Seyahat İşletmelerinde Bilişim Sistemleri

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan yönetim işlemleri ile destinasyon ekleme, paket tur ekleme, kullanıcı ekleme vb. işlemler gerçekleştirilir.

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan sözleşme (kontrat) işlemleriyle ürünlerin grup ve münferit fiyatlarını, döviz kuru türlerini tanımlama işlemleri gerçekleştirilir.

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan kontenjan işlemleriyle ürünlerin kontenjanlarını tanımlama ve dolayısıyla her nereden satılırsa satılsın fazladan satış vb. sorunları engelleyen işlemler gerçekleştirilir.

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan farklı fiyatlama işlemlerinde ürünlere farklı fiyatlar verebilmeyi ve böylece farklı acentalara, şirketlere ya da müşterilere farklı fiyattan satışı kolaylaştıran işlemler gerçekleştirilir.

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan tedarikçi girişi işlemlerinde konaklama, ulaştırma vb. işletmeler için doğrudan modül üzerinden ya da bağlantı verme yoluyla yapılan satış, rezervasyon gibi işlemlerin her iki tarafça görülmesini sağlayan işlemleri gerçekleştirilir.

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan acente satışı işlemlerinde paket turlar vb. ürünlerin temsilci seyahat acentaları vb. tarafından satılabilmelerini sağlayan şifreleme, arayüz gibi işlemler gerçekleştirilir.

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan faturalama işlemlerinde alış ve satışların faturalarının sisteme girilmesini ve muhasebe modülleriyle entegrasyonu sağlayan işlemler gerçekleştirilir.

Tur operatörü seyahat yönetim sistemlerinde bulunan raporlama işlemlerinde rezervasyon, satış ve faturalamanın raporlanmaları işlemleri gerçekleştirilir.

A2 Cloud sistemi, A2 Back Office programının bulutta çalışan versiyonudur ve A2 Back Office programında yapılan birçok işlemi yapabilir.

Franchising, ana firmanın, hizmet alanında başarılı olmuş ticari ve hizmet markasını veya ürünlerin dağıtım ya da hizmet sunma hak-kını; belirli bir süre, şart ve sınırlamalarla farklı bir firmaya verdiği bir pazarlama ve dağıtım yön-temidir.

Tur operatörü işletmeciliğinde önde gelen diğer bir ülke İngiltere’de ise tur operatörleri 21. Yüzyıla kadar çoğunlukla Videotext teknolojisini kullanmışlardır. Videotext ya da bir başka adıyla Viewdata teknolojisi için bir televizyon (sonraki yıllarda bilgisayar monitörleri), telefon hattı, klavye ve iletişimi sağlayan özel bir modeme (Visual Display Unit) gerek vardır. Videotext teknolojisi teletext teknolojisine benzemekle birlikte en önemli farklılık iletişimin teletextte tek yönlü videotextte ise çift yönlü olmasıdır. Ayrıca teletext teknolojisinde veriler televizyon sinyalleriyle iletilirken videotextte diğer CRS’ler gibi telefon hatları türünden protokoller kullanılmıştır. Videotext sistemi İngiltere dışında Almanya ve Fransa’da da kullanılmıştır. Fransa’da kullanılan Minitel sistemi sayesinde tüketiciler ekranda gördükleri paket turlardan birini seçip rezervasyon yapabilmişlerdir. Almanya’da ise Bildschirmtext adlı bir videotext sistemi kullanılmıştır. Videotext teknolojisi basit gibi görünmenin yanında GDS’lere doğrudan bağlanabildiği için birtakım avantajlara sahiptir

Pegasus ve iHoteliers gibi platformlar kendilerini konaklama GDS’si olarak adlandırmışlarsa da hava yolu GDS’leri kadar etkin ve yaygın olamamışlardır. Esasen bu durumun nedenleri açıktır:

• Konaklama işletmelerinin GDS olarak adlandırdığı sistemlerin veri bankası çok güçlü olsa da yalnızca konaklama işletmelerine yöneliktir. Hava yolu GDS’leri gibi diğer turistik ürünleri sunmazlar.
• Daha da önemlisi konaklama işletmelerinin hava yolu şirketleri gibi dünya çapında kural koyucu bir merkezi kurumu yoktur. Tarifeli hava yolu şirketlerinin tamamı Uluslararası Hava Taşımacıları Birliğine (IATA) üyedir ve bu hava yolu şirketlerinin uluslararası biletlerini ancak hava yolları gibi IATA üyesi seyahat acentaları satabilir. Oysa konaklama işletmelerindeki birliklerin bu tür herhangi yasal bir bağlayıcı etkisi yoktur. Dolayısıyla isteyen seyahat işletmesi istediği konaklama işletmesini satabilir.

