TÜRK DIŞ POLİTİKASI II - Deneme Sınavı - 24

Bülent Ecevit 1999'daki seçimlerin ardından 28 Mayıs 1999'da MHP ve ANAP'la koalisyon hükümeti kurarak başbakanlık koltuğuna oturdu. Bu dönemde de başbakanlık görevinde O bulunmaktaydı.

Helsinki’ye bildirilen ve Türkiye’yi rahatsız eden hususlar 4 ’üncü paragrafta yer alan Ege sorunları ile 9 ’uncu ve 12 ’inci paragrafta yer alan Kıbrıs ile ilgili hükümlerdir.

Toplumsal taleplerin AB’ye yüklediği olumlu anlamlarla birlikte, demokrasinin etkili olduğu yönetimlerde seçilen kadronun üzerindeki etkisi hesaba katıldığında özellikle 2002’den sonra Türkiye’nin AB üyeliğine hız vermesindeki nedenlerden biri de bu toplumsal talepti.

ABM Anlaşması, Kyoto Anlaşması, Uluslararası Ceza Mahkemesi Sözleşmesi tek taraflı müdahaleyi engellemektedir. Ayrıca Bush Doktrini olarak bilinen, ABD Başkanının 27 Eylül 2001 tarihindeki konuşmasında, müdahale için uluslararası izne ihtiyacı olmadıklarını belirtmektedir. Türkiye’nin AB üyeliği ile müdahalenin doğrudan ilgisi bulunmamaktadır.

Ülkelerden üçünün Türkiye’nin komşusu olması Türkiye’nin jeopolitik konumunu dünya siyasetinde tekrar ön plana çıkartmaktadır.

Türkiye, 11 Eylül sonrasında NATO anlaşmasının 5. maddesi gereğince harekete geçen ABD öncülüğündeki NATO güçlerinin Taliban ve El-Kaide’nin yerleşik olduğu Afganistan’a karşı mücadelesinde de yer almıştır.

1997 Lüksemburg Zirvesi’ndeki tarihî genişleme listesinde Türkiye Cumhuriyeti yer almamıştır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Türkiye Cumhuriyeti Abdullah Öcalanın Kenya'da Yunan Konsolosluğu çıkışında yakalanması üzerine Yunanistan’ı 'terör devleti' olarak tanımlamış, fiili bir müdahale ihtimalini dahi gündeme taşınmıştır. Bu nedenle, doğru cevap B seçeneğidir.

İsmail Cem bu dönem boyunca Dışişleri Bakanlığı görevinde bulunmuştur. Bu nedenle, doğru cevap D seçeneğidir.

Lozan Anlaşması’nın sadece 'dini azınlıklar' üzerine yaptığı tanımı Türk olduğunu hisseden Müslümanların kendilerine Türk demesine izin verilmesininin önerilmesi ilişkilerde yumuşamaya neden olduğu için doğru cevap B seçeneğidir.

17 Ağustos 1999 da Türkiye, 7 Eylül 1999 da Yunanistan’da meydana gelen depremler toplumsal düzeyde diyalog zemini oluşturmuş ve bu sonuç hükümetlerin politikalarına da yansımıştır. Bu nedenle, doğru cevap A seçeneğidir.

Kıbrıs konusu ve Yunanistan ile sorunlu ilişkiler gibi konular dış politikada Türkiye’nin en çok zorlandığı konuların başında gelmektedir. 1995 yılında AB ile Gümrük Birliği’nin sağlanmasından sonra dış politikanın neredeyse tamamen AB ile üyelik sürecine yönelmesi de bu sorunların sürekli gündemde olmasına neden olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Türkiye ve Yunanistan arasında zaten süregiden anlaşmazlıkların yanında Abdullah Öcalan krizi sırasında Yunanistan’ın yürüttüğü politika, Yunanistan’ın uluslararası alanda prestij kaybetmesine neden olmuş ve ilişkilerdeki yumuşamanın temel etkenlerinden olan Yunan Hükûmeti’ndeki değişikliklere de temel oluşturmuştur. Yunanistan Dışişleri Bakanı Pangalos ve Öcalan olayında adı geçen iki bakan ile Yunan İstihbarat Şefi görevlerinden alınmıştır. Dışişleri Bakanlığı görevine ise Türkiye’ye karşı daha ılımlı politikalardan yana olan Yorgo Papandreou getirilmiştir.

