TÜRK DIŞ POLİTİKASI II - Deneme Sınavı - 12

Yeni Türk dış politikası için İslam dünyası ile kurulacak ilişkilerin tayininde büyük bir öneme sahip olan İKÖ Genel Sekreterliği’ne 2005 yılında Ekmeleddin İhsanoğlu getirilmiştir.

2008 sonunda İsrail’in Dökme Kurşun Operasyonu adını verdiği Gazze operasyonu, Davos’ta düzenlenen “Gazze: Orta Doğu’da Barış Modeli” panelinde Erdoğan’ın “one minute” çıkışı, İsrail’in Gazze’ye uyguladığı ambargo, İnsani Yardım Vakfı’nın (İHH) organizasyonu ile Gazze ablukasını protesto etmek ve Gazze’ye insani yardım göndermek için yola çıkan Mavi Marmara gemisine İsrail ordusu tarafından düzenlenen saldırı ve Türkiye’nin Filistin Yasama Konseyi seçimlerinden zaferle çıkan Hamas’ı resmi bir temsilci olarak kabul etmesi Türkiye-İsrail ilişkisinin olumsuz etkilenmesine sebep olmuştur.

TİKA, TÜRKSOY, Yunus Emre Enstitüsü, TÜRKPA Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ile olan ekonomik, ticari, sağlık, eğitim ve kültür alanındaki ilişkileri geliştirmek için çalışırken, TAC Türkiye-Afrika Odası’nı ifade etmektedir.

Söz konusu soruda “Stratejik derinlik” kavramıyla ilgili açıklamalara yer verilmiştir.

Söz konusu soruda, Ahmet Davutoğlu’nun “Stratejik Derinlik” kitabında ele aldığı “Merkez ülke” kavramıyla ilgili açıklamalara yer verilmiştir.

Fırat Kalkanı operasyonu 2016 yılında gerçekleştiğinden dolayı, 2007-2011 yıllarını kapsamamaktadır.

Türkiye ile aynı tarihte (2005 yılında) müzakerelere başlayan Hırvatistan, müzakere başlıklarını tamamlamış ve 2013 yılında üye olma perspektifi elde etmiştir.

2007-2011 döneminde meydana gelen gelişmelerden biri de GKRY’nin Kıbrıs deniz sahasında petrol/doğal gaz arama ruhsatları vermesine ilişkin antlaşmalar imzalamasıdır. Bu hareket GKRY’nin doğu Akdeniz’de egemenlik alanını genişletmesi anlamına da gelmektedir. Ayrıca Rum Yönetimi, Mısır ve Lübnan ile Münhasır Ekonomik Bölge Sınırlandırma Antlaşması imzalayarak Türkiye’nin egemenlik alanını da sınırlandırmaktadır.

EastMed Doğal Gaz Boru Hattı Projesi: Doğu Akdeniz enerji kaynaklarını doğrudan Kıbrıs ve Girit üzerinden Yunanistan anakarasına bağlayan planlı bir açık deniz / kıyı doğal gaz boru hattıdır. Dolayısıyla bu boru hattı projesi Türkiye’nin kara sınırları üzerinden geçmemektedir.

2010 yılında “Arap Baharı” ile bu coğrafyadaki diktatöryel rejimlere karşı başlatılan halk hareketi, ilk olarak Tunus’ta başlamış ve giderek Tüm Arap coğrafyasına yayılmıştır. Bu hareket, Tunus’ta Zeynel Abidin Bin Ali ve Muhammed Gannuşi’nin, Mısır’da Hüsnü Mü­barek ve Ahmet Şefik’in, Libya’da Muamer Kaddafi’nin, Yemen’de Ali Abdullah Salih’in iktidardan devrilmesine neden olmuştur. Bu bağlamda, Lübnan’da Arap Baharı, söz konusu Arap ülkelerine kıyasla daha az etkili olmuştur.

Türkiye muhaliflere ve sivillere yönelik Esed’in şiddet politikası karşısında dünya ülkeleri arasında tavrını en çabuk belli eden ülke olmuş ve Esed’e karşı bir siyaset izlemeye başlamıştır.

Türkiye’nin dış politikasıyla ilgili soruda yer alan bilgilerin hepsi doğrudur.

Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi Başkanlığı (TİKA) eğitim, sağlık, ulaştırma ve iyi yönetişim gibi değişik alanlarda bölge ülkelerine mali ve teknik yardım sağlamakla görevli bir kamu kurumudur.

Türk dış politikası bakımından 2007-2011 arasındaki yıllar AK Partinin ikinci iktidar dönemini kapsaması bakımından önemlidir. Bu dönemin iki önemli
özelliği bulunmaktadır. Bunlardan birincisi Türkiye’nin 1993’ten bu yana, neredeyse kesintisiz devam eden birinci öncelikli politikası olan AB konusunun
arka plana düşmesidir. 3 Ekim 2005’te AB ile üyelik müzakerelerinin başlaması kısa zaman içinde büyük bir hayal kırıklığına dönüşmüş, 2006 yılı sonunda
Kıbrıs sorunu gerekçe gösterilerek 8 müzakere başlığı askıya alınmış, ardından
Fransa ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (GKRY) 5’er müzakere başlığını veto
etmesi ile bloke edilen başlık sayısı 18’e çıkmış, böylece ilişkiler donma noktasına gelmiştir

GKRY’nin AB’ye tam üye olması ile zaten bu tür bir krizin geleceği beklenmekteydi. Buna ilaveten AB Anayasa taslağının reddedilmesi, mali kriz, Türkiye’nin Ankara
Protokolü’nü uygulamaması ve diğer faktörler, 2007 sonrasında AB politikasının Türkiye’de değerini ve önemi yitirmesine neden olmuştur. 2007’den sonraki
Türk dış politikasının önemli olan bir diğer özelliği ise Türk dış politikasına
yeni bir felsefenin hâkim olmasıdır.

Stratejik Derinlik içinde yer alan ve Türk dış politikasında önem kazanan
önemli bir diğer kavram da “Merkez Ülke” kavramıdır. Bu kavram, uluslararası
sistem içinde Türkiye’nin hareket kabiliyetini ifade etmek için kullanılmaktadır.
Bu kavrama göre Türkiye, Batı ile Doğu arasında materyal ve kültürel olarak sadece bir köprü, bir “aktarım nesnesi” değil; sahip olduğu jeokültürel, jeoekonomik ve jeopolitik derinlikle uluslararası sistemde yapıcı ve düzen kurucu bir ülke
olmalıdır

AK Parti’nin iktidara geldiği 2002’de ABD ile nasıl bir ilişki kurulacağı konusunda çeşitli senaryolar gündeme gelmişti. Daha da önemlisi 1 Mart 2003’te ABD’nin Irak müdahalesini Türkiye üzerinden de yapabilmesine imkân sağlayacak olan Hükûmet Tezkeresi TBMM’de reddedilmiş, “neo-con” (yenimuhafazakâr) olarak bilinen bazı ABD’li yetkililer bu kararı çok ağır şekilde eleştirmiş, hatta Türkiye’yi tehdit etmiş, bu da ilişkilerde çok ciddi bir krize dönüşmüştü

Obama, dış politikasında G.W.Bush yönetiminin dünyaya düzen getirme amaçlı “neo-con” felsefesinden uzaklaşarak daha çok iç siyasete yönelmiş, İslam dünyası ve Orta Doğu ülkeleriyle geçmişten farklı ve “yumuşak güce” dayalı ilişkiler kurmayı amaçlamıştır. Neo-Con’ların ABD’nin gücüne ve saldırganlığına dayalı “Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi”, Obama döneminde ciddi bir değişime uğramış ve yumuşak güç vurgusu ön plana çıkmıştır. Bu noktada Obama Yönetimi Türkiye’ye özel bir önem vermiştir

Türkiye için ABD ile ilişkilerin bir önemli yanı da Türkiye’nin AB ile ilişkilerinde yaşanan tıkanmadır. ABD ile olan ilişkiler, AB ile ilişkilerin zayıflamasına karşı bir alternatifi olmasa da artık daha da önemli bir hâl almıştır.

2011 yılının sonuna gelindiğinde Yunanistan iflasın eşiğine gelmiş, ülkenin EURO-ZONE bölgesinden çıkarılması tartışılmıştır