TÜRKÇE YAZILI ANLATIM - Deneme Sınavı - 2

Yazma eğitiminin amaçları: Farklı eğitim kademelerinde düzey olarak farklılık göstermekle birlikte yazma eğitimine yönelik olarak gerçekleştirilen etkinliklerin genel amaçları 161. sayfada verilmiştir.

Yazma süreci ön yazma, taslak oluşturma, gözden geçirme, düzenleme ve yayınlama olmak üzere beş aşamadan oluşmaktadır.

Sayfa 163'te verilen tabloda yazma türleri özetlenmiştir. Paylaşımlı yazma incelendiğinde soru kökündeki ifadenin oradan alındığı görülecektir.

Türk dilinin kullanılmasında imlâ birliği sağlamak amacıyla kabul görmüş terim ve kavramlara yer verilmelidir. Bu noktada, Türk Dil Kurumunun İmla Kılavuzu’nun son baskısı ve TDK Sözlüğü esas alınmalıdır.

Yazılı anlatımın geliştirilmesinin doğrudan öngörülmediği okulöncesi eğitimin temel amaçlarından biri çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarını sağlamaktır.

Metinlerin sınıflandırılmasını yapıldığı bu sınıf düzeyinde sözlü ve yazılı anlatıma yönelik öğretici metin türleri ele alınmıştır. Bunlar mektup, günlük (günce), anı (hatıra), biyografi (hayat hikâyesi), otobiyografi, gezi (seyahat), sohbet (söyleşi), haber yazısı, fıkra, deneme, makale, eleştiri (tenkit) şeklinde sıralanmış, sözlü anlatıma ait röportaj, mülâkat ve söyleve (hitabet, nutuk) yer verilmiştir. Bu sınıfta her ünitede önce sözü edilen türden seçilmiş örnek metinler okunması ve dinlenmesi metin işlenişinin sonunda öğrencilerin üzerinde durulan türle ilgili yazı hazırlamaları öngörülmektedir

On ikinci sınıfın Dil ve Anlatım Dersi Öğretim Programı; Türkçeyi doğru ve güzel konuşan, Türkçe ile yazılmış her türlü metni anlayan, yorumlayan ve değerlendiren; kendini ve herhangi bir konudaki düşünce ve duygusunu ifade edebilen insan yetiştirme hedefini gerçekleştirmeyi öngörmektedir.

Öğrencilerin ürünlerine birebir ya da sınıf olarak dönüt verilmesini gerektiren değerlendirme türü yanıt vermedir.

Sürecin ikinci aşaması olan taslak oluşturmada; okuyanların dikkatini toplamaya yönelik nelerin kullanılacağı belirlenir, yazının daha çok içeriği vurgulanarak yazı taslak olarak yazılır.

Sayfa 163'teki tablo incelendiğinde öğretmen desteğinin en az olduğu yazma şeklinin adından da anlaşılacağı üzere bağımsız yazma olduğu görülecektir.

Diğer seçeneklerde anlatım bozukluğu olmadığı hâlde A seçeneğinde "olumlu katkılar" ifadesinde katkı, zaten olumlu olacağı için gereksizdir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Ücret bir hizmete karşılık ödenen bedeldir. Fiyat ise bir ürüne önceden biçilen parasal değerdir. Bu bilgiler ışığında diğer seçeneklerde, ücret sözcüğü doğru anlamda kullanılmasına karşın D seçeneğinde "domates ücretleri" ifadesinde ücret sözcüğü yanlış anlamda kullanılmıştır. Oysa ücret yerine fiyat sözcüğünün kullanılması gerekmektedir. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Diğer seçeneklerde anlatım bozukluğu olmamasına karşın "Orada tam iki yıl kadar yaşadıktan sonra Ankara’ya taşındım." cümlesinde  "tam iki yıl kadar" ifadesinde "tam ve kadar" birbirleriyle çelişen yani biri netlik, diğeri belirsizlik belirten iki sözcüktür. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

A seçeneğinde sözcüğün yanlış anlamda kullanılması, C  ve E seçeneğinde gereksiz sözcük kullanılması, D seçeneğinde ise anlamca çelişen sözcük kullanılması anlatım bozukluğuna yol açmıştır. Oysa B seçeneğinde dil bilgisi kaynaklı (sözcüğün çoğul kullanılması kaynaklı) bir anlatım bozukluğu yapılmıştır. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

İlk dört seçenekte  virgülün kullanılıp kullanılmaması cümlede farklı anlamlar yaratmamasına rağmen E seçeneğinde virgülün kullanılmaması cümlede farklı bir anlam yaratarak anlatım bozukluğuna neden olmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

İlk dört seçenekte yüklem eksikliğinden kaynaklı anlatım bozukluğu yapılmıştır. E seçeneğinde ise eylemsi kullanılarak cümle "çorba içip" şeklinde kullanılmalıydı. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

A, B, D, E seçeneklerinde özneler insan olduğu için yüklem çoğul kullanılabilirken, C seçeneğinde sözde özne olan "kimsesiz çocukların kalpleri" insan olmadığı için çoğul olarak kullanılamaz. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

İlk dört seçenekte nesnenin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açmıştır. Oysa E seçeneğinde "defteri" nesne olduğundan yeniden nesne kullanmaya gerek yoktur. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

A ve C seçeneklerinde nesne eksikliği, B ve E seçeneklerinde ise edat tümleci eksikliği anlatım bozukluğuna neden olmuştur. D seçeneğinde ise "salgından veya ondan" dolaylı tümleçlerinin kullanılmaması anlatım bozukluğuna yol açmıştır. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

A, C, D ve E seçeneklerinde anlatım bozukluğu olmamasına rağmen B seçeneğinde "Develerin sırtına binilip upuzun sahilde gezildi." cümlesinde iki edilgen yapı kullanılması gerekirken sadece ana cümlenin yükleminde edilgen kullanılarak çatı uyuşmazlığı kaynaklı anlatım bozukluğu yapılmıştır. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.