TOPLUMA HİZMET EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 3

Liberal ve Toplumcu Yaklaşım

Antonio Gramsci

Karl Marx

Ekonomik Kârlılık Amaçlanması

Kültürel işlev

Bankalar

TEMA

Sivil toplum kavramı içindeki sivil sözcüğünün Batı’daki ve Türkiye’deki kullanımlarının farklı olduğu görülmektedir. Latincede “civilis” sözcüğünden türetilen sivil; yurttaşa, yaşamına ve haklarına ilişkin bütüncül kazanımları ifade etmektedir. Sivil’den türeyen “sivilize” ya da “sivilleştirmek” bir topluluğu sosyal hale getirmek; bir bakıma maddi, sosyal ve kültürel gelişmeyi anlatır. Bir bakıma sivilleşmenin Batı’daki karşılığı ile ilkelden uygarlığa geçiş, sosyalleşme, gelişme, modernleşme ve ilerleme gibi anlamların yüklendiğini söylemek olanaklıdır. Buna göre doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Doğru yanıt E seçeneğidir. Sivil topluma ilişkin kuramsal yaklaşımlarının tarihsel gelişim içinde dört farklı evre geçirdiği görülmektedir. Bu yaklaşımlar klasik, modern, liberal ve toplumcu, güncel ve postmodern yaklaşım biçimde sıralanabilir.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Klasik yaklaşım, Antik Yunan ve Roma uygarlıkları felsefesinden esinlenen yaklaşımdır. Bir bakıma sivil toplum yasalara uygun davranan, dostluk geliştiren, özgürlük ile otorite arasında denge sağlayan, insandaki erdemle devlete yararlı olan yurttaşlar kümesi anlamındadır.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Karl Marx sivil toplum ile devleti ayrık tutmakta; sivil toplumun oluşmasını üretim ilişkilerinin farklılaşmasına kapitalizmin gelişip burjuvazinin oluşmasına bağlamaktadır.

Doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir. Liberal ve toplumcu dönemde sivil toplum James Madison tarafından “güç ilişkisi” açısından ele alınmıştır. Madison’a göre sivil toplum güç istismarına karşı en önemli denetim ve denge unsurlarından biridir. Bir bakıma sivil toplum artık devlete karşı çıkış olmayıp devlet, ekonomik pazar ve yurttaşlar arasında üçüncü sektör olarak rol üstlenmiştir.

Modern devletin üç temel gücünden biri olan yargı, yasaların yorumlanması ile yasaların uygulamasında çıkan sorunlarla özel, kamu, tüzel kişilikler arasındaki sorunları yasa ve hukuka göre çözümleyen organların bütünüdür. Sivil toplum kuruluşlarının yargıyı etkilemelerine ilişkin işlevleri kuşkusuz yargının gücü, bağımsızlığı, ülkede hukukun üstünlüğünün geçerliliği, hukuk yasama ve yürütme ilişkilerine bağlı bir durumdur. Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

Sivil toplum kuruluşlarının siyasi partileri etkilemeleri grup çıkarlarını savunma ve güç edinme amaçlı yasal düzenleme ve uygulamalara etki istemi ile üyelerinin yoğunluğu, düşünsel birlik ve kararlılığı biçimlerinde oluşur. Sivil toplum kuruluşlarının siyasi partilere etkileri siyasal yaşamın demokratikleşmesiyle son derece ilişkilidir. Örneğin mutlak çoğunluk sistemine dayalı seçim sistemlerinin bulunduğu ülkelerde sivil toplumun siyasal sistem üzerindeki etkisi kısıtlı iken, demokratikleşme düzeyi yükseldikçe sivil toplum kuruluşlarının siyasal parti ve siyaset kurumu üzerine etkileri yükselmektedir. Buna göre doğru yanıt C seçeneğidir.

