TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI - Deneme Sınavı - 8

İlkel göçler, doğa ve çevreden kaynaklanan olumsuzluklar nedeniyle gerçekleşen göçtür. Petersen ilkel göçü, kuraklık, kötü hava şartları gibi nedenlerden kaynaklı toplu göçleri tanımlamak için kullanmaktadır.

Kitlesel göç, teknoloji ve ulaşımda yaşanan gelişmeler sonrasında, göçün kolektif hale gelmesidir. İradi bir göç sonrasında göç edilen yerdeki memnuniyet ve bununyayılması sonrasında gerçekleşen göçtür.

Literatürde göçün nedenini açıklamaya çalışan teorilerden en çok bilineni itme-çekme teorisidir. Adından da anlaşılacağı üzere teori, göç sürecinde kaynak mekandaki itici ve çekici faktörler ile hedef mekandaki itici ve çekici faktörlere odaklanarak göçün nedenini açıklamaya çalışır. Her iki mekanın da olumlu ve olumsuz tarafları vardır. Birey de rasyonel bir tercihte bulunarak, olumsuzluklardan kaçmak ve daha iyi fırsatlara sahip olmak için göç eder.

Kadın göçmenler coğrafi yakınlık, esnek vize uygulaması, kayıt dışı ve göçmen kadın emeğine duyulan ihtiyaç nedeni ile Türkiye’yi tercih etmektedirler. Türkiye’deki kadın göçmenlerin çoğunlukla eski Sovyet cumhuriyetlerinden geldiği görülmektedir. 2001 yılı verilerine göre 0-14 yaş dışarıda bırakıldığında, Türkiye’ye en çok göç, Rusya, Ukrayna, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan ve Moldova’dan gelmektedir.

Eleştirel yaklaşımın temsilcileri Marx, Fromm, Adorno, Marcuse ve Freud'dur.

Kültür ve dil gibi unsurlar üzerinden yapılan toplumsal cinsiyet çalışmalarının
zeminini oluşturan yaklaşım yorumlayıcı yaklaşım olmuştur.

Kadınlık ve erkeklik durumunun sosyal, politik, kültürel ve benzeri faktörler
tarafından şekillendirildiği ve asıl gerçekliği belirleyici olanın cinsiyetler arası çatışma ve çelişkilerin olduğu savına sahip olan yaklaşım eleştirel yaklaşımdır.

Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rolleri kavramının şekillenmesinde etkili olan ikinci görüş
ise sosyal/kültürel faktörleri ön plana çıkaran Antropolojik görüştür. Kadın ve erkeğe
ait cinsiyet rolleri ile hak ve sorumlulukların tahsis edilmesinde, içinde yaşanılan toplumun sosyal ve kültürel özelliklerinin belirleyici olduğunun altını çizmektedir.

İlişkiler ağı teorisine göre, göç alan ile veren ülkelerdeki sosyal ağların varlığı, göçü etkileyen temel hususlardan biridir. Daha önce giden göçmenlerin oluşturdukları altyapı ve ağlar ile kaynak ülkede bireylere göç etme imkanı sağlamaktadır. Yeni göçler ile bu ağ harekete geçer, yeni gelenler ilklerin tecrübesinden faydalanırlar. Zaman içinde de göç bu ağlar üzerinden yürümeye devam eder. İlişki ağları teorisinde ekonomik ve siyasi bağlar göç süreci için önemli hususlardır. Uluslararası göçmen ağı, önemli bir bilgi kaynağıdır ve kişiyi bilgi ile besler. Bu bilgi akışı, göçmenin nasıl gideceği, neyle gideceği, hangi belge ve evraklara ihtiyaç duyacağı, yasal ve sosyal durumunun ne olduğu, ne tür haklara sahip olduğu gibi hususlarda rehber görevi görür. Hedef ülkeye varıldığında ağ ile, yeni göçmenler desteklenmekte ve her göç ile birlikte ağ daha da büyümektedir. Örneğin Almanya’da Türk işçilerin kurduğu göçmen ilişkileri ağı, 1960’lardan itibaren göç sürecinde etkili olmuştur. Bu ağlar, daha sonra gelen göçmelerin sosyal uyumunu kolaylaştırmıştır. Daha sonra gelen göçmenler, iş bulma, sosyal hayat, çocukların sosyalleşmesi ve okulu gibi hususlarda önemli bilgiler ve kaynaklar elde etmiştir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Protofeminizm, kendisini feminizm olarak tanımlamayan ancak öne sürdüğü fikirlerle çağdaş feminizmin kuramına katkı sunan ve 19. Yüzyıl öncesinde savunulmuş, genellikle birbirinden kopuk ilerlemiş fikirlere verilen ortak addır.

