TÜRK TİYATROSU - Deneme Sınavı - 11

Aynı tarihlerde, Büyük Tiyatro’da Ahmet Kutsi Tecer’in Köroğlu oyunuyla düzenli temsiller verilmeye başlanmıştır. Tüm bu gelişmeler Devlet Tiyatrosu’nda geçiş döneminin bittiğinin habercisidir. Doğru cevap A'dır.

Halkevleri Anadolu’daki tiyatro hareketlerinin itici gücü olmuştur. Doğru cevap E'dir.

Dönemin popüler yazarı Cevat Fehmi Başkut Küçük Şehir, Koca Bebek ve Harput’ta Bir Amerikalı adlı oyunlarıyla bu eğilimin adeta öncülüğünü yapar. Doğru cevap B'dir.

Değer yargılarının değişiminden kaynaklanan çatışmanın yarattığı sıkıntıları aile kurumu içerisinde incelemek, hem bu dönem yazarlarında hem de genelde Türk oyun yazarlığının hemen her döneminde görülen en tipik eğilimdir. Bu dönemin birkaç yıl öncesinde (1944) Reşat Nuri Güntekin’in kaleme aldığı Yaprak Dökümü adlı oyunun tiyatro tarihimizde yüz oyunu aşan bir rekora imza atması, bu konuya toplumun da ilgi duyduğunun bir göstergesidir. Doğru cevap E'dir.

Bu konuda yazılmış oyunlar diğer konulara göre sayıca az olmasına karşın genel bir kanı yaratabilecek niteliktedir. Haldun Taner Günün Adamı ve Dışardakiler, Reşat Nuri Güntekin Tanrı Dağı Ziyafeti, Cevat Fehmi Başkut Sana Rey Veriyorum, Nazım Hikmet Sabahat, Çetin Altan Beybaba adlı oyunlarında siyaset dünyasını ele alırlar. Doğru cevap C'dir.

Toplumsal, kültürel ve siyasal değişim sürecine ilişkin çok sayıda yapıtın kaleme alındığı yıllarda oyun yazarlarımızın üzerinde durduğu önemli bir konu da, ekonomik değişim sürecinden kaynaklanan sorunlar olmuştur. Bu sorunların başında, II. Dünya Savaşı sırasında uygulanan savaş ekonomisi ve DP’nin yaşama geçirdiği liberal ekonomi modelinin yarattığı yeni kazanç biçimleri ve kaynakları gelir. Doğru cevap D'dir.

Nurullah Ataç, Lütfi Ay, Suat Taşer, Burhan Arpad, Metin And, Adnan Benk bu dönemin öne çıkan eleştirmenleridir. Doğru cevap A'dır.

Ülkemizin en eski ödenekli tiyatrosu İstanbul Şehir Tiyatrosu’dur. Kuruluşu 1914 olan ve o zamanki adıyla Darülbedayi-i Osmani (Osmanlı Güzellikler Evi) olarak adlandırılan bu kurum, olumlu olumsuz türlü olayları barındıran değişik aşamalardan geçerek, günümüz Türkiyesi’nin de en önemli tiyatro kurumlarından biri olarak varlığını sürdüregelmiştir. Doğru cevap A’dır.

924’te kurulan ve aslında Konservatuvar’ın çekirdeği sayabileceğimiz Musiki Muallim Mektebi, 1934 yılında tiyatro eğitimi de verilecek olan Milli Musiki ve Temsil Akademisi’ne dönüşmüştür. Müzik bölümünün başına ünlü Alman besteci ve eğitimci Paul Hindemith getirilir. Tiyatro bölümünün eğitime başlaması için de yurtdışından bir uzman getirilmesi düşünülmüştür. Bu kişi, Hindemith aracılığıyla ilişki kurulan Prof. Carl Ebert’tir. Carl Ebert, Almanya’da tiyatro okullarının kurulmasına öncülük etmiş, oyuncu yönetmen ve idareci olarak görevler almıştır. Nazi baskısıyla ülkesinden ayrılmış, İtalya ve İsviçre’de çalışması engellenmiş olan sanat adamı, kendisine Türkiye’den gelen tiyatro okulu kurma düşüncesine “büyük ilgi duyduğunu” belirtmiş ve 1936’da Ankara’ya gelmiştir. Doğru cevap B’dir.

