TEMEL YANGIN GÜVENLİĞİ

Ticaret amaçlı binalar gıda, giyim, sağlık ve diğer ihtiyaç maddelerinin toptan ve perakende olarak satıldığı yerlerdir.Mağazalar, dükkânlar, süpermarketler, toptancı
siteleri, kapalı çarşılar vs. Bankalar ise  iş amacı ile her türlü büro hizmetlerinin yürütüldüğü, hesap ve kayıt işlemlerinin ve benzeri çalışmaların yapıldığı büro binaları sınıfındadır.

Havai fişek fabrikaları yüksek tehlikeli grupta yer almaktadır.Tren istasyonları, mum ve bal mumu fabrikaları, kütüphaneler ve fotoğraf laboratuvarları orta tehlikeli sınıfta yer almaktadır.

Toplanma amaçlı binalar yeme ve içme tesisleri, eğlence yerleri, müzeler ve sergi salonları, ibadethaneler, spor salonları, terminal ve garlar, hava alanları ve limanalrdır. Otoparklar depolama amaçlı tesisler arasındadır.

TS 9935’e göre yangın dayanımları açısından yapılar dört gruba ayrılmıştır:
Tip I – Yanmayan: Tip I-445 ve Tip I-332 olmak üzere iki tipi vardır.
Tip II – Yangına Dayanıklı: Tip II-222 ve Tip II-111 olmak üzere iki tipi vardır.
Tip III – Dış Yüzeyleri Korumalı: Tip III-211 ve Tip III-200 olmak üzere iki tipi vardır.
Tip IV – Ahşap Karkas: Tip IV-111 ve Tip IV-000 olmak üzere iki tipi vardır.

Kütlesel yalıtım: Çelik taşıyıcı elemanların beton, tuğla vb. malzemelerle çerçevelenmesi veya doldurulması yöntemidir. Çelik elemanların kesit şekillerine göre beton, çelik elemanın içine veya dışına uygulanabilir. Uygulandığı elemanın üzerinde ısısal dağıtım yaparak, taşıyıcı elemanın kritik sıcaklığa ulaşmasını engeller ve diğer dış etkilere karşı koruma sağlar. Ancak betona gömme yöntemi hafif beton kullanılsa bile yapıyı ağırlaştırmaktadır.

Betonarme ve öngerilmeli betonun yangın dayanımı ile ilgili özellikler çoğunlukla yapı sistemini oluşturan çelik ve beton malzemelerinin özeliklerine bağlıdır ancak sadece bu malzemelerin tekil özelliklerine bağlı olarak değerlendirilmemelidir. Sistemi oluşturan elemanların kesiti ve boyutları, donatı türü, demir donatı üzerinde bırakılan pas payı, betondaki agreganın yapısı gibi etkenler sistemin davranışını etkilemektedir.

Yangın riski yüksek olan alanların diğer alanlardan ayrılması, bir alanda çıkacak yangından dolayı, diğer
alanlarda oluşabilecek hasarları azaltmak, kullanıcıların sığınabileceği güvenli alanlar oluşturmak ve yangın boyutlarını sınırlayarak söndürme çalışmalarını kolaylaştırmak amacıyla yapılan bölümleme / kompartımantasyon yapıyı yönetmeliklere uygun olarak yeterli yangın direncine sahip duvar ve döşemelerle kendi içinde bölümlere ayırmaktır. İki ya da daha fazla kat tek bir bölüm / kompartıman içinde yer alabilir.

Yönetmelik'e göre kapalı otoparklar sınırsız kompartıman alanına sahiptir.

EC sayılı AB Komisyonu Kararı ekinde yapı elemanlarının yangına dayanım performans sınıflandırması ortaya konulmuştur. Yapı elemanlarının yangın direncinin belirlenmesi için kullanılan ve dakika cinsinden ifade edilen üç temel kriter vardır:
• Yük taşıma kapasitesi (Load-bearing Criterion) (R): Yıkılmaya veya aşırı eğilmeye dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalma durumunda belli bir sürede strüktürel stabilitesini koruma kapasitesi
• Bütünlük (Integrity) (E): Elemanın sıcak gaz ve alev geçirmezlik dayanımı
• Yalıtım (Insulation) (I): Aleve maruz kalan yüzeydeki yoğun sıcaklık artışına karşı dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalan taraftan diğer tarafa ısı transferi sonucunda önemli bir ısı aktarımı olmadan, yalnız bir taraftan yangına maruz kalmaya dayanım yeteneği

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik'e göre semboller ve ifadeler aşağıdaki gibidir :