Bir kavram olarak devlet, devletin toplumsal yarar ve gelişime yönelik rol ve işlevleri, toplumsal yarara ilişkin benimsenen sosyal politikalar, toplumda dezavantajlı gruplara yönelik üretilen ve sosyal politikaların bir parçası olan sosyal yardımlar ve tüm bu işlev ve etkinliklerin temel hedefi olan sosyal sermayenin gelişimi topluma hizmet eğitiminin de içinde yer aldığı büyük bir sistemin bileşenleridir.

Hobbes’a göre insanlar doğa durumundayken savaş ve kargaşa halindedirler. Bu dönemde insan insanın kurdudur (Homo Homini Lupus). İnsanlar bu durumdan kurtulmak için kendi aralarında yaptıkları bir toplumsal sözleşmeyle özgürlüklerini Leviathan’a (dev, ejderha) devrederler (Şenel, 2004). Leviathan devleti temsil etmektedir. Toplumsal sözleşmeyle bireyler devletin koyacağı kuralları ve bu kuralları uygulamak için kullanacağı gücü kabul ederler ve meşru sayarlar. Leviathan’ın görevi düzeni sağlamaktır. Sözleşmede ortaya çıkan devlet sisteminde güç devlettedir ve devlet istediği zaman kuralları değiştirebilir. Sözleşme tek taraflıdır. Bu özelliğiyle toplumsal sözleşmeyle ortaya çıkan devlet özgürlükçü değil otoriterdir.

Hobbes, Locke ve Rousseau’nun toplum sözleşmesi ve devletin ortaya çıkışına ilişkin görüşleri tarihsel gerçeklerin ötesinde olabileceklere ilişkin birer kurgudur. Ancak bu kurgular devletin varlığına ilişkin tarihsel, felsefi, siyasal ve sosyolojik bir mantık dizgesini takip eder ve böylece kavramsal bir arka plan oluşturur.

Keynesyen Ekonomi ve Devlet: 1929 dünya ekonomik buhranı ile birlikte işsizlik başta olmak üzere birçok ekonomik ve sosyal sorun ortaya çıkmıştır. Keynes, ekonominin canlanması, tüketimin tekrar artması ve büyümenin başlaması için devletin ekonomiye bir seri müdahalesini içeren görüşleriyle sonuçları itibariyle devletin sosyal rollerini yeniden tanımlayan yeni bir yaklaşımı ileri sürmüştür.

Bu dönemde devletler hükümetleri aracılığıyla eğitim, sağlık, iş eğitimi başta olmak üzere, temel alt yapı yatırımları olarak kabul edilen yol, baraj ve demiryolları gibi kamu mal ve hizmetlerine yatırım yapmaya başlamıştır. Devletlerin ekonomik ve sosyal sorunların çözümlerine yönelik yeni rol ve işlevleri tanımlanmaya başlanmıştır.

Ekonomik sistem açısından değerlendirildiğinde refah devleti ekonomik pazara hükümetin müdahalesini içeren kapitalist sistemdeki devlet rolüdür. Bu rol aşağıda belirtilen üç temel bileşenden oluşur:

Bu anlamıyla refah devleti bir toplumda ekonomik ve politik sistem bileşenlerinin etkileşiminin düzenlenmesi olarak da betimlenebilir.

Başlangıçta devletlerin ekonomik pazarla ilişkilerini yeniden düzenleyen ve neo-liberalizm olarak adlandırılan ekonomi politikaları, daha sonra sosyal refah devletinin tüm işlev ve rollerini de etkilemiştir. Neo-liberalizm basitçe sosyal refah devletinin eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik gibi asli görev alanlarına bütçeden aktardığı kaynakların azaltılarak, finansmanın ve yatırımların özel sektör tarafından yapıldığı bir ekonomi politikasıdır. Neo-liberalizmin en önemli sonucu sosyal devletin sorumluluk alanları olarak tanımlanan eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik alanında yürüttüğü hizmetlerin özelleştirilmesidir. İngiltere’de Margaret Thatcher ve Birleşik Devletlerde Ronald Reagan ile başlayan bu politikalar zamanla dünya genelinde yayılarak sosyal refah devletinin rol, işlev ve hizmet sunum biçimlerini kökten değiştirmiştir.