Muhsin Ertuğrul’un istifasının ardından Cevat Memduh Altar, Devlet Tiyatrosu’nun ikinci genel müdürü olarak koltuğa oturur. Müzik tarihçisi, eğitimci ve yönetici olarak Cumhuriyet döneminin önde gelen aydınlarından olan Altar, bu koltukta aynı başarıyı gösteremez. Doğru cevap D’dir.

Genellikle doğu-batı, geleneksel-modern, genç ve yaşlı kuşaklar arasındaki karşıtlıklar etrafında tartışmaya açılan batılılaşma sorunu karşısında yazarların tutumları birbirinden farklıdır. Bunların ilki, Batılılaşmayla birlikte aile kurumunda ve toplumda ortaya çıkan modern yaşam biçimine karşı eleştirel ve karamsar olan yaklaşımdır. Dönemin popüler yazarı Cevat Fehmi Başkut Küçük Şehir, Koca Bebek ve Harput’ta Bir Amerikalı adlı oyunlarıyla bu eğilimin adeta öncülüğünü yapar. Bu görüş önce Avrupa, ardından Amerikan hayranlığı olarak gündeme gelen batılılaşma hareketlerini geleneksel yaşamı ve ahlâkî değerlerimizi tehdit eden bir tehlike olarak değerlendirmektedir. Doğru cevap A’dır.

ydın kişinin kendisine ve topluma yabancılaşmasının bir sorun olarak ilk kez oyunlarda işleniyor olması ellili yılların oyun yazarlarında dikkat çeken önemli bir noktadır. Bu konuyu ele alan başlıca yazarlar ve yapıtlarını şöyle sıralayabiliriz: C. Fehmi Başkut: Paydos, Soy- gun; Haldun Taner: Günün Adamı, Fazilet Eczanesi, Ve Değirmen Dönerdi, Lütfen Dokunmayın; Turgut Özakman: Güneşte On Kişi; Refik Erduran: İkinci Baskı, Karayar Köprüsü; Aziz Nesin: Biraz Gelir Misiniz, Bir Şey Yap Met. Doğru cevap C’dir.

Beybaba eseri Çetin Altan tarafından yazılmışken; diğer seçeneklerdeki oyunlar Haldun Taner tarafından yazılmıştır. Doğru cevap D’dir.

Güngör Dilmen’in 1959 yılındaki bir yarışmada ödül alan oyunu Midas’ın Kulakları’nın önemi yalnızca içerik düzeyinde taşıdığı zenginlikten kaynaklanmaz. Yapıt koronun kullanılışı, dansların ve sözsüz oyunların zenginliği, ulusal moti erin efsaneyle uyumlu bir biçimde kullanılması, Türkçenin şiir dilinin zenginliği gibi yönleriyle de övgü kazanmıştır. Doğru cevap A’dır.

Dönemdeki önemli isimlere karşın bu dönemin eleştirideki ağır topu Nurullah Ataç’tır. Nurullah Ataç’ın yazılarını Ataç Tiyatro’da adıyla kitaplaştıran Prof. Dr. Metin And, Ataç’ı ‘öznel-izlenimci’ olarak değerlendirmiş- tir. Prof. Dr. Ayşegül Yüksel de, ‘izlenimci-denemeci eleştirel yaklaşım’ı benimseyen Ataç’ın bu üslubunun, 1960’lı yıllara dek Türk oyun eleştirisine egemen olduğunun altını çizmektedir. Doğru cevap C’dir.

Günün Adamı gerek içeriği gerekse sakıncalı damgasını yemesi açısından döneme damgasını vurmuştur. 1953 yılında Şehir Tiyatrosu’nda sahnelenmek üzereyken sakıncalı bulunur ve repertuvardan çıkarılır. Olay, dönemin Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’a gidecek kadar büyür ancak oyun yine de sahnelenemez. Doğru cevap B’dir.

Amerika’da Yale Üniversitesi’nde tiyatro öğrenimi gören Haldun Dormen’in 1954 yılında kurduğu Cep Tiyatrosu, 1955’de Dormen Tiyatrosu’na dönüşmüş; zaman zaman perdelerini kapatmak zorunda kalsa da Türk tiyatrosunda özellikle vodvil ve bulvar komedilerinin sahnelenmesindeki başarılarıyla tiyatro yaşantımızda her zaman kendine özgü bir yer edinmiştir. Doğru cevap D’dir.

B

B

C