TOPLUMSAL TABAKALAŞMA VE EŞİTSİZLİK - Deneme Sınavı - 1

Emek gücünün yeniden üretimi, emek gücü sahibinin, üretimde kullandığı fiziksel ve zihinsel kapasitesini sağlıklı bir biçimde koruyup sürdürmesidir. Bu bağlamda doğru yanıt A seçeneğidir.

Çağdaş sosyal politikanın ilk oluşum evreleri, kadın ve çocuklar gibi sanayide
çok uzun saatlerle çalıştırılıp özel olarak korunma ihtiyacı içinde olan kesimlerle başlamıştır (Talas, 1997,
s.54). Ücretler, günlük çalışma saatleri, izinler, gece çalışması, iş kazası ve meslek hastalıkları gibi doğrudan
çalışma koşullarının düzenlenmesine yönelen kurallarla işçi sınıfının bütününe yaygınlaşma eğilimi sergi-
lemiştir. Bu önlemler, “işçinin yalnızca işleyen bir alet, makinanın bir uzantısı olmaması nedeniyle, işçinin
fizik varlığının korunmasına yönelik” olarak uygulama alanı bulmuştur (Esin, 1982, s. 134). Buna göre doğru yanıt E seçeneğidir.

Çağdaş sosyal politikanın geliştiği dönemin kök-
leri, ağırlıklı olarak çalışma ilişkilerine dönük dü-
zenlemelere ve 1870’li ve 1880’li yıllarda özellikle
Almanya’da Bismarck döneminde görülen sosyal gü-
venlik uygulamalarına dayanmaktadır. Ancak çağdaş
sosyal politikanın gelişiminin esas olarak 1930’lu ve
1940’lı yıllardan sonra varlık kazandığı söylenebilir. Buna göre doğru cevap C seçeneğinde verilmiştir.

İngiltere’de 1942 yılında William Beveridge ta-
rafından hazırlanan “Sosyal Sigortalar ve Birleşik
Hizmetler” adlı rapor, kamu sigortalarının yay-
gınlaşmasının yanı sıra çalışma yaşamının dışına
çıkılan dönemlerde de kişi ve ailenin ihtiyaçlarını
gözetmiştir. Buna göre doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

Çağdaş sosyal
politikanın gelişimi çerçevesinde sosyal hakların
oluşumunu da sağlayacak şekilde yaşama geçirilen
uygulamalar şunlardır:
• Bireysel ve toplu iş hukuku,
• Uzun (yaşlılık, malullük, ölüm) ve kısa va-
deli (iş kazası, meslek hastalıkları, hastalık,
analık) sigorta dalları,
• Eğitim, sağlık, konut/barınma,
• Ücret/asgari ücret, işsizliğin önlenmesi,
yüksek bir istihdam düzeyinin sağlanması,
işsizlik sigortası, gelir dağılımı,
• Sosyal hizmetlerin yaygınlaşması,
• Yoksullukla mücadele, asgari bir gelir ve ge-
çim düzeyini hedefleyen politikalar ile sos-
yal yardımlar,
• Mesleki eğitim programları,

Buna göre E seçeneğinde verilen ifade bunlardan biri değildir.

Çağdaş sosyal politika araçları, yoksulluk yar-
dımlarından farklı olarak hak statüsünde kurumsal-
laşmıştır. Bu kurumsallaşma, hakların sosyal haklar
olarak yeniden kuruluşuna ve sosyal haklar kata-
loğunun oluşumuna denk düşer. Buna göre doğru yanıt B seçeneğidir.

Negatif haklar, ifade, düşünce ve inanç
özgürlüğü, mülk edinme, konut doku-
nulmazlığı, kişi güvenliği gibi devlete
karışmama görevi yükleyen koruyucu
haklardır. Pozitif haklar ise eğitim, sosyal
güvenlik, toplu sözleşme ve sendikalaşma
gibi devlete olumlu edimde bulunma ve
karışma görevi yükleyen isteme haklarıdır. Bu bilgilere göre, D seçeneği negatif haklardan değildir.

Çağdaş sosyal politikanın gelişimi çerçevesinde sosyal hakların oluşumunu da sağlayacak şekilde yaşama geçirilen uygulamalar şunlardır:

Negatif haklar, ifade, düşünce ve inanç özgürlüğü, mülk edinme, konut doku­nulmazlığı, kişi güvenliği gibi devlete karışmama görevi yükleyen koruyucu haklardır. Pozitif haklar ise eğitim, sosyal güvenlik, toplu sözleşme ve sendikalaşma gibi devlete olumlu edimde bulunma ve karışma görevi yükleyen isteme haklarıdır.

