TÜRKİYE CUMHURİYETİ SİYASİ TARİHİ

Doğru cevap C şıkkıdır. Kitabınızın 74. Sayfasında “İLK ASKERÎ DARBEDEN 1961 SEÇİMLERİNE” başlığı altında, darbeden sonra yönetimi ele alan Milli Birlik Komitesi’nin 38 kişiden oluştuğu bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap E şıkkıdır. Kitabınızın 74. Sayfasında “İLK ASKERÎ DARBEDEN 1961 SEÇİMLERİNE” başlığı altında, Yassıada 592 sanığın yargılandığı bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap A şıkkıdır. Kitabınızın 74. Sayfasında “İLK ASKERÎ DARBEDEN 1961 SEÇİMLERİNE” başlığında, MBK tarafından idama mahkum edilen üç isimden birinin Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu olduğu bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap B şıkkıdır. Kitabınızın 75. Sayfasında “İLK ASKERÎ DARBEDEN 1961 SEÇİMLERİNE” başlığı altında 1961 Anayasası’ndan sonra kurulan Millet Meclisi’nde 450 milletvekili ve Cumhuriyet Senatosu’nda ise 150 senatör olduğu bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap B şıkkıdır. Kitabınızın 75. Sayfasında “1961 SEÇİMLERİ VE İNÖNÜ KOALİSYONLARI DÖNEMİ” başlığı altında 1961 seçimlerini Cumhuriyet Halk Partisi’nin kazandığı bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap C şıkkıdır. Kitabınızın 75. sayfasında “1961 SEÇİMLERİ VE İNÖNÜ KOALİSYONLARI DÖNEMİ” başlığı altında, 1961 genel seçimlerinden sonra Cemal Gürsel’in cumhurbaşkanı olduğu bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap A şıkkıdır. Kitabınızın 77. sayfasında “AP’NİN İKİNCİ KONGRESİ VE DEMİRELLİ YILLARIN BAŞLANGICI (1965 SEÇİMLERİ)” başlığı altında 1965 genel seçimlerinin kazanan partisinin Adalet Partisi olduğu bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap C şıkkıdır. Kitabınızın 79. sayfasında “1966 CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ” başlığı altında Cevdet Sunay’ın Türkiye Cumhuriyeti’nin 5. Cumhurbaşkanı olduğu bilgisi verilmektedir.

Doğru cevap C şıkkıdır. Kitabınızın 81. sayfasında “ADALET PARTİSİNİN BÖLÜNMESİ VE DEMOKRATİK PARTİ” başlığı altında 12 Mart 1971 Muhtırası’na götüren süreçte önemli rol oynamış olan Demokratik Parti’nin kuruluş nedenleri anlatılmakta ve kuruluşuna öncü olan kişinin Ferruh Bozbeyli olduğu bilgisi verilmektedir.

38 kişiden oluşan “Millî Birlik Komitesi” (MBK) ülke yönetimini devraldıktan sonra öncelikle Yassıada’da kurulan ve Yüksek Adalet Divanı denilen mahkemede devrilen DP’nin liderlerini ve yöneticilerini  yargılanmıştır. Bu yargılamaların en önemli sonuçlarından biri, DP lideri Adnan Menderes, Maliye Bakanı Hasan Polatkan ve Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu’nun MBK tarafından onaylanan ve uygulanan idamlarıdır. MBK, orduda bozulan hiyerarşiyi düzeltme ve askerler üzerinde otoritesini meşrulaştırmak
için 235 general ve amiral ile 5000’e yakın subayı silahlı kuvvetlerden tasfiye etmiştir. MBK ayrıca Türkiye’nin önde gelen profesörleri ve doçentleri olan 147 öğretim üyesini üniversitelerden atmıştır. Bu olay 147’ler olayı olarak bilinir. MBK, ordunun diğer kademelerinde yaptığı tasfiyenin aynısını kendi bünyesinde de yapmış; iktidarı sivillere bırakma taraftarı olmayan radikal 14 üyesini de çeşitli görevlerle yurt dışına sürmüşlerdir.27 Mayıs Darbesi ile başlayan süreçte İsmet İnönü’nün CHP’si ve Osman Bölükbaşı’nın Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) olmak üzere iki önemli siyasal parti varlığını korumuştur. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

