TÜRK İŞARET DİLİ - Deneme Sınavı - 10

İnsanoğlunun işaret dilleri üzerindeki felsefi çalışmaları 18. yüzyılda başlamıştır.

Dillerin kökenini işaretlerde arayan, dillerin jest ve mimiklerden doğduğunu yazıya döken ilk kişi Condillac'tır.

İşitme engelliler ve işaret dili ile ilgili ilk bilgiler MÖ XIII. yüzyıla ait Hitit tabletlerinde yer almaktadır.

Bu yüzden doğru seçenek B şıkkıdır.

Platon ve Socrates işaret dili ve işitme engellilerin işaret dili üzerine görüş bildirmiştir. Bu sebeple doğru seçenek C şıkkıdır.

George Sibscota’nın Sağır ve Dilsiz Adamın Hitabı adlı kitabı 1670 yılında yayımlanır. Sisbscota’nın kitabı, işitme engelli doğmuş kişilerin bilgi, anlayış ve kavrayış yöntemlerini inceleyen bir çalışma olarak bu konudaki ilk eserlerden biridir. Bu yüzden doğru seçenek B şıkkıdır.

İşitme engellilerin eğitimi konusunda ilk ve en önemli girişim, 1760’ta, dünyanın ilk resmî işitme engelliler okulunun Fransa’da açılmasıdır. Bu yüzden doğru seçenek C şıkkıdır.

İşitme engellilerin dil ve din bilgisi öğrenimi görebileceği, çeşitli dersleri alabileceği, böylece yararlı birer yurttaş olarak yetişebilecekleri aynı zamanda da barına bilecekleri Paris Genç İşitme Engelliler Ulusal Enstitüsü adındaki okulu 1760 yılında Paris’te kurdu. Okulun kuruluşu, işaret dili tarihinde âdeta bir milat oldu. Bu tarihten sonra işaret dilinin araştırılması, öğretilmesi çalışmaları dünyanın pek çok bölgesine yayıldı.Bu yüzden doğru seçenek D şıkkıdır.

Danimarka İşaret Dili: 2019 tahminlerine göre Danimarka’daki 4.000 kişi tarafından kullanılmaktadır. Değişkesi belirlenememiştir. Kimi işaretleri Fransız İşaret Dili ile benzerlikler gösterir. İsveç ve Norveç işaret dilleriyle anlaşılabilirlik söz konusudur. Fin İşaret Diliyle anlaşılabilirliği ise yoktur. DİD, altı işitme engelli ilkokulunda kullanılmaktadır. Yargıda, kamu etkinliklerinde, sağlık kurumlarında, sosyal hizmetlerde çevirmen bulundurulmaktadır. İşaret diliyle filmler, videolar, televizyon programları, sözlük ve dil bilgisi bulunmaktadır.

Bu yüzden doğru seçenek E şıkkıdır.

Pek çok ülkede işaret dilinin yasaklanması sonucu 1980’li yıllarda Nikaragua’da ortaya çıkan işaret diline 'kırma dil' denilmektedir. Bu yüzden doğru seçenek B şıkkıdır.

Yukarıda verilenler arasında yalnızca Fransız İşaret Dili'nin sözlüğü bulunmaktadır. Bunun dışındaki özellikler ona ait değildir. Bu yüzden doğru seçenek A şıkkıdır.

Türk İşaret Dili'nde Türkçenin söz varlığına göre çok daha az sözcük bulunmaktadır. Edilgen yapı yoktur.Eş anlamlılık vardır. Diğer dünya işaret dillerinden farklıdır. ''Etmek'' fiili bulunmamaktadır.

Kitaba göre, ''İyiyim, teşekkür ederim'' ifadesi TİD'de ''BEN İYİ TEŞEKKÜR'' şeklindedir.

Kitaba göre, ''Görüşürüz” ifadesi TİD’de “BİZ GÖRÜŞMEK” şeklindedir. “Görüşürüz” sözcüğünün işaretini yaparken işaret ve orta parmak açık diğer parmaklar kapalı ve hareket gözden ileriye doğru dikeydir. El, diğer elin açık olan işaret ve orta parmağıyla birleşir. Hareketin gözden çıkması göz ve görmeye gönderme yapmaktadır.

