TÜRK SOSYOLOGLARI - Deneme Sınavı - 1

Berkes’in en önemli eseri “The Development of Secularism in Turkey” ismiyle 1964 yılında İngilizce olarak basıldı.

“Türk İktisat Tarihi” adlı eserinde Osmanlı Türk toplum yapısını, ekonomik özelliklerini ve meydana gelen yapısal değişimleri ayrıntılı olarak ele aldı.

Ülken’e göre sosyolojinin ortaya çıkmasında Tanzimat önemli bir dönüm noktasıdır. Tanzimat sonrasında Meşrutiyetin ilan edilmesi ülkeye belli bir özgürlük ortamı sağlamıştır. Bu özgürlük ortamından faydalanan zamanın Osmanlı aydınları kendi ülkelerinin ve toplumlarının problemleriyle daha yakından ilgilenmeye başlamışlardır.

Dilthey, tabiat bilimlerinin karşısına manevi bilimleri  koyarak, her iki bilimin metodunu birbirinden kesin olarak ayırıyordu. Ona göre tabiat bilimleri izah, manevi (insani veya kültürel) bilimler anlayış metoduna dayanır. Anlaşılacak olan manevi âlem, fizik olgular âleminden farklıdır. Bu âlemde olaylar bir defalıktır. Sadece insana aittir. Böyle olduğu için yalnız insanın anlamlar dünyasına ulaşmakla anlaşılabilir. Dilthey’göre insani bilimlerin hedefi, tarihi ve sosyal gerçeği tek ve ferdi karakteri içinde kavramaktır.

Osmanlı dışındaki Türklerin de çok ilgi gösterdiği Türkçülük düşüncesi, Turan idealiyle dünya üzerinde yaşayan bütün Türkleri bütünleştirmeyi hedeflemiştir.

Necip Asım, Anadolu dergisinde Malazgirt Meydan Savaşı’nın kazanılışını millî bayram günü olarak teklif etmiştir.

Niyazi Berkes, Türkiye’de Çağdaşlaşma adlı eserinde konuyu 1700’lü yıllardan itibaren ele alır. 1699 yılının başında yapılan Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti resmen toprak kaybetmiştir. Kaybetme duygusu yenileşme hareketlerinin temel hareket noktası olmuştur. Bu nedenle Berkes Osmanlı’nın yenileşme adına ilk adımlarını basımcılık ve askerlik alanlarında görür.

Berkes özellikle modernleşme yerine çağdaşlaşma kavramını kullanır. Bunu eserlerinde yaptığı kavram analizlerinde gösterir. Çağdaşlaşma bir süreci ifade eder. Bu süreçte geleneksel ve kalıplaşmış yapılar yeni biçimlere dönüşmektedir. Bu yeni biçimler batı medeniyetinin son merhalesi olarak karşımıza çıkmakta

Protestanlığın etkisi altındaki ulusal kültürlerin dilinde kullanılan sekularizm kavramı, geleneksel katılaşmış kurum ve kurallar karşısında zamanın gereklerine uyan kurum ve kuralları geliştirme anlamını içinde taşır.

Berkes çağdaşlaşma ile birlikte dinselleşme eğiliminin devreye girdiğini düşünür. Dinselleşme, çağdaşlaşmaya karşı kaplumbağanın kabuğuna çekilmesi gibi bir korunma çabasıdır.

'Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi' bir Hilmi Ziya Ülken'in bir eseridir.

'Türk İktisat Tarihi', 'İslamlık, Ulusçuluk, Sosyalizm', 'Türkiye’de Çağdaşlaşma' ve 'Atatürk ve Devrimler' başlıklı kitaplar Niyazi Berkes tarafından yazılmıştır.