13 Aralık 1963 tarihinde Kurucu Meclis (KM) kurulmuştur. Bu meclis Milli Birlik Komitesi ile Temsilciler Meclisinden oluşmaktaydı. Temsilciler Meclisi kapatılmış DP dışındaki siyasal partilerin (CHP ile CKMP), illerin, baroların, basının, Eski Muharipler Birliğinin, esnaf kuruluşlarının, işçi sendikalarının, sanayi ve ticaret odalarının, öğretmen derneklerinin, üniversite ve yargı organlarının belli sayıda temsilciyi kendi aralarında seçtikleri üyelerinden oluşmuştur. Doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

1961 Cumhuriyet Senatosu seçimlerinde Çoğunluk Sistemi uygulanmıştır. Çoğunluk Sistemi; Çok partili sistemlerde uygulanan, en çok oyu alan aday veya partinin seçimi kazanabildiği sistemdir. çoğunluk sisteminde bir hesaplama yoktur;  seçime girilen yerde en yüksek oyu kazanan hepsini alır. Düşük oy almış olan adayın oyu yok hükmündedir. Bu nedenle ülke genelinde oy oranı yüksek de olsa gönderdiği temsilci az olabilmektedir. Doğru yanıt B seçeneğinde verilmiştir.

AP-CHP koalisyonunun çökmesi üzerine Ekrem Alican başkanlığındaki YTPdaha baştan İnönü başkanlığında kurulacak üçlü bir koalisyona hazır olduğunu belli etmiştir. Osman Bölükbaş'den ayrılmış, MP'yi kurmuştur. Koalisyona girmeyeceğini açıklamıştır. Ayrıldığı eski
partisi CKMP ise CHP ile koalisyona sıcak bakmıştır. Bu nedenle İnönü'nün ikinci koalisyon hükümeti CHP, YTP, CKMP ortaklığı ile kurulmuştur. Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

1964’te vefat eden AP Genel Başkanı Ragıp Gümüşpala’nın yerine, 29 Kasım 1964’te yapılan kongrede Süleyman Demirel geçmiştir. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

10 Ekim 1965 tarihinde yapılan genel seçimlerde Mehmet Ali Aybar başkanlığındaki Türkiye İşçi Partisi 14 sandalye kazanarak TBMM'de ilk kez yer almıştır. Doğru yanıt D seçeneğinde verilmiştir.

1965-1971 arası dönem, AP’nin altın yıllarıdır. Özellikle ekonomideki olumlu değişimler, güç kaybının toplumsal düzlemde kabul görmesini engellemiştir. Bu dönemde ekonomi, büyüme eğilimine girmiş, enflasyon ise düşmeye başlamıştır. Planlı ekonomi modelini ve ithal ikameci sanayileşme modelini benimseyen AP, 1960-1964 yılları arası oluşturulan iktisat politikalarıyla da çatışmamaya özen göstermiştir. Yine aynı dönemde devlet yardımıyla gerçekleştirilecek sanayileşme stratejisi, AP’nin çiftçiler, diğer küçük sanayici ve tüccarlardan ziyade büyük sanayi sınıfının tarafını tutuyormuş izlenimi vermiştir. Bu tutumu da ileride Adalet Partisinde ayrılmalara
yol açacaktır. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Yeni kurulan rejimle uzlaşmayı siyasal stratejisinin odağına koyan Demirel, ordu ile ilişkileri rayına oturtabilecek birinin cumhurbaşkanı seçilmesini istemiştir. Demirel’e göre ordu-millet kucaklaşması henüz gerçekleşmemiş ve bunu sağlayabilecek en uygun aday genelkurmay başkanı Cevdet Sunay’dır. Sunay; her ne kadar Silahlı Kuvvetler Birliği (SKB) adlı yarı askerî yapılanmanın liderliğini yapmışsa da 1961 seçimlerinden sonra parlamentonun açılmasına engel olmak isteyenlere karşı çıkmıştır. Yine 22 Şubat ve 21 Mayıs’ta Aydemir’in darbe girişimlerinde hükûmetten yana tavır alması, AP’nin stratejisiyle birleştirilince Cumhurbaşkanlığı için en uygun aday olarak görülmüştür. Sunay önce genelkurmay başkanlığından emekli edilmiş ve kısa bir süre sonra da Cumhurbaşkanlığı kontenjanından senatör seçilmiştir. Böylece Cumhurbaşkanlığına aday olabilmesinin önündeki engel kalkmıştır. 27 Mart 1966’da AP ve CHP’nin uzlaşımıyla 5. Cumhurbaşkanı olarak köşke çıkmıştır. Yukarıda da belirtildiği gibi SKB üyesi olması Cumhurbaşkanlığına giden yolda kötü nottur. Ancak diğer özellikler bu komitenin lideri olma özelliğinin geri plana itilmesine neden olmuştur. Doğru yanıt E seçeneğinde verilmiştir.

