TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI - Deneme Sınavı - 10

Halide Edip Adıvar'ın eserlerinde kadın sadece kamusal alanda değil, aynı zamanda zihinsel bir felsefenin temsilcisi olarak da yer almıştır. Sinekli Bakkaladlı romanının kahramanları Rabia ve Peregrini, Doğu ve Batı felsefesinin çarpışmasıdır. İkisinin arasında ebedî bir mesele vardır. Rabia Doğuyu, Peregrini ise Batıyı temsil eder. Batı zıt unsurların birleşimidir, oysa Doğu daha sadedir, açıktır. Doğunun tek sesli mü- ziğine karşı Batının çok sesli senfonik müziği vardır. Şüphesiz Doğu ve Batı bu romanda birbirini tamamlayan unsurlardır. Birini diğerinden tamamen ayırmak, bir diğerini yad- sımak, bütünlüğü bozar. Kitabın Rabia’nın zaferi ile bitmesi, sadece Doğu medeniyetinin üstünlüğünü ispatlamakla kalmaz, aynı zamanda kadının erkeğin karşısında zihnen üstün olması anlamına da gelir. Doğru cevap A'dir.

Halide Edip Adıvar'ın Romanları: Heyulâ (1909), Raik’in Annesi (1909), Seviyye Talip (1910), Handan (1912), Son Eseri (1913), Yeni Turan (1913), Mev’ud Hüküm (1918), Ateşten Göm- lek (1923), Vurun Kahpeye (1923), Kalp Ağrısı (1924), Zeyno’nun Oğlu (1928), Sinekli Bakkal (1936), Yolpalas Cinayeti (1937), Tatarcık (1939), Sonsuz Panayır (1946), Döner Ayna (1954), Akile Hanım Sokağı (1958), Kerim Usta’nın Oğlu (1958), Sevda Sokağı Komedyası (1959), Çaresaz (1961), Hayat Parçaları (1963). Doğru cevap D'dir.

Servet-i Fünûn döneminde Türk ve Müslüman kadınlar romanda daha çok görülmeye başlarlar. Fakat bu kadınlar genellikle Batı geleneği ile yetişmiş, yerli kültürün iç ve dış çatışmalarını yansıtan, ahlak ve namus meselesi üzerinden tanımlanan kadınlardır. Servet-i Fünûn romanlarında kadınlar genellikle aşık olunan, kavuşulmak istenen yahut Aşk-ı Memnu’da olduğu gibi iç ve dış çatışmayı yansıtan kadınlardır. Halit Ziya, kendisinden yaşça büyük bir adamla daha çok annesine inat olsun diye evlenip kocasının yeğeniyle gizli bir ilişki yaşayan Bihter’i toplumsal tepkileri de hesaplayarak intihara sürükler. Kadınların Mehmed Rauf ’un Eylül romanında olduğu gibi romantik anlayıştan gelen marazi bir duyarlılıkla resmedilmelerine de sıkça rastlanır. Doğru cevap A'dır.

Ahmet Midhat Efendi’nin Müşâhedât’ında azınlıklara mensup kadın karakterler vardır. Bu kadınlar zayıf, korunmaya muhtaç, fettan, düşkün gibi sıfatlarla tasvir edilirler. Doğru cevap E'dir.

Beauvoir, İkinci Cins ile Hegel’in efendi-köle diyalektiğinden yola çıkarak kadının “öteki olma” hâlinin altını çizmiştir. Kendini bir başka bilinç üzerinden edilgen olarak konumlandıran kadın, varoluşunu kendi özüyle değil, özne olan bilince karşı konumuyla duyumsar. Dünyanın bütün sorumluluğunu yüklenen özne konumundaki erkeğin karşısında kadın, tüm insanlığın yazgısını deneyimleyememiş durumdadır. Doğru cevap A'dır.

18. Yüzyılda Amerika’da ilk kez Afrika kökenli bir kadın yazar olarak türlü baskılarla karşılaşan ve kilise tarafından cezalandırılan Jarena Lee, protofeminist dönemin önemli yazarları arasında yer almaktadır.

Wollstonecraft, kadınların ve erkeklerin akılcı yeteneklerinin eşdeğer olduğunu belirterek kadınların mevcut eşitsizlik durumlarından eğitim eksikliğini ve erkeğin hizmetinde gelişen sosyalleşmelerini sorumlu görerek tipik bir Aydınlanmacı liberal
feminist çizginin temelini ortaya koymuştur.