Kitaba göre, “Güle güle” ifadesi Türkçede konuşma dilinde de kullanıldığı gibi karşısındakine el sallama hareketi yapılırken yüzde hafif bir tebessümle hareket desteklenmektedir. ''İyi yolcuklar'' ifadesinde her iki el karın hizasında, açık, düz ve avuç içleri birbirine bakacak şekilde eller öne doğru götürülür. ''İyi geceler''de her iki el düz, parmaklar açık ve yüz hizasındadır. Sağ el, sol elin üzerine gelecek şekilde eller birbirinin üzerine getirilir. Gözlerin önü kapandığı gibi karanlığın da gözlerin önünü kapattığı hayal edilebilir. İyi dilek sözcüğü olduğu için işaret yapıldıktan sonra eller karşı tarafa avuçlar yukarı doğru bakacak şekilde yönelir. Hatır sorma diyaloglarında sıklıkla geçen “iyi” işareti başat el göğüs hizasında ol- mak üzere parmak uçları birbirine birleşik ve yukarıya bakacak şekilde bilekten aşağıya yukarıya hareket ettirilir. “İyi” sıfatının işareti yüzdeki pozitif ifadeyle desteklenmelidir. “Teşekkür etmek ya da sağ ol/un” kalıp ifadesi, parmakla “T” harfi yapıp öne doğru uzatarak ya da başat elin işaret ve orta parmağın uçları birbirine değecek ve öbür üç parmağı açık biçimde el önce boğaza götürüldükten sonra parmaklar açık, avuç içi yukarı bakacak şekilde teşekkür edilen kişiye doğru uzatılması ile gösterilir.

Doğru transkriptler:

''Senin adın ne?'' - ''SEN AD NE?''

''Nasılsın?'' - ''SEN NASIL İYİ?''

''İyi değilim'' - ''BEN İYİ ^ DEĞİL''

''Akşama görüşürüz'' - ''BİZ AKŞAM GÖRÜŞMEK''

''Kendine iyi bak!'' - ''SEN KENDİN İYİ BAKMAK''

Kitaba göre, işaret dillerini konuşma dillerinden ayıran beş temel sesbi- limsel parametre bulunmaktadır. Cuax(1992) bu parametreleri aşağıdaki gibi belirtmektedir:

• El şekli: Elin açık, kapalı, parmakların düz, kıvrık, kapalı vb. kullanılması
• El yönelimi: Elin yönü (sağ, sol, çapraz, ön, arka)
• Konum: İşaretin gerçekleşme alanı (göğüs, bel, baş seviyesi, ya da üst çene hizası) • Hareket: Kolun, bileklerin, parmakların ve elin hareketi
• Yüz ifadesi: Yüz mimikleri, kaş, göz hareketi vb.

Kitaba göre ''Görüşürüz'' kavramının işaretini yaparken işaret ve orta parmak açık diğer parmaklar kapalı ve hareket gözden ileriye doğru dikeydir. El, diğer elin açık olan işaret ve orta parmağıyla birleşir.

Kitaba göre, “Günaydın” sözcüğü iki işaretten oluşur. İlk işarette sağ el yumruk biçiminde işaret parmağı öne doğru çıkıntılı ve başparmakla bitişik öbür parmaklar kapalıdır (T el). El öne doğru getirilirken işaret ve başparmak açılır.

Kitaba göre, “Yarın” zaman belirtecinin işaretinde sağ el, sağ omuz hizasında başparmak açık öbür parmaklar kapalıdır. Başparmak omuz hizasından öne doğru getirilir. Dikkat edilirse bu işaret “gün” sözcüğünün işaretinin öne doğru hareketlisidir. Parmağın öne doğru hareketi gelecek zamana gönderme yapmaktadır.

Kitaba göre, “Olmak” fiili TİD’de sıkça kullanılan bir fiildir. Sağ el göğüs hizasında, avuç içi yukarı- ya bakacak şekilde, parmaklar kıvrık, el aşağıya doğru indirilirken parmak uçları birbirine değecek şekilde birleştirilir.