TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI - Deneme Sınavı - 1

T. Moi ise hem cinsiyet-toplumsal cinsiyet ayrımının sorunlarını aşmak hem de toplumsal cinsiyete bir alternatif olmak için çok önemli bir kavram ile karşımıza gelmektedir: “Yaşanan Beden”.

S. De Beauvoir’nın “kadın doğulmaz, kadın olunur” cümlesi, biyolojik cinsiyet / toplumsal cinsiyet ayrımının ilk işareti olurken, toplumsal cinsiyet ve toplumsal beden etkileşimi için de farklı boyutları olan bir alanın kapısını aralamıştır.

Bireysel fiziksel bedenler, ancak toplumun beden normları ve pratiklerini uygulama ve o topluma kabul edilme, o toplumca onaylanma sonrasında bir toplumsal beden haline gelir. Şekillendirmenin temel içeriği, biyolojik bedenin toplumsal bedene dönüştürülmesi, yani, toplumsal cinsiyetlendirilmesidir. Bedenin toplumsal cinsiyetlendirilmesi, bir anlamda, ‘biyolojik beden’in ‘toplum sahnesi’ne çıkartılması ve sergilenmesidir. Sahneye çıkan bedenin “toplum sahnesi giysisi” ise toplumsal cinsiyetidir. Bu giysiyi giyen biyolojik beden, ‘toplumsal beden’ olma gerekliliğinin ilk aşamasını tamamlamıştır. Biyolojik beden, toplum sahnesinde üzerine giydiği bu giysiye göre “rollerini oynayacaktır”. Rollerini oynama, bedenin sosyalleşmesini sağlayan ikinci temel aşamadır.

Toplumsal cinsiyetlendirilmiş davranışlar ve roller, kadın ya da erkek cinsiyet kimliğinin oluşturucu unsurudurlar ve kadın ya da erkek bedenlerinde cisimleşirler. Bir fiziksel gösterim olarak cisimleşme, bedenleri ve bedensel pratikleri feminen ve maskülen yapmayı sağlayan sosyo-kültürel norm ve değerlerin toplum içinde uygulamaya konulmasıdır ve bu neredeyse evrensel bir süreçtir.

İlk olarak Morokvasic, 1970’lerin ortasında, göçün ekonomik zorluklardan değil, kadınların yaşadıkları toplumda karşılaştıkları “kurumsallaşmış ve baskıcı ataerkil güçlere karşı hesaplanmış” rasyonel bir tercih olarak ortaya çıktığını göstermiştir.

Kadınların geldikleri ve hedefe ulaştıkları mekanlar erkeklere göre farklılaşmaktadır. Kadın ve erkek göçünde, eğitime erişim, sosyal ve ekonomik hayattaki konum, istihdam şekli ve biçimi, iş koşulları gibi hususların farklılaştığı görülmektedir. Dahası, kaynak ülkedeki kadına yönelik tutum ve davranışlar, ekonomik, sosyal ve kültürel hayatta kadına sunulan imkanlar, kadınların göçü üzerinde belirleyicidir. Dolayısıyla hem nedenleri ve göç etme biçimleri hem de hedef mekandaki yaşam ve istihdam biçimleri ile göçün etkileri açısından erkeklerden farklılaşan, kendi başına bir olgu olarak kadın göçünden bahsedilebilir.

Göç ve kentleşme ile birlikte kadınlara yönelik farklı olgular ile karşılaşılmaktadır. Kentsel yoksulluğun sonucu olarak temel altyapı ve belediyecilik hizmetlerinden mahrum konutlarda yaşamak kadınları daha derinden etkilemektedir. Birçok geleneksel sorumluluğun kadınların üzerinde olması, kadınları daha da zorlamaktadır. Buna ilaveten, kadınların toplumsal yaşama dahil olması, kent ile bütünleşmesi gibi alanlarda da sorunlar yaşanmaktadır.

Kente yoğun göç sonrasında kentin çeperlerinde enformel olarak başlayan yapılaşma süreci gecekondulaşma olarak tanımlanır. Gecekondulaşma, sanayileşmeyle kentleşmenin eş zamanlı bir seyir izlemediği, kentlerin yoğun göçü emebilecek olanaklara sahip olmadığı ülke kentlerinde; göç sonucu kente gelenlerin kendi olanaklarıyla yaptığı ve yoksulların yoğun olarak yaşadığı mekânsal ölçek olarak
tanımlanabilir.

Kentlerde ücret düzeylerinin düşmesi, göçün istihdam ve işgücü üzerindeki etkilerindendir.