Christian de Pisan'dır.

Pek çok disiplin gibi toplumsal cinsiyet çalışmalarını da derinden etkilemiş olan bu kitabın yazarı Lyotard'dır.

Cixous’ya göre erkek yazım alanı ve ona egemen olan eril düşünce, birbirine zıt dikotomiler ile, gerçekliği parçalamaktadır. Kültür/doğa, akıl/beden, yazma/konuşma vb. gibi birbirine zıt bu dikotomiler, kadın/erkek dikotomisinden beslenmekte ve onu desteklemektedir. Bu dikotomilerde, erkekler pozitif olan nitelikler ile kadınlar ise negatif nitelikler ile özdeşleştirilmektedir.

T. Moi’ye göre, bedenin belirli organları, işlevleri, fiziksel nitelikleri vardır. Fakat sahip olduğu yaşı, cinsiyeti, sağlığı, bedensel uzuvlarının durumu ve fiziksel nitelikleri çevresi ile olan ilişkisini şekillendirmektedir.

Bedenin bir haz nesnesi ve seçkinlik simgesi haline dönüştüğü tüketim kültürlerinde, bedenin fiziksel görünümüne, estetiğine, meme, kalça gibi unsurlarına, kilo, boy vb. gibi niteliklerine ilişkin “olması gereken”leri belirleyen değerlerin ortaya çıkardığı bir “Beden imajı” kavramı ile karşılaşmaktayız.

Durkheim’ın sosyolojisinde toplumsal olan, doğal olanın tam karşısında yer almakla
birlikte, doğal’ın içinde yer alan bedenin, toplumsal için önemli bir kaynak olduğu gözlenmektedir. Durkheim’ın kuramındaki ‘homo dublex’ kavramı, beden’in konumunu
göstermek açısından yararlıdır.

Ergen yaşta annelik, geleneksel patriarşik toplumlarda, bu yaş aralığında evlendirilme ve hemen sonrasında da çocuk sahibi olmadır. Adı geçen bu dönem, genelde, 13-17 yaş aralığı olarak kabul edilmektedir.

Bedeni gerçekten de ‘toplumsal’ olarak ele alan ve hatta bir ‘Beden Sosyolojisi’ geliştirilmesinin temellerini atan B. S. Turner’a göre ise gündelik yaşamın çözümlenmesi
için bedenin çözümlenmesi gereklidir.

Patriarşik değerler çerçevesinde
kadınlar, kendi bedenlerinin
gerçek sahibi değildirler.
Bedenlerine atfedilen sosyal
değerlerin ‘taşıyıcısı’dırlar.
Taşıyıcısı oldukları temel değer
ise ‘namus’ dur. Namuslu olan,
kadın bedenine ilişkin değerli
sayılanların, değerli olarak
kalabilmiş halidir.

Kartezyen dualizmin beden anlayışına çok ciddi bir eleştiri getiren
Merleau-Ponty için beden, Kartezyen tanımın dışına taşan anlamlara sahiptir. Kartezyen
anlayış, bedeni fiziki nesneler içinde bir nesne olarak görürken, Fenomenolojik yaklaşım
çizgisinde Merleau-Ponty’ye göre beden, ‘sayesinde dünyanın varolduğu şey’dir ve ‘yaşayan’ bir niteliğe sahiptir