Postmodernizm, bir anlamda kadın kimliğini ortadan kaldırmıştır. Herhangi bir şekilde kadın kimliği, kadın olmayan kimliğine göre belirleneceği için bu durumun her zaman kadının dışlanmasının temel nedeni olduğu iddia edilmektedir.

T. Moi

Bir kişi diğerinin davranışlarını yönlendirme, etkileme ya da değiştirme noktasında ikna, manevi baskı, tehdit, hile, disiplin cezası gibi yöntemler kullanabilir. Bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Hegemonik erkeklik özellikleri; güç, hâkimiyet, otorite, duygusallıktan uzaklık, heteroseksüellik, homofobik olma, yarışmacılık, iş-güç sahipliği, spor dallarından birisi ile uğraşma, cinsel olarak aktif olma ve risk alabilme olarak sıralandırılabilir. Hegemonik erkekler duygusallıktan uzak olduğu için doğru cevap D seçeneğidir.

Toplum tarafından biyolojik cinsiyet temel alınarak kadına ve erkeğe yakıştırılan ve büyük çoğunluk tarafından doğru kabul edilen bu türden biçilmiş rollere ve davranış belirlenimlerine ‘toplumsal cinsiyet kodları’ diyoruz.

Sanat eserlerini satın almak, sanat alanının önemli bileşenlerinden biri değildir

Kadınlar, çocuklar, yoksullar, köleler, azınlıklar gibi ekonomik ve siyasi anlamda güç ve karar mekanizmalarına dâhil olamayan sınıf ve gruplar; yazılmaya değer bulunmayanların dünyasına aittir.

Dil, toplumsal cinsiyet kodlarının öncelikle ve en güçlü olarak var edildiği ve aktarıldığı alandır.

Toplumsal cinsiyet; cinsiyetlere toplum tarafından yüklenen fiziksel, duygusal, düşünsel ve davranışsal karakterlerin tümüdür.

Mağara resimlerinden sonra ulaşabildiğimiz en erken tarihli tasvirler, Asya ve Avrupa’nın çeşitli bölgelerinde ele geçen ve M.Ö. 30.000 yıl civarına tarihlenen kadın heykelcikleridir. Kadınlık ve doğurganlık özelliklerinin vurgulandığı bu heykelciklerin en ünlüsü, Avusturya’da bulunduğu kasabanın adıyla anılan Willendorf Venüsü’dür.

19. yüzyılda İzlenimcilik olarak ortaya çıkan bu akım, Akademi çevreleri tarafından dışlanır. İzlenimcilik, sanat alanında büyük bir tartışma başlatır ve kendisinden sonra gelecek olan birbirinden sarsıcı akımların yolunu açar.

Sarah Grimke, 19. Yüzyıl feminist hareketlerinin önemli kadın eylemcilerindendir. Amerikan halkını kadın erkek eşitliğine ilişkin aydınlatmak üzere çıktığı konferans turlarında yazdığı notlarını Eşitlik Üzerine kitabı içinde bir araya getirmiştir. Grimke, kadınların erkeklerle eşit anayasal hak ve özgürlük taleplerini dile getiren klasik liberal feminist düşünce içinde önemli bir yere sahiptir. Grimke’nin kadınları kralların mutlak despotizmine karşı direnen halklarla özdeşleştirdiği ve kadınların erkek despotizmi altında baskı altında olduğu tespiti, kendisinden yaklaşık yüz yıl sonra yaygınlık kazanacak radikal feminist hareketin de ilk öncülü olarak kabul edilmektedir.

Osmanlı'da protofeminist hareketler içinde erkeklerle eşit yurttaş ve insan haklarına sahip olma taleplerinin açıkça dile getirildiği kadın dernekleri fikirlerini yaymak için pek çok gazete ve dergi çıkartılmıştır. Bahsi geçen dergilerde kadının kocasını boşayabilme hakkının sorgulanmasından kılık kıyafete yönelik yasakların eleştirisine, küçük yaşta evlilikleri sorgulayan tartışmalardan çalışma hayatında kadınların var olma mücadelelerine ilişkin pek çok konuya yer verilmiştir.