TEMEL YEM BİLGİSİ VE HAYVAN BESLEME

Yemlere katılarak hayvanlara verilmek üzere hazırlanan yem katkı maddelerinin karışımı veya bir ya da daha fazla yem katkı maddesinin bir taşıyıcı madde ile karışımına premiks denir.

Sakkarit şeker molekülü anlamına gelip hayvan besin maddelerindne olan karbonhidratların yapılarında bulunur. Karbonhidratlar yapılarında bulunan şeker molekülü sayısına göre farklı isimler alır. Monosakkarit latince kökenli olarak tek şekerli demektir. Doğru cevap A'dır.

Nişasta en önemli hayvan besin maddelerinden olup temelinde glükoz bulunur. Fruktoz ve galaktoz ise yine sırasıyla meyve ve süt şekeri diye bilinen besin ana maddeleri arasındadır ve hayvanlar tarafından sindirilmesinde bir sorun yaşanmaz. Ancak selüloz molekülleri farklı moleküler bağları yüzünden tek mideliler tarafından sindirilemez. Doğru cevap C'dir.

Pepsin ve katapsin tek midelilerde mide sıvısı içinde pasif halde bulunan ve besinlerle karşılaştığında aktif hale gelen sindirim enzimlerindendir. Tripsin, kimotripsin ise ince bağırsaktan salgılanan ve proteinleri öğütmek için kullanılan enzimlerdendir. Albumin ise enzim değil basit protein ailesine ait bir proteindir. Doğru cevap E'dir.

Trigliseritler doğada en fazla bulunan yağ formudur ve enerji değeri oldukça yüksektir ve hâlihazırda basit lipitler ailesinin bir üyesidir. Galaktolititler ise glikolipit ailesinin bir üyesi olarak enerji bakımında hayvanların faydalandığı lipitler arasındadır. Mumlar ise bitkilerin dış kabuklarında bulunup koruyucu görev üstelense de herhangi bir enerji değerine sahip değildir. Doğru cevap B'dir.

Yukarıda verilen yağ asitlerinden sadece kaprik asit doymuş asididir. Diğer seçenekler doymamış yağ asitlerine örnektir. Doğru cevap C'dir.

Yağlar yemlerin tozumasını engelleyerek ve lezzet katarak tüketimini arttırılar. Yağlar ayrıca kolin kaynağı olup, yağda çözünen vitaminleri taşırlar. Yağlar çevre sıcaklığının etkisini düşürerek hayvanları rahatlatırlar. Doğru cevap C'dir.

Selenyum ve çinko üreme ve verim sürecinde etkili minerallerken, demir kan yapımında, potasyum asit-baz dengesinde etkilidir. İyot eksikliğinde ise tiroid hormonlarının sentezi bozularak guatr hastalığı meydana gelebilir. Doğru cevap A'dır.

Suda eriyen vitaminler (B grubu vitaminlerle C vitamin) vücuttan idrarla atılırlar. Diğer şıklarda bahsedilen özelliklerin tümü yağda çözülen vitaminlere aittir. Doğru cevap B'dir.

Yemler değerlendirirlerken biyolojik değerlendirmede özellikle sindirilebilirlik denemeleri yapılır. Metabolik değerlendirme de bu başlık altında değerlendirilebilir. Fiziksel değerlendirme ise renk, tad ve koku olarak yapılan bir değerlendirmedir. Tanımda verildiği gibi mikroorganizmalar ve toksinler mikrobiyolojik bir değerlendirmeyle tespit edilir. Doğru cevap D'dir.

Tüm seçenekler yemlerin değerliliğini etkileyen faktörler arasındadır. Bu faktörler iki ana başlıkta incelenir: a) yemlerin besleyici değerini etkileyen faktörler ve b) yemlerin besin maddesi değerini etkileyen faktörler. Yem miktarı yemlerin besleyici değerini etkileyen faktörler arasındadır. Bir yem ne kadar fazla tüketilirse besleyici değeri o kadar azalır. Diğer faktörler ise besin maddesi değerini etkiler. Doğru cevap A'dır.

Mermer tozu isimli yem maddesi ise besin maddesi olarak sadece kalsiyum içermektedir. Klor ve sodyum ise tuzda bulunur. Karbonhidrat ve protein mısır gibi yem maddelerinde bulunur.