Her türlü turistik ürünün satın alınabildiği GDS’lerin fonksiyonları aşağıdaki gibidir:

• Uçuş bilgileri: Uçuş listeleri, envanter, müsaitlik durumu, ücretler, rezervasyonlar

• Yolcu bilgileri: Yolcu isimlerinin oluşturulması, değişiklik yapılması, saklanması, sık uçuş yapanların kayıtları, özel istekler

• Belgeler/Dokümanlar: Biletlerin basılması

• Araç kiralama, otel, kruvaziyer, demir yolu, tur paketlerinin rezervasyonu

• Tiyatro ve etkinlik biletleri

• İletişim hizmetleri: Fax ve e-posta

Amadeus; 1987’de Lufthansa, Air France, Iberia ve SAS hava yolu şirketleri tarafından kurulmuştur. 1990’da İngiltere pazarında büyüme amacıyla Sabre GDS’si ile pazarlama ve ürün geliştirme konularında iş birliği yapmıştır. 1995’de ABD’li hava yolu şirketi Continental Airlines’tan (CA) System One adlı CRS satın alınarak Amadeus ortaklığından ayrılan SAS hava yolu şirketi yerine CA, %12.4 oranında hissedar yapılmıştır. Dolayısıyla tüm GDS’lerin altyapısı ABD kökenli hava yolu CRS’leriyle bir şekilde ilgili hâle gelmiştir. Diğer taraftan Amadeus GDS’si TUI tur operatörü nedeniyle Alman ulusal CRS’si hâline gelen Start sisteminin %10 hissesini almış ve Start’la birlikte çalışarak paket tur pazarına girmiştir. Amadeus ülkemizde de seyahat acentaları tarafından başlıca kullanılan GDS konumundadır.

ABD’li hava yolu şirketi AA tarafından 1940’lı yıllarda başlatılan CRS çalışmaları sonunda ilk kez 1946 yılında bir elektronik/mekanik sistem geliştirilmiş, 1953 yılında ise sistem koltuk satabilen ve rezervasyon iptali yapabilen bir düzeye getirilmiştir (Inkpen, 1998: 132). 1976’da ise Sabre seyahat acentalarında kullanılmaya başlamıştır. İlk kez 1983 yılında ABD sınırları dışında Kanada’daki seyahat acentalarında kullanılmaya başlamıştır. Daha sonra da İngiltere dahil batı Avrupa ülkelerinde kullanılan Sabre, 1999 yılında “en iyi GDS” seçilmiştir. Hem teknolojik yatırımlar hem girişimcilik hem de pazar payı bakımlarından uzun yıllar liderliği elinde bulunduran Sabre, son yıllarda GDS pazar payı liderliğini Amadeus’a kaptırmıştır. Diğer taraftan göreceli rakamların yanında Sabre’nin en etkin SSA’lardan Travelocity’yi tasarlayan ve veri bankasını kendisi sağlayıp popüler bir hâle getirdikten sonra 2015 yılında 280 milyon ABD doları karşılığında Expedia Grubuna satan öncü bir şirket olduğu unutulmamalıdır.

Travelport konsorsiyumu daha önce Galileo International adıyla hizmet veren GDS’nin 2006 yılında Cendant şirketinden 4.3 milyar ABD doları karşılığında satın alınması ile kurulmuştur. 2006’ya kadar ABD, Kanada, Meksika, Japonya ve Karaib Adaları’nda UA tarafından CRS olarak 1971’de kurulan Apollo adıyla hizmet vermiştir. Cendant aynı yıl dönemin dördüncü büyük GDS’si olan Worldspan’i 1.4 milyar ABD doları karşılığı satın alarak iki büyük GDS’yi Travelport çartısı altında birleştirmiştir. Galileo Int. UA tarafından geliştirilen Apollo ile KLM, Alitalia gibi Avrupalı ortaklarca geliştirilen Galileo’nun 1993’te birleşimiyle gerçek bir GDS haline gelmiştir. Sisteme daha sonra ülkemiz bayrak taşıyıcısı THY’de dahil olmuş ve Galileo’nun ülkemiz temsilciliği THY’ye bağlı bir departman tarafından yürütülmüştür. Cendant tarafından satın alınıncaya kadar ülkemizde Amadeus’la birlikte hizmet veren Galileo önemli sayılabilecek bir pazar payına ulaşmasına rağmen Cendant’ın kararıyla Türkiye pazarından ayrılmıştır.

