TÜRK SOSYOLOGLARI - Deneme Sınavı - 7

Baykan Sezer, Malatya’da dünyaya gelmiştir. Lise eğitimini Galatasaray Lisesi’nde tamamlamış, daha sonra Fransa’da bulunmuştur.Fransa’da bulunduğu yıllarda Cezayir Bağımsızlık Savaşına tanıklık eden Sezer’in Doğu toplumlarıyla ilgili görüşleri bu süreçte şekillenmiştir. Türkiye’ye döndüğünde, Kemal Tahir aracılığıyla Cahit Tanyol ile tanışma fırsatı bulmuş, kitap okuyarak para kazanabileceği asistanlığa Cahit Tanyol’un teklifi üzerine İstanbul Üniversitesi’nde başlamış, emekliliği gelince bölüm başkanlığı görevini bırakmıştır.

Baykan Sezer, Tarihte doğu-batı çatışması, sosyolojide yöntem tartışmaları, kalkınma sorunu, köy sorunu gibi alanlarda çalışmalar yapmıştır.

Baykan Sezer kendi yöntem anlayışını ortaya koyarken, bütüncü yaklaşımın ve makro düzeyde analizlerin önemini belirtmektedir. Nitekim ona göre; Türk sosyolojisi, sorunları bütünlükleri içinde ele almak ve böylece olayların gerçek anlamlarını su yüzüne çıkarmakla da yükümlüdür.

Şerif Mardin, sosyal bilimsel teori-pratik ve metodoloji ilişkileri çerçevesinde getirdiği önerilerle sosyal bilim uğraşına yönelik bir eleştiri niteliği taşıdığı kadar, sosyal bilimleri ve özelde sosyal bilimsel nesnenin bilgisini dışarıda bırakarak normatif bir “olması gereken”e yönelmiş siyasal anlayışların tümüne yönelik bir eleştiri niteliği de taşımaktadır. Bu noktada Şerif Mardin sosyolojisi Türkiye’de hem sosyal bilimler hem de siyaset yapma anlayışına yönelik bir eleştiri olma niteliği taşımaktadır.

Şerif Mardin 1927 yılında İstanbul’da doğmuştur.

Galatasaray Lisesinde başladığı orta öğrenimini Amerika Birleşik Devletleri’nde tamamlamıştır. Lisans öğrenimini 1948 yılında Stanford Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümünde; Yüksek Lisansını 1950 yılında John Hopkins Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümünde tamamlamış, 1958-1961 yılları arasında Princeton Üniversitesi Şark Çalışmaları Bölümünde Doktora Sonrası Araştırmacı olarak çalışmıştır.

Şerif Mardin, özel olarak dinler tarihi konusunda çalışmamıştır.

Şerif Mardin Jön Türklerin Siyasi Fikirleri (1895-1908) başlıklı çalışmasında modernleşme sorunsalına eğilir.

Şerif Mardin.

Baykan Sezer’e göre, sosyoloji tarih ürünüdür. Tarihin kaynağı ise toplumlar arası çatışmalar ve çelişkilerdir. Bu anlamda; tarihi bütünlük olmadan başka bir ifade ile Doğu-Batı çatışma ve çelişkilerini dikkate almadan sergilenen yaklaşımlar tek boyutludur. Buna bağlı olarak sosyoloji-tarih ilişkisi Sezer’e göre kaçınılmazdır.

Batılılaşma çağdaşlaşma anlamında kullanılırken batıcılaşma Sezer’e göre, sorgulamadan ve sosuz bir güvenle Batı’nın tüm öğelerini ithal etmektir.

Batıcılaşma kararı, Osmanlı-Türk toplumunun kendi gelişme ve çelişkilerinin doğal sonucu olarak değil, Türkiye’deki siyasal aktörlerinin bir tercihinin sonucudur.

