TEMEL YEM BİLGİSİ VE HAYVAN BESLEME - Deneme Sınavı - 2

Yemleri işlemenin amaçlarını;
• Partikül büyüklüğünü değiştirmek,
• Nem oranını değiştirmek,
• Yem yoğunluğunu değiştirmek,
• Yemin lezzetini iyileştirmek,
• Besin madde içeriğini değiştirmek,
• Besin maddelerinden yararlanmayı artırmak,
• Depolama kalitesini artırmak,
• Yemlerde zararlı etkenleri (antinutrisyonel faktörleri) azaltmak
şeklinde sıralayabiliriz.

Kabuğun alınması, tanelerden, kabuklu tohumlardan ve bazı meyvelerden kabuk örtüsünün ayrılması; öğütme yem ham maddelerin öğütülmesi ile yem maddelerinin küçük partiküllere ayrılması; kırpma tanelerin uçlarının kesilip uzaklaştırılarak selüloz içeriğinin düşürülmesi yöntemi; peletleme toz yemin rutubet, sıcaklık ve basınç altında mekanik işlemle delikli kalıplardan
geçirilerek birleştirilmesidir. Tane yemlerin yivli silindirler arasından geçirilerek düz, yassı parçacıklar haline getirilmesine ise ezme adı verilir.

Kabuğun alınması, tanelerden, kabuklu tohumlardan ve bazı meyvelerden kabuk örtüsünün ayrılması; öğütme yem ham maddelerin öğütülmesi ile yem maddelerinin küçük partiküllere ayrılması; tane yemlerin yivli silindirler arasından geçirilerek düz, yassı parçacıklar haline getirilmesine ezme; kırpma tanelerin uçlarının kesilip uzaklaştırılarak selüloz içeriğinin düşürülmesi yöntemi; peletleme ise toz yemin rutubet, sıcaklık ve basınç altında mekanik işlemle delikli kalıplardan geçirilerek birleştirilmesidir.

Nemli ısıtma yöntemi, tanenin etrafını su veya su buharı ile kuşatarak bir kazanda pişirmek veya basınç altında tutmaktır. Bu amaçla pişirme ve genleştirme işlemleri uygulanır. Pulcuk haline getirme işlemlerinde; taneler buharla pişirilip valslerle ezilerek veya basınç yoluyla preslenerek pulcuk haline getirilmektedir.

Buharlı sıkıştırma (ekstrüzyon), yemin sıkıştırılıp itildiği ve bir helezon vasıtasıyla çelik bir tüpten basınç altında zorlanarak geçirildiği bir işlemdir. Sürtünme sonucu 105-170°C arasında ısı oluşur, basınç ise 100 barlık bir değere ulaşır. Beslenmeyi olumsuz etkileyen faktörlerin etkisi giderilir, nişasta yüksek oranda (%80) jelatinleşir. Ekspander sayesinde yeme yağ ve melas ilave edilebilir.

Parti (Numune alınan kısım), aynı özellikleri taşıyan ve bir birim oluşturan yem miktarıdır. İlk numune (Birincil numune), partinin değişik kısımlarından alınan az miktardaki ürünlerin her  biridir. Azaltılmış numune, paçal numuneden azaltma işlemi ile elde edilen ve partiyi temsil eden numunedir. Laboratuvar numunesi (Son numune), homojenize edilen paçal numunenin veya azaltılmış numunenin bir parçasını oluşturan numunedir. Paçal numune (Birleştirilmiş numune) ise, herhangi bir partiden alınan  ilk numunelerin birleştirilip karıştırılmasıyla elde edilen ürün miktarıdır.

Parti (Numune alınan kısım), aynı özellikleri taşıyan ve bir birim oluşturan yem miktarıdır. Azaltılmış numune, paçal numuneden azaltma işlemi ile elde edilen ve partiyi temsil eden numunedir. Laboratuvar numunesi (Son numune), homojenize edilen paçal numunenin veya azaltılmış numunenin bir parçasını oluşturan numunedir. Paçal numune (Birleştirilmiş numune), herhangi bir partiden alınan  ilk numunelerin birleştirilip karıştırılmasıyla elde edilen ürün miktarıdır. İlk numune (Birincil numune) ise, partinin değişik kısımlarından alınan az miktardaki ürünlerin her biridir.

Karma yemlere hayvanların enerji ve besin madde ihtiyaçlarını karşılayacak
şekilde birçok konsantre yem ham maddesi katılır. Enerji kaynağı olarak tane
yemler, melas ve yağ gibi yem ham maddeleri, protein kaynağı olarak çoğunlukla
yağlı tohum küspeleri, hayvansal kökenli yemler, mineral kaynakları olarak tuz,
mermer tozu vb yem maddeleri kullanılır. Karma yemlerin kuru madde içeriğinin en az % 88 olması gerekmektedir.