17 Ağustos’ta Türkiye’de yaşanan deprem ve ardından Yunanistan’da 7 Eylül’de meydana gelen deprem, yumuşama dönemindeki diğer önemli değişim noktasını oluşturmuştur. İki taraf da yaşanan depremler, her iki ülke dış politikasının en sorunlu alanlarında ciddi etki yaratmış, daha da önemlisi toplumsal düzeyde diyalog zemini oluşmuştur. Doğru cevap C'dir.

Depremle birlikte gelen bu dayanışma ve yardımlaşma taraf­ların istediği yakınlaşmayı büyük ölçüde başarmıştır. Cem ile Papandreou arasında başlayan yakınlaşma depremden sonra ivme kazanmış, AB ülkeleri arasında, yaklaşan Helsinki Zirvesi’nde Türkiye’nin aday olarak açıklanması yönünde görüşler belirtilmeye başlanmıştır. Yunanistan ile ilişkilerin gelişmesinin yanında AB ülkeleri ile başlayan yeni ve olumlu diyalog süreci de Deprem Diplomasisi’nin ardından Helsinki’de Türkiye’nin adaylığının açıklanmasıyla sonuçlanmıştır. Doğru cevap E'dir.

AB içinde güçlü ve söz sahibi olan ülkelerden birisi olan Almanya da, gerek Almanya’da üç milyon civarındaki Türkiye kökenli vatandaşın varlığı, gerek kendisinin ve AB’nin politik-ekonomik çıkarları nedeniyle Türkiye ile olan ilişkilerine önem vermiştir. AB içindeki güçlü konumu nedeniyle diğer üye ülkelerin politik tercihini etkileyebilen Almanya, Türk politikacıların da ilk olarak dikkate aldığı ve yanına çekmeye çalıştığı ülkelerden birisi olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Lüksemburg Zirvesi’nde 12 ülkenin adaylığı açıklanmasına rağmen Türkiye’nin aday olarak değil de sadece “adaylığa ehil” olarak anılması Türkiye’de AB’ye karşı çok büyük bir tepki oluşturmuş ve bu tepki AB ile siyasi diyaloğun kesilmesi ile sonuçlanmıştır. Lüksemburg Zirvesi’nden sonra gerçekleşen Kardif Zirvesi’nde Türkiye, “üyelik adayı” olarak tanımlanmış ancak adaylığı yine resmî olarak açıklanmamıştır. Bundan sonra gerçekleşen Köln Zirvesi’nde de Türkiye’nin adaylığına yönelik bir sonuç çıkmamıştır. doğru cevap B'dir.

Türkiye için dış politika alanındaki en büyük gelişmelerden biri, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın yüzyılın son zirvesindeki ev sahipliğini üstlenmiş olmasıdır. Türkiye 1996 Lizbon Zirvesi’nde bir sonraki AGİT Zirvesi’ne ev sahipliği yapmak için aday olmuş ve 2-3 Aralık 1998’de Oslo’da yapılan Bakanlar Konseyi kararı uyarınca ilgili Zirve’nin 16-18 Kasım 1999 tarihinde İstanbul’da yapılması kararlaştırılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Türkiye’ye adaylık statüsü verilmesi öngörülen karar metni Türkiye’yi çelişki içinde bırakmıştı. Zira Türkiye’nin de onay vermesi beklenilen taslak karar metninde Türkiye’yi ciddi biçimde rahatsız edecek hususlar da yer almaktaydı. Türkiye tarafından rahatsız edici hususların düzeltilmesi talebi Helsinki’ye bildirmiştir. Helsinki’ye bildirilen ve Türkiye’yi rahatsız eden hususlar 4 ’üncü paragraf­ta yer alan Ege sorunları ile 9 ’uncu ve 12 ’inci paragaf­ta yer alan Kıbrıs ile ilgili hükümlerdi. Doğru cevap C'dir.

2001 Şubat Krizi, temelde ekonomik-mali nitelikli bir krizdir. Bu krize, öncelikle Türkiye’de, devletin kontrolünde milyarlarca dolarlık kaynakların keyfi biçimde dağıtılmasına olanak veren eskimiş ve siyasetin etkisinde çökmüş banka sistemi neden olmuştur. Ülkenin üç büyük devlet bankasının 20 milyar doları aşan ve “kamu zararı” olarak nitelenen kayıpları siyasi popülist amaçlarla krediler verilmesi ve tarımın sübvansiyonu için heba edilmişti. Doğru cevap D'dir.