TÜRK DIŞ POLİTİKASI I - Deneme Sınavı - 5

Vietnam Savaşı genel olarak ABD'nin Sovyetler Birliği karşısında güç kaybetmesinin nedenlerinden biridir. Güney Vietnamı desteklemesinin ayrı bir etkisi olmamıştır.

Konvensiyonel Savaş nükleer olmayan silahlarla yapılan temel mantığı topyekün bir yok etmekten çok caydırıcılık olan savaştır.

Türkiye ile ABD arasında çıkan sorunlardan ilki 1962 Küba krizi sırasında yaşanmıştır.

Türkiye’ye yerleştirilen bu füzelerden oldukça rahatsız olan SSCB ve buna karşılık Küba'ya füze rampası kurma kararı almıştır.

İnönü Hükûmeti’nin adaya müdahalede bulunmaya hazırlandığı bir dönemde ABD Başkanı Johnson’ın İnönü’ye yolladığı ve Johnson Mektubu olarak bilinen mektup Türkiye-ABD ilişkilerini yeniden bir sorunla karşı karşıya getirmiştir.

3 Temmuz 1969’da imzalanan Ortak Savunma İşbirliği Anlaşması’yla belli başlı noktalar hükme bağlanmıştır.

ABD’nin SSCB ile Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması Temmuz 1968'de imzalanmıştır.

Katma Protokol 1 Ocak 1973’te yürürlüğe girmiştir. Katma Protokol, esasta Türkiye’nin ekonomik açıdan gümrük birliğine ve tam üyeliğe hazırlanması anlamına gelmekteydi.

Temel olarak nükleer denklik mantığı üzerinde gelişen Dehşet Dengesi (Ballance of Terror) politikaları 1960'lardan itibaren uluslararası siyasete egemen olmaya başlamıştır.

Belli başlı olaylar Kitlesel Karşılık Doktrini’ni Esnek Karşılık Doktrini’ne dönüştürmüştür.

Temel mantığı topyekun bir yok etmekten çok, caydırıcılık olan ve nükleer olmayan silahlarla yapılan savaşa konvansiyonel savaş denir.

27 Mayıs 1960 askeri darbesiyle yönetime el koyan askerlerin yaptığı ilk iş de NATO ve CENTO’ya bağlılığın ilan edilmesi olmuştur.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 16 Mart 1964 tarihinde İsmet İnönü Hükümeti’ne KIbrıs adasına gerektiğinde askeri müdahalede bulunma yetkisi vermiştir.

Temelde ABD ile yapılan ikili anlaşmaların tek bir metinde toplanmasını hedefleyen bir çalışma sonucunda Ortak Savunma İşbirliği Anlaşması'na varılmıştır.

ABD Jüpiter Füzelerini Türkiye'ye yerleştirmeye 1957 yılından itibaren yerleştirmeye çalışmıştır.

Temmuz 1968’de ABD, SSCB ile Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması’nı imzalamıştır.

ABD yönetimi tarafından Kıbrıs Adasına bir müdahalede bulunulmaması için  Başkan Johnson’un ağzından İnönü’ye yazılan mektubun tarihi 5 Haziran 1964'tür.

12 Eylül 1963’te Türkiye ile AET arasında Ankara Anlaşması imzalanmıştır.

Dönemin Ronald Reagan öncülüğündeki politikası, “Reagan Doktrini”, dünyadaki tüm anti-komünist ve anti-Sovyet hareketlerin ABD tarafından desteklenmesi üstüne kurulmuştur. Bu bağlamda ülkelerdeki anti-komünist rejimler ve örgütler desteklenmiş, siyasi, ekonomik ve askerî yardımlar buna uygun yapılmıştır.

Gorbaçov, altı yıllık iktidarı döneminde “Glasnost” ve “Prestroika” adı altında etkin reformlar gerçekleştirme çabası içinde olmuştur. Bunun için öncelikle Batı ile çatışmalarını en aza indirmeye çalışmış ve iyi niyet göstergesi olarak nükleer denemeleri durdurduğunu açıklamış, ardından orta ve kısa menzilli füze anlaşmalarını ABD ile imzalamış ve Afganistan’dan tek taraflı olarak çekilmiştir.