Karbonhidratlar bitkilerde bolca hayvanlarda ise az miktarda bulunur. Karaciğerde ve kaslarda depolanır. Monosakkarit tek şeker molekülü içeren bir karbonhidrat türüdür. Glikozda çoğunlukla bitkilerde buluna bir karbonhidrat türüdür.

Tek mideli hayvanlarda sindirim ağızda başlar. At kedi köpek gibi bazı hayvanlarda sindirim ince bağırsakta başlar. Sindirim sonucunda en küçük şeker parçalarına dönüşürler. Sindirim sonucu şekerin bir kısmı enerjiye, bir kısmı da yağ asidine dönüşür. Sindirim sonucu metan ve karbondioksit açığa çıkar.

Yemlerle dışarıdan alınması zorunlu amino asitleri; arjinin, fenilalain, histidin, izolöysin, lizin, löysin, metiyonin, treonin, triptofan ve valin oluşturur. Prolin vücutta sentezlenen amino asitlerdendir. Tirozin, sistin ve hidroksilizin vücutta kısmen sentezlenen amino asitlerdendir. Valin ise yemlerle dışarıdan alınması zorunlu olan bir amino asit çeşididir.

Hayvanlara 24 saatte tüketebilecekleri kuru madde miktarı içerisinde
ihtiyaç duyduğu yaşama ve verim payı besin maddesi gereksinimlerini karşılamak üzere hazırlanan yem karışımına rasyon adı verilir. Lipit yem karışımlarına eklenen yağlardır. Emilim beslenme sürecinde faydalı besinlerin vücuttaki işlenme sürecidir. Pelet yemin sıkıştırılmış haline denir. Karoten bir tür lipittir.

Lipit sindirimi ince bağırsakta gerçekleşir. Lipitler hidrofobik özellik gösterirler. Tek mideli hayvanlarda trigliserit formundadırlar. Geviş getirenlerde sindirim tek midelilerle benzerlik gösterir. Lipitlerin karbon sayıları ile sindirimleri arasında ters orantı vardır.

Yemlere katılarak hayvanlara verilmek üzere hazırlanan yem katkı maddelerinin karışımı veya bir ya da daha fazla yem katkı maddesinin bir taşıyıcı madde ile olan karışıma premiks denir. Vitamin yaşamın sağlıklı bir şekilde sürdürülmesi, canlıların büyümesi ve çeşitli verim performanslarında bulunabilmeleri için çok düşük miktarlarda gereksinim duyulan organik bileşiklerdir. Provitamin vücuda alındıktan sonra aktif vitamin yapısına dönüşen yağda eriyen vitamin türüdür. Hipovitaminozis düşük düzeyde vitamin alımından kaynaklı sağlık sorunudur. Hipervitaminozis yüksek düzeyde vitamin alımından kaynaklı sağlık sorunudur.

Kalsiyum-fosfor-magnezyum eksisliği sırasıyla raşitizm, kemik erimesi, hipokalsemiye sebep olur.

Sodyum ve klor eksikliği  kanibalusmusa , potasyum eksikliği ise tetaniye sebep olur.

Kükürt eksikliği sırasıyla tiftik ve yapağı verimi düşüşüne; demir ve bakır eksiği ise anemiye sebep olur.

Çinko-mangan-selenyum eksikliği üreme sorununa yol açar.

Kobalt-iyot-molibden eksikliği sırasıyla B12 eksikliğine, guatr ve solunum güçlüğüne yol açar.

Pek çok yem maddesi hayvanlara verilmeden önce çeşitli işlemlerden geçirilmektedir. Bu işlemlerin yapılmasındaki temel amaç onların yarayışlılıklarını arttırmaktır. Yemler pek çok yöntem kullanılarak işlenebilir. Yem maddeleri hayvan türlerine göre farklı besleyici değerlere sahiptir. Geviş getiren hayvanların beslenmesinde beslenme alışkanlığı önemli bir faktördür. Birbiriyle beraber verilen yemlerin etkileri farklılaşabilir. Tüketilen yem miktarı arttıkça sindirilebilirlik dolayısıyla besleyicilik azalmaktadır. Yemin öğütülmesi besleyiciliği arttıran bir yem işleme yöntemidir.