TÜRK DIŞ POLİTİKASI II - Deneme Sınavı - 18

Türk-Amerikan ilişkilerinde son derece önemli bir kırılmaya işaret eden Tezkerenin reddedilmesi olayı, ABD’de büyük bir şaşkınlık ve şokla karşılanmış, “neocon” sözcüleri uzunca bir süre Türkiye’yi ABD’ye söz verdiği halde sözünde durmamak, savaşın uzamasına ve daha çok insanın ölmesine neden olmak gibi pek çok gerekçe ile suçlayarak “cezalandırılacağına” dair sert ve hatta diplomatik nezaketi aşan açıklamalar yapmışlardı. ABD liderliğindeki koalisyon güçleri Irak güçlerine karşı kuzeyden cephe açamamalarının ABD askerî güçlerine pahalıya mal olduğunu iddia ediyor ve bunu Türkiye’ye bağlıyorlardı.

24 Nisan 2004’te yapılan referanduma Kıbrıs Rum halkının %88’i katıldı. Kıbrıs Rum kesiminin %24.17’si plana “evet” derken %75.83’ü planı reddetti. Kıbrıs Türk halkının ise %87’si oylamaya katıldı. Kıbrıs Türk halkının % 64.90 planı kabul ederken % 35.09’u reddetti. Referandumda Rum kesiminin tutumu AB tarafından eleştirilse ve hatta Rumların kendilerini aldattığına dair açıklamalar yapılsa da AB, Rum kesimine somut yaptırımlarda bulunmadı, üyelik sürecini durduramadı. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, bütün Kıbrıs’ı temsilen Kıbrıs Cumhuriyeti adına 1 Mayıs 2004’te AB’ye üye oldu.

Avrupa Birliği Devlet ve Hükûmet Başkanlarının 16-17 Aralık 2004 tarihli Zirve’de aldığı karar doğrultusunda 3 Ekim 2005 tarihinde Lüksemburg’ ta yapılan Hükûmetler arası Konferans (HAK) ile Türkiye resmen AB’ye katılım müzakerelerine başlamıştır. Böylece, Türkiye ile AB arasındaki inişli-çıkışlı ilişki, çok önemli bir dönüm noktasını aşarak yepyeni bir sürece girmiştir.

Türkiye’nin üyeliğine tam destek veren bir ülke de İtalya’ydı. 3 Kasım 2002 seçimlerinden 10 gün sonra İtalya’yı ziyaret eden R.T. Erdoğan ile o dönem İtalya’nın Başbakanı olan Berlusconi arasında son derece olumlu bir görüşme gerçekleşiyordu. Berlusconi’nin bu görüşmede Erdoğan’a hitaben sarf ettiği “Avrupa’daki en iyi dostunuzun evindesiniz. Kopenhag’da tarih almanıza çalışacağım. AB’de Türkiye’nin avukatlığını yaparım” sözleri Türkiye’nin uzun süredir özlemini duyduğu bir politik destekti (Erdoğan, 2006:260).

2002 yılındaki Kopenhag Zirvesi öncesi Türkiye’nin AB üyeliğiyle ilgili, AB üyesi ülkeler içinde Belçika, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti Türkiye konusunda mesafeli bir duruş sergilemişlerdir.

2002 yılındaki Kopenhag Zirvesi öncesinde Kıbrıs Sorunuyla ilgili öncüllerde yer alan bilgilerin hepsi doğrudur.

Annan Planı, Türkiye’den adaya 1974 sonrasında gelen göçmen Kıbrıslıların, belirli ölçüler çerçevesinde 1974’ten önceki topraklarına geri dönebilmesine olanak sağlıyordu.

Siyasi Etik Komisyonunun kurulmasıyla ilgili düzenlemelerin gerçekleşmesi, Kopenhag Kriterleri’ni yerine getirmek için A. Gül Hükümeti’nin Hükümet Programına aldığı 36 maddelik Anayasa değişiklik önerisinden biri değildir.

AB yılı Aralık ayında yapılacak Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirvesi’nde Komisyonun vereceği rapor ve tavsiye üzerine, Türkiye’nin Kopenhag siyasi kriterlerini yerine getirdiğine karar verildiği takdirde, Avrupa Birliği’nin Türkiye ile katılım müzakerelerini gecikme olmaksızın başlatacağını belirtilmektedir.

Türkiye’nin tam üyelik müzakerelerine başlanması için 2003 tarihinde ısrar etmesinin nedeni, AB’nin 2004’te aldığı genişleme kararının Türkiye’yi olumsuz etkileyebileceği endişesinden kaynaklanmaktadır.

1 Mart Tezkeresinin reddedilmesi yalnız ABD ile ilişkilerin çok fazla bozulmasına yol açmakla kalmadı aynı zamanda ikili ilişkilerin en alt düzeye inmesine de sebep olmuştur.

Soruda, Büyük Orta Doğu Projesiyle ilgili açıklamalara yer verilmektedir.

