin özellikle seröz vücut boşluklardaki bir yayılma şeklidir.  

Kanallar Yoluyla Yayılım; tümör hücrelerinin bronş-bronşiol, idrar yolları ve safra kanalları gibi yollarla yayılmasıdır. Buna göre doğru cevap C'dir.

Papillom; deri ve kutan mukozalar ile değişici epitel dokudan köken alan iyi huylu bir tümördür. Genellikle fiziksel ve kimyasal sebeplerin süreğen irkiltileri sonucu oluşur. Doğru cevap C'dir.

Yassı hücreli kanser; deride çok katlı yassı epitelin stratum spinosum hücrelerinden köken alan malign bir tümördür. Lipom; yağ dokusu hücrelerinden (liposit) köken alan iyi huylu tümördür. Leiomyom; sığır, köpek, koyun, at ve domuz gibi evcil hayvanlarda ve genellikle dişi genital organlarda, bazen de özofagus ve mide-bağırsakta görülür. Hemangiom; kan damarı endotel hücrelerinin benign tümörüdür. Lenfangiom; Lenf damarlarından köken alan ve hayvanlarda seyrek rastlanan iyi huylu tümörlerdir. Doğru cevap E'dir.

Köpeklerde bulaşıcı veneral tümör, hücresel kökeni hala tam olarak bilinmeyen, köpeklerde rastlanılan tümörler arasında oldukça yüksek bir orana sahip ve kolayca bulaşabilen bir tümördür. Bu nedenlerle Sticker sarkomu, histiyositoma, venereal granuloma, transmissible lenfosarkom ve kontagiöz venereal tümör adlarıyla da bilinmektedir. Normal köpek hücreleri 78 kromozom içerirken, bulaşıcı venereal tümör hücreleri 59 ± 5’tir. Tümör, koitus (çiftleflme) yoluyla ya da doğrudan temas ile canlı tümör hücrelerinin aktarılmasıyla bulaştırılabilmektedir. Cinsel olgunluğa ulaşmış dişi veya erkek köpeklerde gelişebilir. Dolayısıyla bu tümörde ırk ve cinsiyet yatkınlığı bulunmamaktadır. CTVT’nin yerleşim yeri, dişi köpeklerde vulva ve vagina, erkek köpeklerde ise penis ve preputiumdur. Doğru cevap E'dir.

Osteosarkom; kemik dokusundan köken alan kötü huylu tümör, kondrosarkom; kıkırdak dokusunun malign tümörü, hemangiosarkom damar endotel hücrelerinin malign tümörü, lenfangiosarkom; lenf damarlarından köken alan kötü huylu tümör, rhabdomyosarkom; çizgili kasın malign tümörüdür. Buna göre doğru cevap B'dir.

Sitopatolojik tanı yöntemiyle tümör hücrelerinin olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu değerlendirmede ince iğne aspirasyon tekniği ile kolayca ulaşılabilen tümöral kitlelerden elde edilen hücreler veya sıvı bir enjektör yardımıyla alınarak lam üzerine yayılır, sonra boyanarak mikroskopta incelenir. Bu incelemenin esas amacı tümör tipinin kesin tanısı değil, olayın tümöral olup olmadığının belirlenmesidir. Histopatolojik inceleme kesin tanı için her zaman en güvenilir yöntemdir. Ayrıca dondurma mikrotomunda, tümör kitlesinden daha hızlı ve çabuk alınabilen kesitler, hasta henüz operasyonda anestezi altında iken tanı konulması sağlayabilir. İmmunohistokimyasal yöntem ise, hücre ve dokulardaki antijenleri göstermek amacıyla işaretlenmiş özellikli antikorlar kullanılarak ve renkli bir sonuç veren bir takım kimyasal reaksiyonlara dayanmaktadır. Bu yöntem, özellikle farklılaşmamış tümörlerin tanısında ve sınıflandırılmasında, hücre tiplerini tanımlayan belirleyicileri kullanarak metastazların köken aldığı dokunun belirlenmesinde, tümörün sağaltımında önemli moleküllerin belirlenmesinde önemi vardır. Doğru cevap A'dır.

Splenektomi; dalağın operasyonla bütünüyle vücuttan çıkarılıp alınmasıdır. Regresyon; bir doku ya da organın gelişim evresinin başlangıç fazlarına geri dönmesi ya da gerilemesidir. İnvazyon; tümör hücrelerinin canlı dokusunu istila etme kapasitesi olup, malign tümörlerin temel özelliğidir. Prognoz; bir hastalığın gidişini gösteren bulguların bütününe denir. Eksizyon; herhangi bir dokunun operasyonla kesilip çıkarılmasıdır. Doğru cevap B'dir.