TİBBİ CİHAZ VE MALZEMELER - Deneme Sınavı - 9

Dijital radyografide film üzerinde gri ton değişikliği yapılabilir, böylece dozun düşük veya yüksek gelme ihtimali ortadan kalkar ve gereksiz film tekrarı önlenmiş olur. Dijital radyografinin diğer avantajları, hastanın daha az radyasyon alması, görüntülerin bir yerden başka bir yere “network” ile transfer edilebilmesidir. Dijital radyolojinin dezavantajı, kuruluş aşamasında yüksek maliyet gerektirmesidir. I. ve III. yargılar doğrudur. Doğru cevap D'dir.

Ultrasonografi, Bilgisayarlı Tomografi, Elastografi ve Manyetik Rezonans Görüntüleme kesitsel görüntülemeye olanak sağlarken, mamografi cihazları, spesifik olarak meme kanserini erken dönemde saptamak için şikayeti olmayan hastalarda tarama yöntemi olarak kullanıldığı gibi şikâyeti olan hastalarda lezyonların değerlendirilmesi için kullanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Anjiografi, damar veya parankimal yapılarının görüntülenmesinde altın standart inceleme yöntemidir. Ayrıca girişimsel radyolojik işlemler ile damarsal lezyonların tedavisinde kullanılan bir cihazdır. Genellikle dijital sistemler olup subtraksiyon (çıkarma) işlemi sayesinde çevre dokular görüntüden çıkarılarak sadece damar görüntüleme yapılabilmektedir. Damar içine kontrast madde enjeksiyonu ile damarlar görülür hâle gelir. Doğru cevap E'dir.

Elastografi, US teknolojisindeki en son gelişmelerden olup dokunun sertliğini görsel (kalitatif) ve sayısal (kantitatif) olarak değerlendiren bir görüntüleme yöntemidir. Elastografinin çalışma prensibi, kanser dokusunun çevre dokuya göre daha sert olması gerçeğine dayanır. Bunu anlamak için probdan ses dalgası dışında bir titreşim gönderilir ve dokunun buna cevabı değerlendirilir. Önceleri meme ve tiroid kitlelerinde kullanılan bu yöntem, kendi içindeki yeni gelişmelerle prostat, kas iskelet sistemi ve karın içi solid organlarda da fibrozis ve malign kitle ayrımının değerlendirilmesinde kullanılmaya başlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Pozitron Emisyon Tomografi (PET)’de pozitron salan radyonüklidler (18F-flourodeoxyglukoz) kullanılır. Bu teknik tümör hücrelerinde olan metabolik değişimleri belirlemek, tanı koyma, evreleme, takip ve tedaviye yanıtın değerlendirilmesi için kullanılır. PET üç boyutlu olarak değerlendirmeye olanak tanır. Radyonüklid görüntüleme yöntemleri arasında en yüksek rezolüsyona sahip yöntemdir. PET yöntemi ile sadece radyonüklidin varlığı değil konsantrasyonu da belirlenebilmektedir. Doğru cevap A'dır.

MR cihazı çekim odasının BT cihazında olduğu gibi izolasyon için kaplanması gerekir. Buna “RF shielding” denir ancak kurşun değil bakır levhalar kullanılır. Bunun amacı BT’de x-ışınının dışarı sızmaması iken MR’da amaç, dış etkilerin magneti etkileyip homojenitesini bozmamasıdır. Doğru cevap C'dir.

Refleksiyon: Vücuda yollanan ses dalgalarının “yansıma”sı prensibi ile görüntü elde edilir. US cihazları bu prensiple çalışır. X-ışını kullanılan tüm cihazların (ör. BT, mamografi) ana çalışma prensibi transmisyondur. MRG ve RG’nin ana prensibi emisyondur. Doğru cevap E'dir.

BT 1963 yılında Cormack tarafından teorize edilmiş, 1967’de Hounsfield tarafından gerçekleştirilmiştir. BT, kesitsel görüntüleme yöntemlerinin başında gelmektedir. Hasta vücudundan tıpkı bir ekmeğin dilimleri gibi eşit ve istenen milimetrik kalınlıkta sanal kesitler alarak üç boyutlu görüntüleme sağlar. BT, tüm organ sistemleri görüntülemesinde kullanılabilir. Kontrast madde uygulamaları ile patolojilerin saptanması ve karakterizasyonu kolaylaşır. Doğru cevap D'dir.