5. Uyum Paketi’nde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu konusunda önemli değişikliklere gidilmiştir. Diğer seçeneklerde ise “4. Uyum Paketi ”ne yönelik önemli değişikler yürürlüğe girmiştir.

Ekim 2005 tarihli Hükümetler arası Konferansta Türkiye ile üyelik müzakerelerinin hangi usul ve esaslar çerçevesinde yürütüleceğini düzenleyen belge, “Müzakere Çerçeve Belgesi” dir.

3 Kasım 2002 seçimlerinin önemli bir yönü tek bir partinin iktidara gelmesiyle
sonuçlanması iken bir diğer önemli yönü, bu seçimlerde 550 sandalyeli Meclisin
450’sinin ilk defa milletvekili seçilmesidir. Seçim öncesinde TBMM’de bulunan
bütün siyasal partiler % 10’luk baraja takılarak meclis dışında kalmışlardır

3 Kasım 2002 seçimlerinden zaferle çıkan AK Partinin iktidara gelir gelmez AB’ye üyelik konusunda vereceği ilk sınav 12-13 Aralık 2002’de yapılacak olan Kopenhag Zirvesi’ydi.

AB’ye üye ülkelerin bazılarından AK Parti hükûmetine yönelik olumlu bazılarından ise olumsuz açıklamalar geliyordu. ABD ise tavrını Dışişleri Bakan Yardımcısı Marc Grossman ile ortaya koyuyor ve AK Parti Hükûmeti ile iş birliği
yapılacağını, Türkiye’nin AB’den müzakere tarihi almasına da destek olacaklarını
net bir politika olarak ilan ediyordu. Dikkat çekici bir başka gelişme de Yunanistan’ın tavrıydı. Yunanistan Başbakanı K. Simitis, seçim zaferi sonrasında Erdoğan’ı ilk arayanlar arasındaydı ve yeni dönemin hem Türkiye-Yunanistan hem de
Türkiye-AB ilişkileri bakımından olumlu gelişmelere yol açacağına ilişkin beklentilerini ortaya koyuyordu. Türkiye’nin üyeliğine tam destek veren bir ülke de
İtalya’ydı. 3 Kasım 2002 seçimlerinden 10 gün sonra İtalya’yı ziyaret eden R.T.
Erdoğan ile o dönem İtalya’nın Başbakanı olan Berlusconi arasında son derece
olumlu bir görüşme gerçekleşiyordu. Berlusconi’nin bu görüşmede Erdoğan’a hitaben sarfettiği “Avrupa’daki en iyi dostunuzun evindesiniz. Kopenhag’da tarih almanıza çalışacağım. AB’de Türkiye’nin avukatlığını yaparım” sözleri Türkiye’nin
uzun süredir özlemini duyduğu bir politik destekti (Erdoğan, 2006:260). Benzer
bir destek de İngiltere’den geliyordu.

Valery Giscard d’Estaing’den geldi. d’Estaing 14-15 Aralık 2001’de AB Brüksel Laeken Zirvesi’nde oluşturulan Avrupa Konvansiyonu’nun Başkanı olarak 7 Kasım 2002’de yaptığı açıklamada AB’nin genişlemesini 12 ülkeyle sınırlanması gerektiğini ileri sürdü ve Türkiye’nin coğrafi konumu, demografik ve kültürel yapısı itibarıyla “Avrupalı olmadığı” iddiasına yer vererek, Türkiye’nin AB’ye üyeliğini destekleyenlerin aslında Birliği zayıf­latmayı amaçladıklarını söyledi. d’Estaing’e göre AB Konseyi’nin büyük çoğunluğu Türkiye’nin AB’ye katılımına karşı olmasına rağmen bunu Türklere söylememekteydiler.

Samuel P. Huntington tarafından 1993 yılında ileri sürülen tezlerdir. Bu tezlere göre Soğuk Savaş sonrasına tekabül eden 1990’lı yıllarla birlikte uluslararası ihtilaflarda belirleyici olan unsur politik ya da ekonomik ideolojiler değildir. Artık uluslararası ilişkilerde ve ihtilaflarda belirleyici unsur medeniyetler, kültürel farklılıklardır. Bu medeniyetler Doğu, Batı, Hint, Çin vb. biçiminde sayılabilir ve çatışma potansiyeli taşımaktadır

Planın Türk tarafında en çok tartışma yaratan bölümü, Türkiye’den adaya 1974 sonrasında gelen göçmenler konusundaydı, zira plan Kıbrıslıların belirli ölçüler çerçevesinde 1974’ten önceki topraklarına geri dönebilmesine olanak sağlıyordu. Annan, bu planın özünün değiştirilmemesi ve Mart 2003’te de her iki kesimde de referanduma götürülmesini teklif ediyor, dahası, taraf­lar bu konuda da uzlaşamazlarsa, barış görüşmelerine son vereceğini açıklıyordu