TÜRK İŞARET DİLİ - Deneme Sınavı - 6

Sağırların sosyal yaşamda karşılaştıkları en önemli problemlerden biri de sağlıkla ilgili konularda hastanede doktor ya da diş hekimleriyle iletişim kurmada yaşadıkları sorunlardır. İşaret dili ana dilleri olan sağır bireyler sadece bu dille iletişim kurabilmektedir. Bu insanlar sağlıkla ilgili konularda tıbbi terimlerle karşılaşmakta ve bunları anlamakta güçlük çekmektedirler. Sağırların büyük çoğunluğu Türkçe okuma ve yazma bilmemektedir.

Sağırlar sağlık problemlerini ancak bir işaret dili çevirmeni aracılığıyla aktarabilmektedirler.

Bu çevirmenler genellikle ailelerinden ya da yakınlarından biridir ve gönüllü olarak onlara eşlik etmektedirler.

Örneğin Ankara’da bulunan Lokman Hekim hastanesinde görev yapmakta olan bir işaret dili çevirmeni bulunmaktadır.

Toplum çevirmenliğinin bir parçası olan sağlık çevirmenleri aslında sağlık personeliyle sağırlar arasında bir arabuluculuk rolü üstlenmekte, bir anlamda kültür elçileri olurken sorunları çözmek, sağırların doğru, yerinde hizmet almaları, iletişimdeki kopuklukların ve yanlış anlaşılmaların önüne geçilmesinde çok önemli bir hizmet vermektedirler.

Bu nedenle çevirmenin bulunmadığı durumlarda sağlık personelinin TİD bilmesi ve iletişim kurabilmesi engellerin kaldırılmasında önemli bir girişimdir.

Avrupa Birliği yaptığı bir araştırmada bir sağırın ortalama okuma hızının 8-9 yaşlarında bir çocuğun okuma hızına denk düştüğünü saptamıştır.

Nitekim bu diyalogdaki “şikâyet” sözcüğü iletişim bağlamında “SEN HASTALIK NE?” ya da “SEN PROBLEM NE?” anlamında kullanılmaktadır.

Diyalogdaki “Başım ağrıyor” ifadesi TİD’de “BEN BAŞ AĞRIMAK” biçiminde ifade edilir ve işaretini yaparken önce sağ elin işaret parmağı kıvrık diğer parmaklar kapalıdır.

“Öksürüyor musunuz?” ya da “Şimdi hafifçe öksürün.” cümlelerinde geçen “öksürmek” fiilinin işaretiyle “öksürük” sözcüğünün işareti aynıdır.

Konuşmadaki “Hesabınız vadeli mi vadesiz mi olsun?” soru cümlesinde geçen “vade” sözcüğünün işaretinde sağ elin parmakları açık, göğüs hizasında yatay pozisyonda, sol elin parmakları bitişiktir. Sol elin parmakları sağ elin önce baş ve işaret parmağı arasına daha sonra işaret ve orta parmak arasına girer.

“Şu formu doldurabilir misiniz?” derken kullanılan “form” sözcüğünün işaretinde sağ el göğüs hizasında avuç içi kendinize bakacak şekilde, parmaklar kapalı dikey pozisyondadır. Sol elle sağ elin açık avuç içine değdirmeden “yazmak” fiilinin işareti yapılır. Bu işareti yaparken sağ el kâğıt ya da form gibi düşünülebilir.

“Doldurmak” fiili ettirgen yapıdadır. Sağır arkadaşımız bu fiili videoda “dolu” sıfatının işaretiyle göstermektedir. “Dolu” sıfatının işaretinde sağ el çenenin altında, açık, düzdür. El, göğüs hizasından çenenin altına hareket ederek çene altına konur.

“mail” yani “elektronik posta” sözcüğü TİD’in söz varlığına İnternet’in kullanılmaya başlanmasıyla girmiş yeni sözcüklerden biridir. Bu sözcüğün işaretinde sağ elin işaret ve orta parmakları açık, diğer parmaklar kapalıdır. Sağ elin işaret ve orta parmağı göz hizasında parmak uçları birleşir ve açılır, hareket tekrarlanır.

Aynı konuşmadaki “adres” sözcüğünün işaretinde iki el düz ve omuz hizasında, parmaklar açık düz kıvrık ve avuç içleri omuzlara bakacak şekildedir. Eller boyna doğru aynı anda hareket ettirilir.

Cümledeki “T.C. kimliği…” derken geçen “T.C:” kısaltmasının işaretinde iki el göğüs hizasında, sağ elin işaret ve başparmağı açık, öbür parmakları kapalıdır (C el). Sol elin bütün parmakları açık ve bitişik dikey pozisyondadır. Sağ elin işaret ve başparmağı, (C el) sol elin ayasının üstüne konur; bu işaretle Türkiye Cumhuriyeti’nin baş harfleri işaret edilmektedir.

Aynı cümlede geçen “imzalamak” fiilinin işaretinde iki el göğüs hizasındadır. Sağ elin işaret parmağı açık, öbür parmakları kapalıdır. Sol el düz, avuç içi sağa bakacak şekilde tutulur. Sağ elin işaret parmağı sol avuç içinde hareket eder. Bu işareti yaparken bir kâğıda imza atılması hayal edilebilir.

Cümledeki “yeterli” sözcüğü için kullanılan “yeter” sözcüğünün işaretinde iki el göğüs hizasında, açık ve avuç içleri aşağıya bakacak şekilde sağ el üstte sol el altta başlar ve eller iki yana açılarak bitirilir.

Yukarıdaki diyalogdaki “Bilgilerinizi dikkatlice doldurun lütfen.” cümlesinde geçen “bilgi” sözcüğünün işaretinde sağ elin işaret parmağı açık ve düz, diğer parmaklar kapalıdır. El alnın sağ tarafına dokundurulduktan sonra hafif ileri itilir.

Aynı cümledeki “dikkatlice” sözcüğü eylemin nasıl yapıldığını belirten bir zarftır. TİD’de zarf kullanımı yoktur. Bu nedenle “dikkatlice” ifadesi “dikkat” sözcüğünün işaretiyle ifade edilir. Bu sözcüğün işaretini yaparken sağ el, sağ yanak hizasında, işaret ve orta parmak açık, öbür parmaklar kapalıdır (C el). Sol el de aynı şekildedir (C el) Açık parmak uçları göz hizasında yatay pozisyonda iki elin parmak uçları birbirine bakacak şekilde karşılıklı durur. Bu işaret tek elle de yapılabilmektedir.