TOPLU İŞ HUKUKU - Deneme Sınavı - 7

Maddelerin tamamı doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Oyların eşitliği halinde başkanın bulunduğu taraf çoğunluğu sağlar. Doğru cevap E'dir.

Maddelerin tamamı doğrudur. Doğru cevap E'dir.

Cumhurbaşkanı grev ve lokavtı 60 gün süre ile erteleyebilir. Doğru cevap E'dir.

Çıkar uyuşmazlığı: Taraflar arasında daha önce mevcut olma­yan yeni bir hakkın tanınması, yeni bir hakka ilişkin yeni bir düzenleme yapılması amacıyla ortaya çıkan bir iş uyuşmazlığıdır.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda iş uyuşmazlıklarının çözümlenmesin­de başvurulabilecek yöntemler ayrıntılarıyla düzen­lenmiş olmakla birlikte, iş uyuşmazlığı kavramın­dan ne anlaşılması gerektiğine ilişkin bir tanıma yer verilmemiştir. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu metni için http://www.resmigazete. gov.tr/eskiler/2012/11/20121107-1.htm adre­sine bakabilirsiniz.

Yorum Davası: Toplu iş sözleşmesinin yorumundan kaynaklanan iş uyuşmazlıklarının çözümü konusu, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 53. maddesinde dü­zenlenmiştir. Buna göre, uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesinin yorumundan doğan uyuşmazlıklarda sözleşmenin taraflarınca dava açılabilir. Düzenleme gereğince, yürürlük süresi sona ermiş bir toplu iş söz­leşmesinin yorumuna ilişkin yorum davası açılamaz. Yorum davası, ancak uygulanmakta olan bir toplu iş sözleşmesi için açılabilir. Yine maddedeki açık düzen­lemeye göre, yorum davası toplu iş sözleşmesi tarafla­rınca açılabilir. Sözgelimi, işçi sendikası ile işveren sen­dikası arasında bağıtlanmış bir toplu iş sözleşmesinin yorumuna ilişkin davayı, işçilerin ve işveren sendikası üyesi olmayan işverenin açabilmesi mümkün değildir. Toplu iş sözleşmesinin normatif kısmında yer alan hükümlerin yorumu için yorum davası açılabileceği gibi borç doğurucu kısmında yer alan hükümlerin yo­rumu için de yorum davası açılabilir.

Toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümlen­mesindeki yollardan biri; zorunlu tahkim, uzlaştırma, özel tahkim ve arabuluculuk gibi barışçı çözüm yollarıdır. Diğer çözüm yolu ise grev ve lokavt gibi mücadeleci çö­züm yollarıdır.

Grev ve lokavt yoluna başvurularak toplu Çıkar uyuşmazlığının çözümlenebilmesi olanağının tamamen yasaklandığı sistem­lerde, taraflar sadece Kanunda belirlenmiş olan zorunlu tahkim yoluyla toplu çıkar uyuşmazlığını çözebilirler. Buna zorunlu­luk ya da mecburilik sistemi denir.

Geniş bir grev ve lokavt serbestisi tanınan bazı sistemlerde, toplu çıkar uyuşmazlı­ğının çözümlenmesinde tarafların grev ve lokavta başvurmaları tamamıyla ser­best bırakılmış ve taraflara toplu menfaat uyuşmazlığını grev ve lokavt dışında barış­çı yollara başvurarak çözebilme imkânı da tanınmıştır. Bu sisteme, serbestlik sistemi adı verilir.