Yemleri işlemenin amaçlarını;
• Partikül büyüklüğünü değiştirmek,
• Nem oranını değiştirmek,
• Yem yoğunluğunu değiştirmek,
• Yemin lezzetini iyileştirmek,
• Besin madde içeriğini değiştirmek,
• Besin maddelerinden yararlanmayı artırmak,
• Depolama kalitesini artırmak,
• Yemlerde zararlı etkenleri (antinutrisyonel faktörleri) azaltmak
şeklinde sıralayabiliriz.

Yem ham maddelerin öğütülmesi ile yemin sindiriminin ve karışımının kolay
olması sağlanır. Öğütmeyle küçük partiküllere ayrılan yem maddeleri homojen
dağılım gösterir.

• Mikronize etme, kızılötesi dalgalarla tanenin kuru ısıya tabi tutulmasıdır. Isı 149°C’ye kadar yükselir, su oranı %7’ye düşer.
• Patlatma, kuru ısının süratli bir şekilde uygulanması sonucu tanelerin kabarıp, şişerek patlamasıdır. Su düzeyi %15-20 olan taneler hızlı bir şekilde 150-155°C’de 15-120 saniye ısıtılır. Patlatma tahılın enerji düzeyini, sindirimini ve yararlanmayı artırır.
• Kavurma, yemin 150°C sıcaklıkta ısıtılması işlemidir. Kavrulmuş tanenin su düzeyi %5-9’a düşer.

Küf üremesi ürünü hızla bozduğu gibi hayvan ve insanlar
için zehirli olan aflatoksinlerin oluşmasına da neden olabilmektedir. Yem yönetmeliğinin öngördüğü düzeylerin üzerinde aflatoksin bulaşıklığı bulunan yemlerin pazarlanması yasaktır. Su içeriği yüksek olan ham maddelerin depolanmadan önce su
düzeyinin yaklaşık %12’ye düşürülmesi veya hemen üretimde kullanılması gerekmektedir.

• Parti (Numune alınan kısım): Aynı özellikleri taşıyan ve bir birim oluşturan
yem miktarıdır.
• İlk numune (Birincil numune): Partinin değişik kısımlarından alınan az
miktardaki ürünlerin her biridir.
• Paçal numune (Birleştirilmiş numune): Herhangi bir partiden alınan ilk
numunelerin birleştirilip karıştırılmasıyla elde edilen ürün miktarıdır.
• Azaltılmış numune: Paçal numuneden azaltma işlemi ile elde edilen ve partiyi temsil eden numunedir.
• Laboratuvar numunesi (Son numune): Homojenize edilen paçal numunenin veya azaltılmış numunenin bir parçasını oluşturan numunedir.

Çuvallardan numune alırken, ilk numuneler tesadüfen seçilen çuvallardan alınır. Çuvallar açılır, bir kürek ile silindirik veya konik numune alma aletleri yardımıyla numuneler alınır. Kapalı çuvallardan ilk numune alınıyorsa, çuval tipi
sondalar kullanılır. Çuval tipi sonda yatay veya dikey kullanılabilir, fakat çuvalın
içerisine çapraz olarak daldırılmalıdır.

Duyusal veya Fiziksel Analizler: 
Yemlerin görünüşüne, kokusuna, rengine bakılarak kalitesi hakkında karar verilmeye çalışılır. Böylece yemlerin tazeliği ve yabancı maddelerin varlığı hakkında ön bilgiye sahip olunabilir.
Kimyasal Analizler:
Yemlerin besin madde bileşimlerinin tespit edilmesi için kimyasal analizler yapılır.

Mikrobiyolojik Analizler:
Yemlerdeki bazı etkin besin maddelerinin veya bazı antibakteriyel özellikteki yem
katkı maddeleri miktarının mikroorganizmaların üreme özelliklerinden yararlanarak ölçme esasına dayanır.

Kuru Madde Analizi
Yem maddesinin belirli bir miktarının, belirli ısı derecesinde suyu uçurulduktan
sonra kalan kısmının % olarak hesaplanmasıdır. Kaybolan kısmın içerisinde uçucu
özellikte bazı organik asit ve bazların bulunması nedeniyle bulunan bu değer ham
su olarak ifade edilir.

Ham Yağ Analizi
Ham yağ analizi yem maddesinin içerisinde bulunan maddelerin eter, benzen
gibi organik çözücü maddelerle ekstrakte edilmesi ilkesine dayanır. Bu arada elde
edilen maddeye ham yağ denir.

Kırma işlemi, hem yemlerin hayvanların sindirim sisteminde daha iyi sindirilmesi, hem de yem karmalarının homojen bir şekilde karışması bakımından önem taşımaktadır.

Yem fabrikalarında karma yemler toz, pelet ve granül olarak 3 formda üretilir