TOPLU İŞ HUKUKU

Kurulu bulunduğu işkolunda Türkiye çapında %1 barajını aşan işçi sendikasının işletme toplu iş sözleşmesinde işletme kapsamındaki işyerlerinde çalışan işçilerin toplamının %40'ının kendi üyesi olması gereklidir.

Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına  başvurarak yetki tespiti ister.

Toplu iş sözleşmesi yapmak üzere taraflardan biri yetki belgesinin alındığı tarihten itibaren 15 gün  içinde karşı tarafı toplu görüşmeye çağırması gereklidir.

Toplu iş sözleşmesinin bitmesinden önceki yüzyirmi gün içinde yeni sözleşme için yetki başvurusunda bulunulabilir ifadesi doğrudur.

Toplu iş sözleşmesinin tarafı işveren sendikası/işverenin yazılı onayıyla işçilerin toplu iş sözleşmesinden yararlanabilmesi mümkün değildir.

Dayanışma aidatı, üyelik aidatından fazla olmamak üzere sendika tüzüğünde belirlenir.

Teşmil hakkı ve karar yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre teşmil kararnamesine idare mahkemesinde dava açılabilir.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi m.65 uyarınca işyerinde zorunlu olarak çalışan işçiler toplu iş sözleşmesinden yararlanırlar, diğerleri yararlanamazlar.

Teşmil kararı vermeden önce Cumhurbaşkanı Yüksek Hakem Kurulundan görüş almak zorundadır.

Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi ise daha farklı bir kavramdır. Yetki, ehliyetten daha dar ve ehliyetten daha sonra aranacak bir niteliktir. Yani ancak ehliyet sahibi olanların yetkili olup olmadıklarına bakılabilecektir. Kısacası, ehliyet sahibi olmayanların yetkisinden söz edilemez. Yetki, toplu iş sözleşmesi ehliyetine sahip olan bir işçi sendikasının veya işverenin Kanunun aradığı niteliklere sahip olup olmadıklarının tespitinde kullanılan bir kavramdır.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu işçi sendikaları için toplu iş sözleşmesi yapma yetkisini iki temel koşula bağlamıştır. İlk koşul, kurulu bulunduğu iş kolunda Türkiye çapında yüzde bir barajı aşma koşuludur. İkinci koşul ise toplu iş sözleşmesi yapılmak istenen işyeri veya işyerlerinde çalışan işçilerin yarıdan bir fazla çoğunluğuna sahip olunmasıdır.

Yayınlanan istatistiklere işkolunda bulunan diğer sendikalar itiraz edebilirler. İstatistiklere itirazlar, Ankara İş Mahkemesine yapılır. Mahkeme bu itirazı on beş gün içinde sonuçlandırır. Mahkemece verilen karar hakkında, ilgililerce veya Bakanlıkça istinaf yoluna başvurulması halinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması halinde Yargıtay, temyiz talebini bir ay içinde kesin olarak karara bağlar.

Toplu iş sözleşmesi yapılmasında öncelikle yukarıda değinilen şekilde yetkili tarafların bulunması gereklidir. Kanunun öngördüğü şekilde yetki tespiti yapıldıktan sonra çağrı safhası, daha sonra toplu görüşme safhası gelir. Toplu görüşme safhasında taraflar anlaşmaya varabilirlerse toplu iş sözleşmesi
yapılmış olur.

Tespit yazısına süresi içinde itiraz edilmemişse, sürenin bitimini takip eden altı işgünü içinde; yapılan itiraz reddedilmişse ya da kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen sendikanın itirazı sonucunda yetki şartlarına sahip olduğunu tespit eden kesinlenmiş mahkeme kararının tebliğ edildiği tarihten itibaren altı işgünü içinde; ilgili sendikaya Bakanlık tarafından bir yetki belgesi verilir.

Taraflardan biri, yetki belgesinin alındığı tarihten itibaren onbeş gün içinde karşı tarafı toplu görüşmeye çağırır. Çağrı tarihi çağrıyı yapan tarafça derhal görevli makama bildirilir. Bu süre içinde çağrı yapılmazsa, yetki belgesinin hükmü kalmaz.

6356 sayılı Kanuna göre, toplu görüşmelerin süresi altmış günle sınırlıdır. Toplu görüşme süresi içerisinde taraflar anlaşma sağlayabilirse toplu iş sözleşmesi imzalanır. Anlaşma sağlanamazsa arabuluculuk safhasına geçilecektir.

Toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihte taraf sendikaya üye olanlar yürürlük
tarihinden itibaren toplu iş sözleşmesinden yararlanacaklardır. Toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihte üye olmayıp da daha sonraki tarihlerde üye olanlar da üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren toplu iş sözleşmesinden yararlanmaya başlayacaklardır. Bu grupta yer alan işçiler ya imza tarihinde işyerinde çalışıyor olsalar bile taraf işçi sendikasına üye olmayıp imza tarihinden sonra üye olan işçilerdir; ya da imza tarihinde henüz orada işe girmemiş olup, imza tarihinden sonra işe girip de taraf işçi sendikasına üye olan işçilerdir.

Dayanışma aidatı miktarı, üyelik aidatından fazla olmamak kaydıyla sendika tüzüğünde belirlenir.

Türk iş hukuku açısından teşmil idari bir tasarruf niteliğindedir. Çünkü Cumhurbaşkanı kararı ile mümkün olmaktadır.Teşmil kararı vermeden önce Cumhurbaşkanı, Yüksek Hakem Kurulunun görüşünü almak zorundadır. Yüksek Hakem Kurulu on beş gün içinde görüşünü bildirecektir. Cumhurbaşkanı, Yüksek Hakem Kurulunun görüş ve değerlendirmeleri paralelinde karar vermek zorunda değildir. Takdir hakkı ve karar yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.