Polimeraz zincir reaksiyonu (Polymerase Chain Reaction, PCR) yöntemi, bir organizma veya mutant gene ilişkin normal ya da parçalanmış DNA veya RNA’nın in vitro çoğaltılmasına imkân veren bir yöntemdir.

Primerlerin Uzatılması (Extension) Evresi: Bağlanma tamamlandıktan sonra primer hibritleştiği tek dalın karşılığını sentezler. Bu sentez için termostabil özelliği olan ve Thermus aquaticus adlı bakteriden elde edilen Taq polimeraz enzimi kullanılır. Bu enzim PCR’la DNA sentezi için gerekli olan yüksek optimum ısıya (Topt) sahiptir. Taq polimeraz 72 C sıcaklıkta daha iyi çalıştığı için genel olarak tüm çoğaltma işlemleri bu sıcaklıkta yapılmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ters (Reverse) Transkripsiyon PCR (RT-PCR): Rekombinant DNA teknolojisinde bazı mutasyonların analizi DNA üzerinden değil RNA üzerinden yapılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Dezavantajları:
• Amplikon boyutu sistem açılmaksızın takip edilememektedir.
• Mevcut sistemler multipleks yetkinliğini sınırlandırmaktadır.
• Bazı sistemler florejenik kimyasallarla uyumsuzluk göstermektedir.
• Kullanılan teknoloji, kalite yetkinlik ve kontrol düzenlemeleriyle denetlenirse güvenli sonuçlar vermektedir.
• Standardize edilmiş analiz sistemleri ise her yeni uygulamada optimizasyona ve validasyona ihtiyaç duyar. Aksi hâlde eş zamanlı PCR sistemi oldukça fazla miktarda ancak doğru olmayan veri sunacaktır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Elektroforetik analizin temeli, moleküllerin elektriksel bir alanda jel üzerindeki göçüne dayanır. Bu göç hızı molekülün büyüklüğüne, yapısına, jelde kullanılan maddenin
konsantrasyonuna, iyonik kuvvete ve uygulanan akıma bağlı olarak değişmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dideoksi yöntemi ilk çıkan yöntemdendir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Avantajları:
• Metod çok örnekli işlemler için kolaylıkla adapte edilebilir.
• Geleneksel metodlarla kıyaslandığında maliyet daha efektiftir.
• Sekanslama reaksiyonları oda sıcaklığında ve fizyolojik pH’ta gerçekleşir.
• Sinyal yakalanması yaklaşık 2 dakikalık çevrimlerledir.
• Etiketlenmiş primerlere, nükleotidlere ve jel elektroforezine olan ihtiyacı kaldırır.
• Kısa zincirler oldukça verimli sekanslanabilir: Sinyal-gürültü oranı 40 çevrimden sonra bile oldukça yüksek kalabilmektedir.
• Düşük frekanslarda bulunsa bile allel kantifikasyonu yapılabilir.
• Bilinmeyen sekans varyantlarını tespit edebilir.

İç İçe (Nested) PCR: İç içe (Nested) PCR özgün olmayan ürünlerin oluşumunu engellemek ve PCR tekniğinin spesifikliğini arttırmak için kullanılan bir PCR yöntemidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Biyoinformatik ve moleküler genetik alanındaki ilerlemelere paralel olarak geliştirilen mikroarray teknolojisi tek bir çip üzerinde tüm genomun (DNA) ve ekspresyon ürünlerinin (RNA ve protein) incelenmesi yöntemidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

DNA dizi analizleri ilk kez 1977 yılında geliştirilen iki teknik sayesinde yapılmaya başlanmıştır. Bunlar, Sanger dideoksi yöntemi ve Maxam-Gillbert kimyasal degredasyon yöntemidir. Her iki teknik de üç temel basamaktan oluşmaktadır. Doğru cevap C seçeneğidir.

C Kollu Floroskopi Cihazları: Bu aygıtlar da seyyar olup radyoskopi amacıyla geliştirilmiştir ve şehir şebekesinden alınan normal voltajla x-ışını üretmektedir. Radyoskopi cihazlarının hafifletilmiş ve basitleştirilmiş formundadır. Bu cihazlar radyolojik girişimsel işlemlerde kullanılabildiği gibi radyoloji birimi dışında endoskopik retrograd kolanjiografi (ERCP) incelemelerinde, kalp pili yerleştirilmesinde ve ameliyathane ortamında kırık-çıkıkların redüksiyonunda kullanılmaktadır.

Manyetik Rezonans Görüntüleme: MRG de BT gibi kesitsel bir görüntüleme yöntemidir ancak x-ışını kullanılmaz.