TÜRK DIŞ POLİTİKASI II - Deneme Sınavı - 22

Hakkında bilgi verilen kişi G. Schröder'dir.

Türkiye için dış politika alanındaki en büyük gelişmelerden biri, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın yüzyılın son zirvesindeki ev sahipliğini üstlenmiş olmasıdır.  Türkiye 1996 Lizbon Zirvesi’nde bir sonraki AGİT Zirvesi’ne ev sahipliği yapmak için aday olmuş ve 2-3 Aralık 1998’de Oslo’da yapılan Bakanlar Konseyi kararı uyarınca ilgili Zirve’nin 16-18 Kasım 1999 tarihinde İstanbul’da yapılması kararlaştırılmıştır.

19 Şubat 2001 tarihinde düzenlenen Millî Güvenlik Kurulu Toplantısında yaşanan tartışma, Türkiye’nin en büyük mali krizlerinden birine yol açmıştır.

Türkiye, 2001 yılında Davos’ta yapılan Dünya Ekonomik Forumu’nda, Price Waterhouse Coopers’ın yaptığı açıklamaya göre dünyada yolsuzluğun en çok yaşandığı 4. ülke olarak tanımlanmıştı. Türkiye’deki bu olumsuz koşullar ve güvensizlik, ülkeye doğrudan yabancı yatırımların gelmesini de engellemişti.

Soğuk Savaş’ın bitiminden sonra “tek süper güç” olarak tanımlanan ABD’ye yönelik 11 Eylül saldırıların önemli bir özelliği de ABD’nin ilk defa kendi evinde saldırıya uğramış olmasıdır.

Türkiye, 11 Eylül sonrasında NATO anlaşmasının 5. maddesi gereğince harekete geçen ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Taliban ve El-Kaide’nin yerleşik olduğu Afganistan’a karşı mücadelesinde de yer almıştır.

1995 yılında AB ile Gümrük Birliği’nin sağlanmasından sonra dış politikanın neredeyse tamamen AB ile üyelik sürecine yönelmesi de bu sorunların sürekli gündemde olmasına neden olmuştur.

Türkiye’nin sıklıkla hükûmet değişikliği yaşadığı bir dö­ nem sonrasında erken seçim kararı verilmiş ve 18 Nisan 1999 günü genel seçimler gerçekleştirilmiştir. Yapılan seçimlerin sonucunda PKK lideri Abdullah Öcalan’ın yakalanmasını sağlayan Başbakan Ecevit liderliğindeki Demokratik Sol Parti %22.18 oy ile birinci sırada çıkmış, Milliyetçi Hareket Partisi %17.97, Fazilet Par­ tisi %15.4, Anavatan Partisi %13.22 ve Doğru Yol Partisi %12.01 oy oranı ile mec­lise girmiştir.

Basında, iyi ilişkilerin geliştirilmesi yönünde isteklerin karşılıklı beyanı ve mektup teatisi ile başlayan bu süreç, 3 Temmuz 1999 tarihinde BM Genel Sekrete­ ri başkanlığında düzenlenen ve iki Dışişleri Bakanının da katıldığı Kosova Dostla­rı toplantısında bir aşama daha kaydetmiştir. BM Genel Sekreteri’nin de katkıları ile dört maddede varılan mutabakat kamuoyu ile paylaşılmıştır.

28 Mayıs 1999 tarihinde IV. Ecevit Hükûmeti kurulmuştur.

Bu açıklamadan kısa bir sü­ re sonra Clinton’un 15-­20 Kasım 1999 tarihinde Türkiye’ye yapacağı ziyaretini binlerce kişinin ölümüne neden olan 17 Ağustos depreminin artçı şoklarının 12 Aralık’ta hâlâ devam etmesine rağmen iptal etmemesinde de Türkiye’ye verilen bu değeri görmek mümkündür. Ziyaretinin ilk gününde Clinton TBMM’de yap­ tığı konuşmasında “Bölgede ve dünyada milyarlarca insanın geleceği, bu odadaki 25 yıl boyunca alınacak kararlara bağlı. Bu insanların hepsinin, Türkiye’nin kendini güçlü, laik, geleneklerine saygılı, geçmişinden gurur duyan ama Avrupa’nın da tam bir parçası olan bir ülke hâline gelmesinden çıkarları var” diyerek Türkiye’nin AB üyeliğini salt ABD çıkarları açısından değil, Orta Doğu ve Avrupa’daki insanların da çıkarları olarak tanımlamıştır.

3 Ekim 1990’da iki Almanya’nın birleşmesi ile birlikte Almanya’da işsizlik sorunu daha da büyümüş, bu da Türklere yönelik karşıtlığı da Türkiye’nin AB üyeliği talebinin reddi konusundaki cepheyi de genişletmiştir.

Bu doğrul­tuda Devlet Güvenlik Mahkemelerinin sivilleştirilmesine ilişkin yasa tasarısı mec­ lise gönderilen ilk yasa olmuş ve 18 Haziran 1999’daki oturumda gerekli Anayasa değişikliği tüm partilerin desteği ile 432 oyla kabul edilmiştir.

Türkiye 1996 Lizbon Zirvesi’nde bir sonraki AGİT Zirvesi’ne ev sahipliği yapmak için aday olmuş ve 2­3 Aralık 1998’de Oslo’da yapılan Bakanlar Konseyi kararı uyarınca ilgili Zirve’nin 16-­18 Kasım 1999 tarihinde İstanbul’da yapılması kararlaştırılmıştır.

Helsinki Zirvesi (11-13 Aralık 1999)

19 Şubat 2001 tarihinde düzenlenen Millî Güvenlik Kurulu Toplantısında yaşa­nan tartışma, Türkiye’nin en büyük mali krizlerinden birine yol açmıştır.

Türkiye, 1997 Lüksemburg Zirvesi’ndeki tarihî genişleme listesinde yer almak için yoğun çaba sarf etmiş, ancak sonuç ciddi bir hayal kırıklığı olmuştur.

Türkiye’nin Yunanistan ile yaşadığı sorunlardan 1995 sonu 1996 başında yaşanan Kardak Krizi, iki ülkeyi neredeyse savaşın eşiğine getirmiştir.

İsmail Cem, 24 Mayıs 1999 tarihinde Yunanlı meslektaşına bir mektup göndererek iki ülke arasında terörle mücadele anlaşması yapılmasını önermiştir.

Türk Savunma Bakanlığı Nisan 2000’de Kıbrıs ve Ege gibi konularda görüşlerin yer aldığı Beyaz Kitap-2000’i yayınlamış ve bu yayın Atina’da tepkilere yol açmıştır.