TÜKETİM BİLİNCİ VE BİLİNÇLİ TÜKETİCİ

Tüketici, kişisel arzu, istek ve ihtiyaçları için pazarlama bileşenlerini satın alan ya da satın alma kapasitesinde olan gerçek kişidir (Karabulut, 1981:11).

Tüketicinin bilgilendirilmesi, tüketiciye pazardaki mal ve hizmetlerle ilgili satın alma ve kullanmada yardımcı olacak bilgilerin ve ipuçlarının resim, yazı ve şekil (fiyat etiketleme, kalite ve standardizasyon işaretleri gibi) ile yol gösterici ve aydınlatıcı rehberlerin bağımsız tüketici örgütleri tarafından sunulması çabalarıdır (http://www.tupadem.hacettepe.edu.tr, 26.03.2012).

Tüketici eğitiminin temel amaçları şunlardır (Yener, 1990:20);

• Tüketicilerin seçimlerini yönlendirmek olmayıp mevcut seçenek ve olanaklardan tüketiciyi haberdar ederek, tüketicinin amacına en uygun olanı seçmede ona yardımcı olmaktır,

• Tüketicileri, mal ve hizmetler hakkında mümkün olan en yüksek düzeyde bilgi sahibi yapmaktır,

• Tüketicileri mal ve hizmetleri ne zaman ve nereden satın alacakları konusunda bilgilendirmektir,

• Mal ve hizmetlerin kalitelerini nasıl belirleyecekleri ve fiyatları konusunda bilgilendirmek ve uyarmaktır,

• Mal ve hizmetlerle ilgili tahlil ve deney sonuçlarını tüketicilere iletmektir.

• Hak ve sorumluluklarının tanıtılması, öğretilmesi ve böylece bilinçlendirilerek umursamazlıktan kurtarılması,

• Mal ve hizmetlerin seçimi, satın alınması, kullanımı, tamir ve bakımı gibi konularda yol gösterici bilgiler veya bu bilgilerin nereden bulunabileceği,

• Hakları kullanma ve arama yollarının gösterilmesi,

• Para tasarruf edici piyasa araştırması yoluyla fiyatların, markaların karşılaştırılması, indirimli satışların izlenmesi gibi stratejilerin öğretilmesi ve karar verme becerilerinin geliştirilmesi,

• Tüketici korumaya yönelik çalışmalar yapan ve tüketici şikayetlerini izleyen mevcut kurumların, örgütlerin ve ilgili yasaların tanıtılması ve duyurulması,

• Tüketici olarak birbirlerinin haklarına saygılı olan, topluma ve çevreye karşı duyarlı ve sosyal sorunlarla ilgilenme istekliliği gösteren bilinçli tüketici tipinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması,

• Tüketimin ve üretimin sorgulanması, alternatif üretim ve tüketim modellerinin geliştirilmesi,

• Ülke kaynaklarının tüketicilerin temel ihtiyaçlarına uygun olarak en rasyonel şekilde kullanılmasında etkili olmak,

• Doğru ve sağlıklı bir tüketici kültürü ve anlayışı geliştirmek ve yerleştirmek,

• Tüketiciler arasında hak ve yararlarının bir araya gelinerek toplumda korunma ve dayanışma bilincinin ve ortak şartları paylaşma anlayışının doğup gelişmesine yardımcı olmak,

• Tüketicilerin kendilerine, örgütlere ve topluma karşı sosyal sorumluklarının gelişmesine olanak sağlamak,

• Tüketicileri temel vatandaşlık ve tüketici hak ve sorumlulukların neler olduğu konusunda bilinçlendirmek,

• Tüketicilerin aldatıldığı, yanıltıldığı, mağdur edildiği durumlarla ilgili olarak tüketicileri ve kamuoyunu uyarmak, bilgilendirmek, ilgili firma ve devlet kuruluşlarının önlem almalarını sağlamak,

• Mal ve hizmetlerle ilgili tahlil ve deney sonuçlarının tüketicilere iletilmesini sağlamak,

• Çeşitli devlet kuruluşlarının tüketiciyi dolaylı ve dolaysız ilgilendiren çalışmalarında tüketicilerin bilgilendirilmesini sağlamak,

• Tüketicilere tekel, kartel ve tröstlere karşı korunma ve onlarla mücadele yollarını göstermek,

• Mal ve hizmetlerini tüketirken temel amacın ihtiyaçları karşılamak olduğu bilincini vermek.

• Mal ve hizmet satın alırken temel ihtiyacını ön planda tutmak,
• Satın alacağı mal ve hizmetlerin kaliteli, güvenli, ucuz ve sağlıklı olması konusunda araştırmada bulunmak,
• Firmalar arasında güvenirliliği ön planda tutmak,
• Hakkını bilmek, haklarına sahip çıkmak ve savunmak,
• Çevreye karşı duyarlı olmak,
• Yanıltıcı medyanın ve yanıltıcı reklâmların etkisinde kalarak ihtiyaca uygun olmayan  davranışlar göstermemek,
• Tüketimin nesnesi değil, öznesi olmak,
• Tüketici haklarının yerleştirilmesi ve korunması konusunun, tüketici birlikleri ve örgütlenmeyle sağlanabileceğine inanan kişi olmak.