R Yük taşıma kapasitesi
E Bütünlük
I Yalıtım
W Işınım yayma
M Mekanik dayanım
C Kendiliğinden kapanma
S Duman sızıntısı
P veya PH Gücün sürekliliği veya sinyal verilmesi (alarm)
G İsli yangın direnci
K Yangın karşı koruma yeteneği
D Sabit sıcaklık altında dayanıklılık süresi
DH Standart zaman-sıcaklık eğrisi altında dayanıklılık süresi
F Güçlendirilmiş duman ve ısı havalandırıcılarının işlerliği
B Doğal, duman ve ısı havalandırıcılarının işlerliği

Gıda, giyim, sağlık ve diğer ihtiyaç maddelerinin toptan ve perakende olarak satıldığı yerler ticari amaçlı binalardır. Bunlara örnek olarak ise mağazalar, dükkânlar, süpermarketler, toptancı siteleri, kapalı çarşılar gösterilebilir.

Ticaret amaçlı binaların kapsamına giren işler hariç olmak üzere, iş amacı ile her türlü büro hizmetlerinin yürütüldüğü, hesap ve kayıt işlemlerinin ve benzeri çalışmaların yapıldığı binalar büro sınıfı binalardır. Bunlara örnek olarak ise bankalar, borsalar, kamu hizmet binaları, genel büro binaları, doktor ve diş hekimi muayenehaneleri gösterilebilir.

Orta derecede yangın yüküne ve yanabilirliğe sahip yanıcı malzemelerin bulunduğu yerler orta sınıfta yer almaktadır. Bunlara örnek olarak fotoğraf laboratuvarları, Fotoğraf film fabrikaları, Otomotiv fabrikaları ve tamirhaneleri, Fırınlar, Bisküvi-çikolata- şekerleme imalathaneleri, Bira fabrikaları, Fizik laboratuvarları, Çamaşırhaneler, Otoparklar, Müzeler, Deri eşya fabrikaları gösterilebilir.

Düşük yangın yüküne sahip, düşük yanabilirliği olan ve yangına karşı direnci en az 30 dakika olan 126 m2’den büyük bölümü olmayan mekânlar düşük tehlike sınıfında yer almaktadır.

TS 9935’e göre yangın dayanımları açısından yapılar dört gruba ayrılmıştır:

Tip I – Yanmayan: Tip I-445 ve Tip I-332 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip II – Yangına Dayanıklı: Tip II-222 ve Tip II-111 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip III – Dış Yüzeyleri Korumalı: Tip III-211 ve Tip III-200 olmak üzere iki tipi vardır.

Tip IV – Ahşap Karkas: Tip IV-111 ve Tip IV-000 olmak üzere iki tipi vardır.

Kütlesel yalıtım: Çelik taşıyıcı elemanların beton, tuğla vb. malzemelerle çerçevelenmesi veya doldurulması yöntemidir. Çelik elemanların kesit şekillerine göre beton, çelik elemanın içine veya dışına uygulanabilir. Uygulandığı elemanın üzerinde ısısal dağıtım yaparak, taşıyıcı elemanın kritik sıcaklığa ulaşmasını engeller ve diğer dış etkilere karşı koruma sağlar. Ancak betona gömme yöntemi hafif beton kullanılsa bile yapıyı ağırlaştırmaktadır.

Yangın kompartımanları, binanın yeni veya mevcut olmasına, kullanım sınıfına, yangın yüküne, bina yüksekliğine ve yağmurlama sisteminin olup olmamasına bağlı olarak yangının bina bölümleri / kompartımanlar arasında yayılmasını önleyecek şekilde olması gereken en çok taban alanları ve / veya hacimleri öngörmektedir. Bina kullanım sınıflarına bağlı olarak binalarda zorunlu oluşturulması gereken en fazla kompartıman alanları BYKHY’nin Ek-4 olarak verdiği tabloda belirtilmiştir. Buna göre konutlarda kompartman alanı sınırsızdır.

Yük taşıma kapasitesi (Load-bearing Criterion) (R); yıkılmaya veya aşırı eğilmeye dayanım. Başka bir ifade ile yapı elemanının yangına maruz kalma durumunda belli bir sürede strüktürel stabilitesini koruma kapasitesi olarak tanımlanır.

Yangın dayanıklılık süresi (dakika); R, REI, RE, EI, E harflerinden sonra, dakika cinsinden performans süreleri 15, 20, 30, 45, 60, 90, 120, 180, 240 veya 360 olarak ifade edilmektedir. Örneğin; REI 120 ölçütü yapı elemanının 120 dakika boyunca yük taşıma kapasitesi, sistem bütünlüğü ve yalıtım performanslarını sağladığını ifade etmektedir.

"R" Yük taşıma kapasitesini; "M" Mekanik dayanımı; "S" Duman sızıntısını; "G" İsli yangın direncini; "I" ise Yalıtımı ifade etmektedir.