TÜRK SOSYOLOGLARI - Deneme Sınavı - 25

Kentsel dönüşüm

Köy Sosyolojisi

Köyün doğal güzelliği

Türkiye İşçi Partisi

Ankara-Hasanoğlan

Toplumsal Yapı Araştırmaları

Küreselleşme olgusu

Türk Sosyoloji Tarihinde, Toplumsal Yapı ve Değişme çalışmaları Mehmet Ali Şevki Bey’in Kurna Köyü incelemeleri ile başlar.

Behice Boran 1938 yılında (Bir Mesleki Hareketlilik Çalışması: 1910-1930 (arasında) Birleşik Devletlerde, Meslek Gruplarının Yaş Dağılımının Bir Analizi) adlı çalışma ile doktor ünvanını almıştır.

Boran’a göre göre, sosyal yapı, kurumların birbiriyle az-çok bütünleşerek oluşturduğu toplumsal düzendir.

Boran açıkça pozitivist bir metodoloji ve buna bağlı nicel tekniklerden yana tavır koymaktadır. Boran’a göre saha araştırması, araştırmacının incelediği sosyal olayın taşıyıcısı olan fertlerle, zümrelerle, (Boran, sınıf kavramından alt yapı-üst yapı kavramlaştırmasını kullanmaktan kaçındığı gibi özellikle kaçınır.

Boran köylerde ailenin durumunu incelerken, aile tipolojisini serimler. Ailenin çekirdeğini evli çift meydana getirir. Birkaç çiftin bir araya geldiği aile çok çekirdekli ailedir. Modern aile tek çekirdeklidir. Tek çiftli ve diğer akrabaların karıştığı aileye ‘karışık aile’ demektedir. Aile tiplerini ayrıca ‘dikine mürekkep’ ve ‘yanlama mürekkep’ aile olarak ayrımlar.

İbrahim Yasa’nın eserlerini iki ana başlıkta toplamak mümkündür: Toplumsal yapı ve değişme ve aile yapısı.

Yasa’ya göre, ulaşımın geliştiği yerler Türk devriminin etkisinin en fazla olduğu yerlerdir. Köydeki değişim de köye kurulan tren istasyonu ile ilişkilendirilmiştir.

Yasa’nın diğer bir çalışma alanı Türk aile yapısı üzerindedir. Bu kısımda bu konuda yaptığı iki temel çalışmaya yer verilecektir. Bunların ilki gecekondu ailesi, diğeri yurda dönen işçi aileleri üzerinedir.

Yasa çalışmalarında bir sosyolog olarak önemli bir tespitte bulunur. Ona göre, toplumsal sorunları anlayabilmek için, ileri toplumlarda uygulanan yöntemlerin toplumsal yapıya uygun olup olmadığı tartışılmalıdır.

Türk Sosyoloji Tarihi’nde, Toplumsal Yapı ve Değişme çalışmaları Mehmet Ali Şevki Bey’in Kurna Köyü incelemeleri ile başlar.

Boran’ın temel sosyolojik eseri ‘Toplumsal Yapı Araştırmaları’dır. Bu çalışmayı irdelemek onun sosyolojisini anlamaktır. Boran bu kitabında yer alan çalışmasını, öğrencisi Fatma Taşkıngöl Başaran ile birlikte, 1941-1942 yılları arasında, Manisa’ya bağlı sekiz ova köyü (Adiloba, Tepecik, Sarıçam, Kepenekli, Yılmaz, Saruhanlı, Hacı Rahmanlı, Paşa) ve beş dağ köyü (Siyetli, Kuruköy, Dazyurt, Yayla, Kışla) üzerine yapmıştır. Bu köylerden, Adiloba ve Siyetli köylerini temel örneklem seçerek çalışmasını gerçekleştirmiştir. Boran, bu köylerin üretim biçimi, ürettikleri ve ekolojilerini baz alarak bir toplumsal yapı analizi gerçekleştirir.  B ve C seçeneklerinde ki eserlerde Boran’a Aitken D seçeneğinde ki eser İbrahim Yasa’ya aittir. Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi adlı eser Hilmi Ziya Ülken’e aittir.

Behice Boran, toplumsal kurumların işleyiş biçimini, bireylerin günlük pratiklerinden çıkarmaya yönelen ‘ilm-i içtima’ ekolünün 1940’lı yıllardaki temsilcisidir. Boran, tez raporunda önce mesleğin toplumsal anlamını kavramlaştırmıştır. Durkheimcı bir tavır ile meslekleri toplumsal iş bölümü içinde fonksiyonel birlikler olarak tanımlar (1938: 3). Ona göre, mesleki farklılıklar insanlar arasındaki sosyal ilişkileri belirlediği için sosyolojik göstergelerdir. E seçeneğinde verilen bilgi İbrahim Yasa’nın köy sosyolojisiyle ilgili çalışmalarında öne sürdüğü bir fikirdir.

Köyler tarihsel süreçte feodalitenin baskısından, dağ köyleri daha az olmak üzere, kurtulmuşlardır (1945: 27). Boran, köylerin feodalitenin baskısında kurtulma sürecini I.Dünya savaşı ile, ve yeni düzenin kurulmasını yine bir siyasi olay olan Cumhuriyet ile başlatır (1945: 40).