TÜRK DIŞ POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 1

SEIA anlaşması ve Türkiye'deki nükleer silahların artırılması planları, 1980'lerin başında Sovyetler ve Türkiye arasındaki ilişkilerin gerilmesi yol açmıştır.

Türkiye, halk tarafından tepkiyle karşılanmasına rağmen iyiye giden ticari ilişkiler sebebiyle Azerbaycan'ın işgalini Sovyetler'in bir iç meselesi olarak görmüştür. Karadeniz FIR hattının düzenlenmesi; ticari faaliyetlerin artması; ve Sınır ve Kıyı Ticareti Anlaşması gibi gelişmeler ise bunun aksine ikili ilişkilerin iyiye gitmesi sebep olmuştur.

Bulgaristan yönetimi 1980'ler boyunca sürekli gündeme gelen bu göçe ancak 1989 yılında izin vermiş ve sayıları yüz binleri bulan göç dalgası yaşanmıştır.

Suriye yönetimi bahsedilen dönemde Türkiye'den kaçmak isteyen ayrılıkçı gruplara sınırlarını açmıştır.

Dönemin Türkiye'sinde yaşanan 12 Eylül darbesinin nedeni olan anarşinin sorumlusu Sovyetler olarak görülmüştür. Darbeyi Sovyetler Birliği desteklememiştir.

Bulgaristan yaşayan Türklerin Türkiye'ye göç etmelerine 1989 yılında Bulgar hükumeti tarafından izin verilmiştir.

1960’ların sonlarından itbaren NATO’nun kabul ettiği askerî strateji olan esnek karşılık stratejisine göre karşı taraftan gelecek saldrının niteliğine uygun bir karşılık verilmesi öngörülmektedir. NATO’nun Sovyetlere karşı yürüttüğü bu politikanın en çok tedirgin ettiği ülkelerden birisi Sovyetlerle en uzun sınıra sahip NATO üyesi ülke olan Türkiye olmuştur.

1980 yılına gelindiğinde Reagan’ın ABD Başkanı olmasıyla “Yeni Soğuk Savaş” dönemine girildiği kabul edilmektedir. Sovyetler’in Afganistan’ı işgali ve Doğu Akdeniz’e inme çabası, İran’ın yaşadığı rejim değişikliği ile Batı ittifakından ayrılması, İran-Irak savaşı ve PASOK yönetimdeki Yunanistan’ın ABD karşıtı tutumu bunun belirleyici etkenleri olarak sıralanabilir. 1970’lerde ABD ile zayıflayan ilişkiler bu nedenlerle Türkiye ile olan ilişkileri geliştirmeyi elzem kılmıştır. Bu dönemde Sovyetler'in Irak'ı işgali ise söz konusu olmamıştır.

Esnek Karşılık Stratejisi 1960’ların sonlarından itibaren NATO’nun kabul ettiği askerî stratejidir. Bu stratejiye göre karşı taraftan gelecek saldırının niteliğine uygun bir karşılık verilmesi öngörülmektedir. NATO’nun 1967’de Sovyetlere karşı “Esnek Karşılık” politikasının en çok tedirgin ettiği ülkelerden birisi Sovyetlerle en uzun sınıra sahip NATO üyesi ülke olan Türkiye olmuştur. Böyle bir esneklik politikasının uygulanabilirliği için Türk ordusunun modernize edilmesi ve konvansiyonel silahlarla daha iyi donatılması gerektiğinden Türkiye bunu NATO ve ABD’ye sıklıkla bildirmiş, ancak hiçbir zaman istediği sonucu alamamıştır.

SSCB’de asıl önemli kırılma ise 11 Mart 1985’te yönetime gelen Mikhail Gorbaçov ile birlikte yaşanmıştır. Söylem ve uygulama bakımından kendinden önceki bütün liderlerden belirgin bir biçimde ayrılan Gorbaçov, altı yıllık iktidarı döneminde “Glasnost” ve “Prestroika” adı altında etkin reformlar gerçekleştirme çabası içinde olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Darbeden sonra AET ile görüşmeler devam etmiş ve ancak Temmuz 1962 AET
Bakanlar Konseyi, Türkiye ile resmî müzakerelerin başlatılmasına karar vermiştir.
Bu tarihten sonra başlayan müzakereler neticesinde 12 Eylül 1963’te Türkiye ile
AET arasında Ankara Anlaşması imzalanmış ve Türkiye ortak üye olarak kabul
edilmiştir.