Bu aşamalar şöyledir:

1. Sabre GDS’si AA tarafından kurulmuş ve IBM ile birlikte 1963’te bugünkü anlamda rezervasyon işlemleri yapabilir hale getirilmiştir.

2. AA’nın Sabre’yi başarılı ve etkin bir sistem hâline getirmesinin ardından ABD’deki rakip hava yolu şirketlerinden United Airlines (UA) kendi CRS’si olan Apollo’yu 1971’de geliştirmiştir.

3. Pars CRS’si sahipleri TWA ve Northwest havayolu şirketleri bir diğer CRS olan Datas 2’nin sahibi Delta hava yolu şirketi ve çoğunluğu Asya kökenli 12 diğer hava yolu şirketiyle birlikte 1990’da Worldspan GDS’sini kurmuşlardır.

4. Apollo daha sonra Avrupalı hava yolu şirketleri KLM ve Alitalia’nın ortaklığıyla 1993’te Gallileo International adını alarak ABD’li ve Avrupalı ortakları bulunan bir GDS olmuştur.

5. Galilleo International’ın Avrupa bacağı Galileo ile aynı yıl (1987) ortaklarının tamamı Avrupalı hava yolu şirketleri Lufthansa (Almanya), Iberia (İspanya), Air France (Fransa), Sas (İskandinav) olan Amadeus kurulmuş, 1994’te ise bir başka Amerikan kökenli CRS System One ile birleşilerek bugünkü Amadeus GDS’si kurulmuştur.

6. Cendant adlı ABD’li gayrimenkul şirketi 2006 yılında Galileo Int. ve Worldspan’ı satın alarak Travelport GDS’sini kurmuştur.

• Seyahat acentaları bünyesinde bulundukları tur operatörlerinin CRS’leri aracılığıyla hava yolu CRS’lerine ulaşırlar. Aslında biraz eskimiş ve büyük tur operatörlerinin zincir seyahat acentaları tarafından kullanılan bir yöntemdir. TUI gibi Avrupa genelinde bütünleşen ve pek çok ülke ve şehirde şubeleri bulunan tur operatörleri geçmişte acentalara kendi sistemleri üzerinden tur operatörüne erişim şansı sunmuşlardır.

• Seyahat acentaları Videotext sistemi aracılığıyla hava yolu CRS’lerine ulaşırlar. Videotext televizyonlardan bildiğimiz teletext sisteminin çift yönlü iletişim sunan versiyonu olarak özetlenebilir. Geçmişte yoğun olarak İngiliz ve kısmen de Fransız seyahat acentaları tarafından kullanılmıştır. Videotext sisteminin teknik birtakım özellikler yanında GDS’lerden ayrıldığı en önemli nokta, acentaların kullanımına ücretsiz sunulmasıdır ve sunucu şirketin gelirini hava yolu şirketlerinden ve kesilen bilet başına almasıdır.

• Seyahat acentaları kablo bağlantısı yoluyla hava yolu CRS’lerine ulaşırlar. Sistem telefon hattıyla aynı mantıkla çalışır. Kablolu-bağlantıda (lease-line) iletişimi SITA (Avrupa) ve AIRINC (Amerika) protokolleri sağlar. Bu sistemde iletişimi sağlayan teknik donanım ve paket program, hava yolu CRS’si tarafından acentalara kurulur. Acentada bulunan her terminal için aylık satış kotası belirlenir. Acenta, belirlenen kotanın altına düşmediği durumda herhangi bir kullanım ücreti ödemez.

• Seyahat acentaları internet yoluyla hava yolu CRS’lerine ulaşırlar. Esasen önceki üç yöntem internet ve www teknolojisi öncesi yaygın olarak kullanılmakla birlikte artık eskimiş teknolojilerdir. Günümüzde en yaygın seyahat acentası-CRS iletişimi alternatifi internettir ve neredeyse tüm tedarikçiler tarafından tercih edilir. Seyahat acentaları tedarikçi hava yolunun web sitesinden şifreleriyle web tabanlı sisteme girerler.

Tedarikçilerin (konaklama işletmesi, hava-yolu işletmesi vb.) seyahat işletmelerine kontenjan boşluğu vb. durumlarda verdiği indirimli fiyatlardır.

Global dağıtım sistemleri, öncelikle hava yolu şirketlerinin biletle-rini olmak üzere turizm tedarikçilerinin ürün/ hizmetlerini (konaklama, paket tur, kruvaziyer, oto-kiralama) merkezi bir veri bankasında birleş-tirerek seyahat acentalarının kullanımına sunan sistemlerdir.