Emek gücünün çalışma ile olan ilişkisi başlı başına bir risk faktörüdür. Emek gücü,

Fransa’da, Babeuf ’un öncülüğü­nü yaptığı “Eşitler Hareketi”, mutlak eşitlik talebi olarak da görülebilecek şekilde, ekonomik ve sosyal eşitlik için herkesin milli gelirden ihtiyacına göre pay alması gerektiğini savunuyor, gerçek eşitliğin sağlanabilmesi için bireysel mülk sahipliğini sor­guluyor ve kolektif mülkiyet fikrini benimsiyordu.

Düşük ücretli çalışma, kötü çalışma koşulları, iş kazası ve meslek hastalıkları, kayıt dışılık ve sosyal güvenlik sorunları, toplu iş ilişkilerinden dışlanma gibi konular çalışma yaşamı temelinde ortaya çıkan ekonomik ve sosyal riskler arasında sayılabilir.

Eşitsizlikler karşısında sosyal politikanın ve
sosyal devletin edimlerinde, “sınıflar arasında değil,
tek bir sınıfmış gibi muamele edilen nüfus içinde-
ki bireyler arasında bir eşitleme söz konusudur”
(Marshall, 2008, s.31). Çünkü Marshall’a (2008,
s.31) göre, “Statü eşitliği, gelir eşitliğinden daha
önemlidir.” bu bağlamda, doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Klasik haklar, bireyi devlet karşısında, sosyal haklar ise işçi sınıfını sermaye sınıfı ve piyasanın yarattığı ekonomik ve sosyal risk ve eşitsizlikler karşında koruyan haklar ola­rak değerlendirilebilir. Klasik haklar, büyük ölçüde aristokrasi ile burjuvazi arasında, burjuvazinin emekçi sınıfları da kattığı mücadelelerin ürünü iken, sosyal haklar ise burjuvazi ile işçi sınıfı arasındaki, işçi sınıfı ve diğer güvencesiz kesimlerin kapitalizme ve onun etkilerine karşı verdiği mücadelelerin bir ürünüdür

Klasik haklar, bireyi devlet karşısında, sosyal haklar ise işçi sınıfını sermaye sınıfı ve piyasanın yarattığı ekonomik ve sosyal risk ve eşitsizlikler karşında koruyan haklar ola­rak değerlendirilebilir. Klasik haklar, büyük ölçüde aristokrasi ile burjuvazi arasında, burjuvazinin emekçi sınıfları da kattığı mücadelelerin ürünü iken, sosyal haklar ise burjuvazi ile işçi sınıfı arasındaki, işçi sınıfı ve diğer güvencesiz kesimlerin kapitalizme ve onun etkilerine karşı verdiği mücadelelerin bir ürünüdür

Çağdaş sosyal politikanın ilgi alanı özellikle 1970’li ve 1980’li yıllardan sonra bir halka daha genişlemiş­tir. Sosyal politika bu dönemlerden başlayacak şekilde, “çocuk, kadın, çevre, tüketici hakları”, engelliler, dezavantajlı gruplar, cinsel yönelim ayrımcılığı yaşayanlar gibi kesimlerin ekonomik ve sosyal sorunlarıyla da ilgilenmeye başlamıştır

Sosyal politikanın geniş bir anlam kazanması sürecinde, doğ­rudan işçi sınıfına yönelen sosyal politika uygulamalarının giderek toplumdaki herkesi kapsadığı görülür. İşçi sınıfının güvence altına alınması ve korunmasını amaçlayan sosyal politikalar; geniş bir anlam kaza­narak, sosyal eşitlik ve sosyal adaleti sağlama amacına yönelmiştir Bu çerçevede, özellikle İkinci Dünya Savaşı’nı izleyen yıllar sosyal politikanın geniş bir anlama kavuştuğu bir dönem olarak kabul edilir. Sosyal devlet olarak kabul edilen devlet biçiminin olgunlaşması da bu döneme rastlar. Bu arada, ilerleyen dönem­de sosyal politika çocuk, kadın, gençlik, engellilik, çevre, tüketici hakları gibi konuları da ilgi alanı hâline getiren bir diğer genişleme süreci içerisine de girmiştir