TÜRK TİYATROSU - Deneme Sınavı - 18

Avrupa’da Romantizmin ilk evresi 1830’a kadar, ikinci evresi ise 1870’lere kadar uzanır.Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

Avrupa’da Romantizmin ilk evresi 1830’a kadar, ikinci evresi ise 1870’lere kadar uzanır.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

İlk manzum tragedya örnekleri Ali Haydar Bey’e ait (1836-1914) üç bölümlük Sergüzeş-i Perviz (1866) ve iki bölümlük İkinci Ersas’tı (1866). Ali Haydar Bey, tragedya türünü “şiirimize bir trajedi yolu” açmak için yazdı. Bu yapıtların her ikisi de manzumdu. Doğru yanıt C’dir.

Abdülhak Hâmit, Türkiye’deki Romantik yazın akımının en önemli temsilcilerinden biriydi. Manzumla yazdığı tragedyalarında özellikle Fransız yazarlarının etkisi altındaydı. Onun ilk tragedyası olan Nesteren (1877) Corneille’in Le Cid adlı tragedyasına benziyordu. Ancak bu iki tragedyanın bitişleri değişikti. Le Cid’de Rodrigue ile Chiméne birbirlerine az çok yaklaşırlarken, Nesteren kendini zehirliyor, Hüsrev ise onun ardından kendini hançerliyordu. Bu bitiş de Romeo ile Juliet tragedyasının sonunu hatırlatıyordu. Doğru yanıt E’dir.

Teodor Kasap bir ülkenin tiyatrosu için iki noktayı önemli bulmaktaydı: ‘tavır’ ve ‘ahlak’. Tiyatronun uygarlık kadar gerekli olduğunu belirten yazar, uygarlığın bir ülkeye dışardan girmediğini ancak o ülkenin içinden çıktığını başka yazısında belirtirken tiyatronun da dışardan gelmediğini, bir o ülkenin kendi özelliklerinden çıktığını savunuyordu. Teodor Kasap, aynı gazetenin 21 Kasım tarihli sayısında Ayvazyan’ın Ortaoyunu’nu küçümsemesini yeriyor ve şöyle diyordu: “Senin bugün istihzâ ettiğin ‘orta oyunu’ yarın ıslah edildiğinde asıl Osmanlı tiyatrosu olacaktır. Güllü Agop’un tiyatrosuna ise Ermeni, Fransız, İngiliz, İtalyan tiyatrosu denilir, fakat ‘Osmanlı Tiyatrosu’ denilemez. Çünkü içinde Osmanlılığa müteallik hiçbir şey yok.” Doğru yanıt B’dir.

II. Mahmut’un padişahlığı döneminde tiyatroya ilginin arttığı görülür. Özellikle, 1828’de, ünlü besteci Gaetano Donizetti’nin müzisyen kardeşi Giuseppe Donizetti’nin, bir Muzika-i Humayûn bir de bando kurmak üzere Istanbul’a çağrılmış olması tiyatro bakımından önemli bir adımdır; çünkü Muzika-i Humayûn aynı zamanda saray tiyatrosunun çalışmalarını kolaylaştırmıştır. II. Mahmut, o zaman Istanbul’da Sardunya Kırallığı elçisi olarak bulunan Marquie Groppols aracılığıyla bir İtalyan müzik ustasının getirilmesi girişiminde bulundu. Ünlü opera bestecisi Gaetano Donizetti’nin kardeşi Giuseppe Donizetti (1790-1851) bu girişim sonucu 1828 yılının Eylül ayında, otuzdokuz yaşındayken, Istanbul’a geldi. Saray orkestrasını geliştirdiği için “Donizetti Paşa” olarak tarihe geçen bu müzisyen, daha sonra Angelo Mariani (1821-1873) adlı o dönemin ünlü bir orkestra şefini 1848’de Türkiye’ye getirdi. Donizetti’nin Türkiye’ye gelişi opera oynatma çabalarını eskisine oranla hızlandırdı. Nitekim on yıl kadar sonra, 1839’da, Abdülmecit (1823-1861) tahta geçince batı tiyatrosunun birçok türleri gibi, opera da Istanbul’da yaygınlaşmaya başladı. Doğru yanıt C’dir.

Yıldız Sarayı’nda

II. Mahmut

Verilen seçeneklerin hepsi doğrudur.

İbrahim Şinasi, Agâh Efendi ile birlikte çıkardığı o dönemin üçüncü gazetesi olan Tercüman-ı Ahval’de, Meşrutiyet yanlısı yazılarıyla ilgi çekiyordu. Devlete asker ve vergi veren, devletin buyruğunu yerine getiren ulus, buna karşılık devletin iyi mi yoksa kötü mü yönetildiğini denetlemeli,  düşüncelerini söz ya da yazıyla söyleme hakkını edinmeliydi. Onun yenilikçi yanı da sağlıklı bir yöneliş gösteriyordu.

III. Selim

Yıldız Sarayı’nda

Türkiye’de ikinci saray tiyatrosu, 1889’da II. Abdülhamit (1842-1918) tarafından Yıldız Sarayı alanı içinde yaptırıldı. Padişah locasının ikinci katta, tam sahnenin karşısında bulunduğu bu minik tiyatro, hareme bir köprü ile bağlıydı. Sağda padişahın locasıyla aynı düzeyde bir açık balkon, bu balkonla padişah locası arasında kafesli bir yer vardı. 1908’e kadar sürekli kullanılan ve 1987’de restorasyonu tamamlanıp halka açılarak temsiller verilen bu tiyatro’da, Güllü Agop, Abdürrezak gibi sanatçılar da temsiller verdiler. Doğru cevap E'dir.

1824 ile 1828 yılları arasında, II. Mahmut, bir saray orkestrası kurmayı başardı. Bu orkestanın başına önce, o sırada Türkiye’de bulunan Mankel adında bir yabancı atandı. Doğru cevap D'dir.

D

C

A

Racine’in Klasisizminden etkilenen, ama Corneille’in özgürlüğünü, Shakespeare ile Schiller’in coşkunluğunu gösteren Abdülhak Hâmit (1852-1937), on iki tragedya yazdı. Doğru cevap C'dir.

Kendi oyunu olan Alemdar’da
(1914) sahneye çıkan Ahmet Nuri, Bu dönemde, Sivrisinekler (1921), Aşk-ı Atik,
Cereme, Dengi Dengine, Tevdîd-i Nikâh, Fırsat Yoksulu, Gücü Gücü Yetene, Kadın Tertibi, Açık Bono, Banka Müdürü, Büyük Yemin, Çürük Merdiven, Eski
Âdetler, Gerdaniye Buselik, Harika, İki Ateş Arasında, Madde-i Asliye, Münafıklık, Ahlâktan Bir Yaprak, İki Bebek, İzdivaç Projesi, Kuduz, Münevver’in Hasbihâli, Türâbizâdeler, Üç Misli, Yeni Dünya ve Gerda gibi çok sayıda oyun
yazmıştır. Ahmet Nuri’nin başarılı uyarlamaları da vardır. Daha çok kalın çizgili
güldürüye, bazen de töre komedyasına yakın biçimlere yönelen yazar, Musâhipzâde
Celâl ile birlikte bu dönemin en başta gelen oyun yazarlarından biridir

En önemli oyunlarını Cumhuriyet döneminde yazan ve bu dönemde Türk Kızı
(1910) ile tiyatro yazarlğına başlayan Musâhipzâde Celâl, Köprülüler’de (1912)
tarihsel olaylara sıkı sıkıya bağlanmış, onun için de bu ciddi yönelimli oyununda
pek başarılı olamamıştır.