TOPLUMSAL CİNSİYET ÇALIŞMALARI - Deneme Sınavı - 6

Ortaçağ boyunca kadınları edebiyat sahnesinde pek göremeyiz. Orta Çağ’ın sonlarında Avrupa’da yaşamış olan Christine de Pisan Orta Çağ kültüründe yaygın olan kadın düşmanlığına karşı mücadele eden ilk kadın şairdir.

Mary Wollstonecraf  kadının da erkeğin de akıllı varlıklar olarak görülmesi gerektiğini söylemiş ve akla dayalı bir toplumsal düzen tasarlamıştır. 38 yıllık kısa ömrüne, roman, inceleme, gezi yazısı, Fransız İhtilali Tarihi ve çocuk kitapları sığdıran Wollstonecraft, Aydınlanma Çağı’yla birlikte kadın haklarını gündeme getiren ilk kadın olarak tarihe geçmiştir.

18. yüzyıldaki kutuplaşmış, erkek merkezli ideolojiye karışı çıkan Amerikalı eleştirmen, gazeteci Margaret Fuller, Woman in Nineteenth Century (On dokuzuncu Yüzyılda Kadın) isimli yapıtında, cinsiyet eşitiğine dayanarak kadının eğitim ve istihdama katılma hakkını savunur. Eser aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk büyük feminist çalışma olarak kabul edilmiştir.

20. yüzyıldaki kadın hareketinin felsefî alanda incelenmesinin öncüsü sayılan Fransız yazar Simone de Beauvoir, İkinci Cins (Le Deuxieme Sexe) adlı eserinde, kadının ataerkil düzende “öteki” olarak pasifize edilişini, kadının bireysel ve toplumsal varoluşu üzerinden temellendirir.

Geçmişte edebiyat tarihinde kadının daima amaca ulaşmada araç olarak kullanılması ve kendi kimliğiyle sahneye çıkamamasının engellerini ortaya koymaya çalışan Virginia Woolf kadınların yeterlilikleriyle ilgili ön yargılara meydan okur. "Kadınlar eğer bu işi erkekler kadar iyi yapamıyorlarsa bunun tek nedeni aynı eğitimi almamaları ve aynı deneyimleri yaşayamamalarıdır" der. "Kendine Ait Bir Oda" adlı eserinde ise İngiliz edebiyatının bir eleştirisini sunup kadının edebiyattaki yerini belirlemeye çalışır.

Virginia Woolf, "Kendine Ait Bir Oda" adlı eserinde kadına dayatılan geleneksel rollerden kurtuluşun, ancak kadınların ekonomik güce, kendilerine ait bir odaya ve zamana sahip olmaları hâlinde mümkün olabileceğini ileri sürer.

Roman yazma süresince bireyselden toplumsal yöne doğru bir yol izleyen Halide Edib, Kurtuluş Savaşı günlerini anlattığı "Ateşten Gömlek" eseri ile kadının milli mücadelenin içindeki konumuna dikkat çeker.

Beauvoir’a göre kadın, erkek gibi kararlı olmalıdır. Kendi varlığını ortaya koymadan, girişeceği her şeye kararlı bir şekilde girişip, özgür bir şekilde aşık olabilmesi için karşısındaki bilinç ile eşit olduğuna inanmalıdır. Böylece kadın kendisini köleleştirmez, aksine bağımsız bir kadın olarak var oldukça kendisi gibi özerk ve etkin kişilerle ilişki kurabilir. Kadın, özerk bir organizmaya sahip olduğu zaman, dünyayla başa çıkmaya çalışacak, bu dünyadan kendi özünü çıkartabilecek ve bağımlı olmaktan kurtulacaktır. Kuşkusuz böyle bir bağımsızlık gerçekleşirse, iki cins de daha sağlıklı olacaktır.

Beauvoir "İkinci Cins" adlı denemesinde, varoluşçuluğun öne sürdüğü “İnsanda varoluş, özden önce gelir’’ ilkesinden yola çıkarak “Kadın doğulmaz kadın olunur’’ düşüncesine ulaşır.

Woolf, kadın olduğunu unutan bir kadının, yüksek bir duyarlılığa sahip, hevesli ve özgür bir kadın olarak ne yazması gerektiğini düşünmeden "temel duygular", "insanlığın ortak noktası", "insan yüreğinin derinlikleri" gibi evrensel konulara dokunabileceğini düşünür.

Christine de Pisan

Mary Wollstonecraf

Yıkılmış Kadın. Bu eser Beauvoir’a aittir

Simone de Beauvoir

edebiyata kadını varoluşunu sorgulayan bir özne olarak taşıması

eğitimdeki eşitsizlikler

Erkeğin, dilini kullanarak kendini tek bir özne olarak konumlandırması, kadını sessiz bırakmamaktadır

Virginia Woolf

Simone De Beauvoir

“eksik”, “güçsüz”, “budala” ve “zayıf ” olarak sunan geleneksel kadın imgesini tersine çevrilemez