TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI - Deneme Sınavı - 16

Beauvoir’ın bağımsız bir kadın olarak yaşamını sürdürmüş olması, şüphesiz yetiştiği aile ortamının kendisine güven aşılamış olmasıyla doğrudan ilgilidir. Kadının bağımsızlığının önündeki en büyük engel, ailenin kız çocuğunu, bir başkasının koruyuculuğu ve yardımı olmadan yaşayamayacağı duygusu ile büyütmesidir. Kaleme aldığı anlatılarda, çocukluğundaki aile yaşantısının kendisine güven aşıladığını, bu güven duygusunun gelişiminde büyük bir etkisi olduğunu sık sık dile getirir.

1884 yılında İstanbul’da doğan yazar, siyasetçi, akademisyendir. II. Abdülhamit devrinde Padişah Hazinesi kâtipliği yapan Mehmet Edib Bey ve Fatma Berifem Hanım’ın tek çocuğu olan Halide Edib, ilköğrenim hayatını evde özel dersler alarak tamamlar. Babası bir İngiliz hayranı olduğu için Halide Edib’i İngiliz usûllerine göre yetiştirir. 1893’te Amerikan Kız Koleji’ne verilince yeni bir çevreye giren Halide Edip, burada İngilizce öğrenir. Kısa sürede kolejden ayrılmak zorunda kalınca, evde Rıza Tevfik’ten Türkçe, edebiyat ve Fransızca, Salih Zeki’den matematik öğrenir. Arapça, İngilizce ve müzik dersleri de alır. 1899’da tekrar koleje başlar. 1901’te kolejden mezun olan ilk Müslüman Türk kadını olarak kaynaklara geçer. Farklı kültürlerle iç içe yaşamaya alışkın olan Halide Edip, daima başka kültürlerle kendi kültürünü karşılaştırıp gördüğü her farklı değerin kendi kültüründeki karşılığını sorgulamıştır.

Adıvar’ın kadın kahramanları, yalnızca namuslu ve iffetli görünmekle kalmazlar, aynı zamanda toplumsal ve siyasal olarak da etkilidirler. Sadece geleneksel kadın tipini dönüştürmekle kalmaz, kadını bir fikir önderi olarak kamuya sokar. Geleneksel rolleri tümden yok saymamış, kadın, anne, namus gibi kavramları göz ardı etmemiştir. Halide Edib, güçlü bir kadının nasıl olması gerektiği sorusuna bir cevap olarak romanlarındaki başkarakterleri yaratmıştır. Halide Edib’in romanlarındaki kadınların erkeğe üstün olan kadın olarak yansıtıldığı söylenebilir.

Tarihsel süreçte, farklı kültürlerin anlaşılmasına yönelik ilgi sadece bilimsel bir heyecan ve meraktan kaynaklanmıyordu. Bir topluluğun kodlarını çözmek, o topluluğa hükmetmeyi de kolaylaştırıyordu. Bu nedenle,  farklı kültürlerin incelenmeye başlamasına etki eden temel faktörün sömürgecilik faaliyetlerini kolaylaştırmak olduğu söylenebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Queer Hareketi, cinsel kimliklerin kadın ve erkek olmak üzere ikili bir kategoride değerlendirilemeyeceğini, cinsiyetin sabit bir kimlik olmadığını savunur ve toplum eleştirisini ikili cinsiyet kimliği üzerinden yaptığı için Feminist Hareket’i eleştirir. Bu kapsamda, kazanç farklılıklarının kadın ve erkek cinsiyeti temelinde tartışılması Queer Kuram tarafından eleştirilmesi beklenen bir araştırma sorusudur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Farklı kültürel yapılanmaları olan toplulukların keşfi, cinslere ait toplumsal rollerin farklı olabileceğini göstermişti. Normlar ve toplumsal cinsiyet kodları, her toplumda aynı olmayabiliyordu. Dolayısıyla, kadın ve erkeklere yüklenen rollerin farklılaştığı durumlarla karşılaşılmasının, toplumsal cinsiyet kodlarının sorgulanmasına katkı sağladığı savunulabilir. Kadınların savunma ve savaş zamanlarında erkeklerle birlikte hareket etmesi de bu durumlardan biri olarak kabul edilebilir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İmge, gerçekliğin tıpatıp kopyası değil, zihinsel süreçlerle yeniden kurulmuş biçimidir. Bu kapsamda, herkes tarafından bilinen bir yaşam olayının yazar tarafından öyküye dönüştürülmesinde öykü bir imgedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kadınlar 20. yüzyıl öncesinde de başarılı eserler ortaya koymuş fakat görünür olamamışlardır. Sanat alanında uzun yıllar erkekler egemen olmuştur. Baskın olan eril değer sistemi, sanat eserlerindeki kadın figürünü cinsel kimliği ve ona atfedilen roller üzerinden sunmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Neden kadın sanatçılar yoktur sorusuna feminist düşünürler tarafından verilen cevap, bireyin sahip olduğu veya olmadığı dehasında değil, fakat içinde bulunduğu çeşitli sınıf ve grupların toplumsal ortamı bağlamında hangi olanaklara ulaşabildiği, nasıl cesaretlendirildiği veya engellendiğinde aranmalıdır şeklindedir. Bu nedenle, zeka düzeyi dikkate alınması gereken bir faktör değildir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Eski Mısır uygarlığında erkeklerin kadınlardan daha uzun tasvir edildiği örneklere rastlanılmaktadır. Bu tasvirlerde erkek bir ayağını öne doğru atmış, aktif halde gösterilirken; kadın eşinin gerisinde ve ayakları bitişik, atıl halde betimlenmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