Sosyoloji, Batı’da belli koşul ve tasaların ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır. Batı’nın söz konusu dönemdeki tasaları sosyolojiyi ve sosyolojinin başvuru kavramlarını da belirlemiş bulunmaktadır.

Hepsi doğrudur.

Şerif Mardin’ in sosyal bilimler alanında, tarihsel, kültürel, ekonomik, siyasal ve sosyo-bilişsel bileşenler çerçevesinde “bağlamı” ön plana çıkaran metodolojisi; interdisiplinerliği öneren; hem Batı’lı hem de Batı dışı toplumlar için, düşünümselliği destekleyici çalışmaları ile akademik bir disiplin olarak “Sosyal Bilimler” ve “Türkiye’de Sosyal Bilimler Düşüncesi” açısından çok önemli katkıları bulunmaktadır. Toplumun nesnel ve öznel gerçeklik düzeylerine yönelik göstergebilimsel bir sosyo kültürel analizi ön plana çıkaran metodolojik bir eğilim barındırdığı görülmektedir. Türk entelektüel hayatında, normatif ve hukuk temelli sosyal bilim geleneklerinin etkilerinin ön plana çıkmış olduğu bir dönemde bu eğilimlere karşı toplumsal-kültürel öğelerin iç dinamiklerinin belirleyiciliklerini vurgulayan bir yaklaşım sergilemektedir.

Hepsi doğrudur.

Şerif Mardin’e göre “sivil toplum” kavramının, bir medenilik anlayışı, Batı Avrupa’nın toplumsal tarihinde çok önemli bir sosyal tarih aşaması, tarih felsefesi alanındaki bir tartışma ile ilgili olduğu görülmektedir. Mardin’e göre, Türkiye’de sivil toplum kavramının gelişimi, Batıdaki toplumsal tabandaki çatışma ve uzlaşmalara dayanmaksızın, “havada” gelişen bir eğilim göstermiştir. Şerif Mardin’e göre, demokrasi kültürümüz ve geleneğimiz açısından, sivil toplum ve kamuoyu kavramları çerçevesinde şu değerlendirmelerde bulunulması mümkündür: “demokratik geleneğimiz”, “sivil toplum” eksikliğinden kaynaklanan bir boşluğa; Batı’daki anlamıyla “kamuoyu”nun tarihsel temeli olmadan gelişen bir “biçim”ine sahiptir ve devletin sınırlandırılması noktasında, İslami bir popülizmin etkileri altında şekillenmiştir.

Kemalizm, bir sosyal değişme projesi olarak, geleneksel toplumdan, modern topluma geçiş sürecinde dört boyutlu bir değişmeyi temel almaktadır. Seçeneklerde yer alan tüm değişimleri kapsamaktadır.

Baykan Sezer, köy sorununu iyi anlayabilmemiz için Osmanlı toprak düzenini iyi bilmemiz gerektiğini düşünür. Osmanlı döneminde, köy düzeni ve tarımda oluşan ilişkiler, tarihin bizlere aktardığı mirası tanımlamamız açısından ne kadar önemliyse, günümüz Türkiye’sinde köy, toplumsal sorunlarımızın kökenini bilmek açısından o denli önemlidir.

Baykan Sezer, Malatya’da dünyaya gelmiştir. Lise eğitimini Galatasaray Lisesi’nde tamamlamış, daha sonra Fransa’da bulunmuştur. Fransa’da bulunduğu yıllarda Cezayir Bağımsızlık Savaşına tanıklık eden Sezer’in Doğu toplumlarıyla ilgili görüşleri bu süreçte şekillenmiştir. Türkiye’ye döndüğünde, Kemal Tahir aracılığıyla Cahit Tanyol ile tanışma fırsatı bulmuş, kitap okuyarak para kazanabileceği asistanlığa Cahit Tanyol’un teklifi üzerine İstanbul Üniversitesi’nde başlamış, emekliliği gelince bölüm başkanlığı görevini bırakmıştır.