Türkiye’de Kabul Edilen Sistem: Toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümlenme­sinde 1982 Anayasası’nın 54. maddesinde işçilerin grev hakkının işverenlerin de lokavta başvurabilme imkânlarının bulunduğu belirtilmiş, grev ve lo­kavtın usul ve şartları ile kapsam ve istisnalarının Kanunla düzenleneceği hükme bağlanmıştır. 1982 Anayasası’nın 54. maddesinde sözü edilen Kanun, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Ka­nunudur. Bu Kanunla grev ve lokavt düzenlenir­ken önemli sınırlamalara yer verilmiştir. Bir defa, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda ara­buluculuk, zorunlu tahkim, grev ve lokavt gibi top­lu çıkar uyuşmazlıklarının çözümlenmesine hizmet eden kurumlara sadece toplu iş sözleşmesinin ya­pılması sırasında çıkan toplu çıkar uyuşmazlıkları için başvurulabileceği öngörülmüş, bazı hallerde grev ve lokavta başvurularak toplu çıkar uyuşmaz­lığının çözümlenmesi yasaklanmıştır. Böyle bir durumda, toplu çıkar uyuşmazlığı tahkim yoluyla çözülür. Bundan başka, toplu çıkar uyuşmazlığının çözümünde grev ve lokavta gidilebilmesine olanak tanınan hallerde, öncelikle arabuluculuk aşama­sından geçme zorunluluğu getirilmiştir. Bu aşa­madan geçildikten sonra dahi, taraflar toplu çıkar uyuşmazlığının çözümlenmesinde ancak Kanunda belirtilen sıkı usuli kurallara uymak şartıyla grev ve lokavt yoluna başvurabilirler. Bu düzenlemeler çerçevesinde, Türkiye’de toplu çıkar uyuşmazlıkla­rının çözümlenmesinde “karma sistem” benimsen­miş olmaktadır.

Arabulucunun görevi kendisine yapılacak bildirimden itibaren onbeş gün sürer. Bu süre tarafların anlaşması ile en çok altı işgü­nü uzatılabilir ve görevli makama bildirilir.

Arabulucu, tarafların anlaşmasını sağlarsa, top­lu iş sözleşmesi imzalanır ve ilgili makamlara tevdi edilir (m.50/4). Arabuluculuk süresinin sonun­da anlaşma sağlanamamışsa, arabulucu üç işgünü içinde uyuşmazlığı belirleyen bir tutanak düzenler ve uyuşmazlığın sona ermesi için gerekli gördüğü önerileri de ekleyerek görevli makama tevdi eder. Görevli makam, tutanağı en geç üç işgünü içinde taraflara tebliğ eder (m.50/5). Bu tebliğ üzerine Kanunda öngörülen usuli koşullara uyularak mü­cadeleci yollara başvurulur.

Uyuşmazlıkların İncelenmesi ve Sonuçlandırıl­ması: Yüksek Hakem Kurulu başvuru dilekçesinin alındığı günden başlayarak altı işgünü içinde baş­kan ve en az beş üyenin katılımı ile toplanır. Maze­retli veya izinli olan asıl başkan veya üyenin yerini aynı gruptan yedek başkan veya yedek üyelerden biri alır. Yüksek Hakem Kurulu, uyuşmazlığı dos­ya üzerinde inceler.

İş sözleşmesinde yer alan ikramiye işçinin hakkıdır. Dolayısıyla işçinin bu hakkının verilmemesi üzerine çıkan uyuşmazlık bireysel hak uyuşmazlığıdır.

Toplu pazarlık görüşmeleri sırasında yeni bir hakkın elde edilmesi veya değiştirilmesi söz konusudur. Bu sırada ortaya çıkan uyuşazlık toplu çıkar uyuşmazlığıdır. Ancak toplu pazarlık sonucunda imzalanan toplu iş sözleşmesindeki hükümlere uyulmaması söz konusu olursa bu uyuşmazlık artık bir toplu hak uyuşmalığına dönüşür.

Toplu iş sözleşmesi taraflarından birinin toplu iş sözleşmesinden doğan borçlarını yerine getirmemesi halinde, diğer taraf eda davası açabilir. İşçilerin de işveren aleyhine eda davası açabilmeleri mümkündür.

Türkiye'de toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümünde grev ve lokavta gidilebilmesine olanak tanınan hallerde öncelikle arabuluculuk aşamasından geçilmesi zorunludur. Bu aşamadan geçildikten sonra dahi, taraflar toplu çıkar uyuşmazlığının çözümlenmesinde ancak Kanunda belirtilen sıkı usuli kurallara uymak şartıyla grev ve lokavt yoluna başvurabilirler.