17. yüzyıldan başlayarak gündelik yaşamı ve özel hayatın mahrem detaylarını resmeden minyatürler yapılmaya başlanmıştır. Osmanlı Sultanı I.Ahmet için resimlenen Hamse-i Atai ile Enderunlu Fâzıl’ın Hûbannâme, Zenannâme, Defter-i Aşk gibi kitaplarının minyatürleri bu türden eserlerdir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Geleneksel kavram ve teoriler; 20. yüzyıla damgasını vuran savaşları, ekonomik bunalımları, hızla ilerleyen teknolojik ve bilimsel gelişmelerin yarattığı ani değişimi anlamada işlevsiz kalınca, sanat tartışmaları hız kazandı. Sanatın geleneksel öykünmeci yöntemi bu parçalanmış dünyayı anlamak ve anlamlandırmak için yetmez oldu. Somut, düzenli, uyumlu olanın yerini soyut, kaotik, bilinçdışı, uyumsuz olan aldı. Sürrealizm, Kübizm, Dadaizm, Fütürizm, Avangart Sanat, Kavramsal Sanat, Pop Art, Minimalizm ve benzeri hareketler ve karşı duruşlarla sistem sürekli eleştirildi. Bu kapsamda, Realizmin geleneksel yaklaşım kapsamında değerlendirildiği görülmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Güncel Sanat koleksiyonları ülkemizde İstanbul Modern, dünyada Museum of Contemporary Art Chicago, Walker Art Center, Guggenheim Museum, Tate Modern gibi müzelerde takip edilebilmektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Kadınların erkeklerle aynı eğitimi alamamasının, erkeklerle aynı deneyimleri yaşayamamasının, kadınların toplum içerisine karışamamasının bir sonucu olarak sanat ve diğer alanlarda geri planda kalmasının tarihini ele alan eserin yazarı Virginia Woolf'tur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Woolf'a göre kadınlar,  roman türünün yazarken daha az dikkat gerektirmesinden ve görece daha az yoğun bir tür olmasından ötürü romana yönelmişler ve daha çok bu türde eserler ortaya koymuşlardır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Woolf, 1931’de kaleme aldığı Dalgalar (The Waves) adlı romanıyla, 19. yüzyıl İngiliz kadın romancılarını değerlendirirken ‘’daha az konsantre bir tür’’ olarak tanımladığı geleneksel romanı, hem içerik hem biçim açısından değiştirmiştir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

19. yüzyıl edebiyatında kadın yazarlar kendi cinslerine karşı olan haksızlıklardan ve eşitsizliklerden şikayet ediyordu. Fakat öfkenin dile getirilmesi Woolf’a göre yazarın cinsiyetini metinde hissettirmesine sebep oluyor ve metni güçsüzleştiriyordu. Bu durum, kadının edebiyatta kendisini var etmeye çalışması değil, eleştirdiği güce karşı aynı silahı kullanıp onun yerine geçmek istemesi anlamına geliyordu. Bu da iki cinsin birbirini ötekileştirme uğraşısının sürmesi şeklinde değerlendirilebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Soruda bilgileri verilen yazar Simone de Beauvoir'dur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Simone de Beavoir'e göre  göre her bilinç, kendi varoluşunu karşısındaki varlıkta özgürlük içinde tanımalı, kendini ve öteki varlığı hem nesne hem özne olarak var etmelidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Tanzimat Döneminde kadınlar  köle, cariye ve azınlıklardan seçilen kadınlar, erkeklerin karşısında, onları istenmeyen evliliklere zorlanan, yazgısına boyun eğen güçsüz kurbanlar olarak çizilir. Servet-i Fünûn romanlarında kadınlar genellikle aşık olunan, kavuşulmak istenen yahut Aşk-ı Memnu’da olduğu gibi iç ve dış çatışmayı yansıtan kadınlardır. II. Meşrutiyet yıllarıyla beraber kadınlar için yeni bir kimlik yaratma imkanı doğar. Bunun en güzel örneğini Halide Edib’in romanlarında görürüz. Adıvar’ın kadın kahramanları, yalnızca namuslu ve iffetli görünmekle kalmazlar, aynı zamanda toplumsal ve siyasal olarak da etkilidirler. Sadece geleneksel kadın tipini dönüştürmekle kalmaz, kadını bir fikir önderi olarak kamuya sokar. Doğru yanıt B seçeneğidir.