Turhan Feycioğlu öncülüğünde CHP'den ayrılarak Güven Partisi'nin kurulmasında doğrudan etkili olan gelişme 1965 seçimlerinde CHP'nin yaşadığı oy kaybı ve Ortanın Solu söylemidir. Ortanın Solu söylemi ise ideolojik alt yapısını ise Hürriyet Andı ve İlk Hedefler Beyannamesi oluşturmaktadır. 1957yılında yayımlanan “Hürriyet Andı”; CHP’nin hukuk devleti ve millet iradesinin yanında olduğunu; buna engel olanlara savaş açtığını ilan ettiği bildiridir. Ocak 1959’da yayımlanan “İlk Hedefler Beyannamesi” ise bu açılımın bir devamı niteliğindedir. CHP’nin 14. Kurultayı’nda ilan edilen bu beyanname yeni anayasa, çift meclis, özerk üniversiteler, özgür basın, yargı güvencesi gibi farklı, yeni talepleri ve açılımları içermektedir. TKP'nin kurulması ve mecliste yer alması ise Güven Partisi'nin kurulmasında  değil Ortanın Solu söyleminin geliştirilmesinde etkili olmuştur. Doğru yanıt A seçeneğinde verilmiştir.

Fransa'da başlayıp Avrupa ve ABD'de görülen hükümete yönelik protestolar Türkiye’de özellikle sağ ve sol kesimdeki üniversite öğrencileri tarafından uzun süre sürdürülmüştür. İşçi ve öğrenci eylemlerinin şiddet olaylarına dönüşmesi, 1969 seçimlerinin yarattığı siyasal ortamın aydın kesimde yarattığı umutsuzluk, 12 Mart Muhtırası’na giden sürecin hazırlayıcıları olmuştur. Üniversitelerdeki süresiz işgaller ve iş yeri grevleri, sokak karışıklıklarına dönüşmesiyle hükûmetin bunları kontrol altına alması güçleşmiştir. AP hükûmetinin olaylar karşısında izlediği politikalar hem sağ hem de sol tarafından yeterli görülmemiştir. Güvensizlik, hükûmetin sorun karşısında takındığı “pasif tutum”dan kaynaklanmıştır. Bu şikâyet, hükûmetin kolluk güçleri ile kavgayı tarafsız bir şekilde bitirememesinden kaynaklanmamaktadır. Sağ kesime göre, sorunun çözümü solun hükûmet tarafından tamamen yok edilmesine bağlıdır. Sol tarafından beklenen çözüm de buna benzer niteliktedir. Bu sebeple hükûmet hem sağ hem de sol tarafından kıyasıya eleştirilmiştir. Her iki kesimin, varlığını karşısındakinin yok oluşuna bağlayışı doğal olarak sağduyulu tüm yaklaşımları dışlamıştır. Mücadele sağcıların Ülkü Ocakları ile solcuların Türkiye Devrimci Gençler Federasyonu arasında silahlı bir hâl almaya başlamış ve toplumsal kargaşa her geçen gün büyümüştür. Bu durum orduyu rahatsız etmiştir. Başbakan Demirel ordudaki gelişmeler hakkında yaşadığı kaygıları Cumhurbaşkanına dile getirdiğinde, Sunay orduda herhangi bir kıpırdanmanın olmadığını, kendi cumhurbaşkanlığı döneminde böyle bir şeye müsaade etmeyeceğini söylemiştir. Bu garantiye rağmen, 1971’in başında yaşanan bazı olaylar, müdahale lehine işlemiş ve Cumhurbaşkanı bu süreçte artık hükûmetin yanında yer almamıştır. Toplumda huzursuzluk vardır ancak bu huzursuzluğun temel nedeni ekonomi değil güvensizlik ve çatışma ortamından kaynaklanmaktadır. Doğru yanıt C seçeneğinde verilmiştir.

Osman Bölükbaşı liderliğindeki Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi 1960 darbesinden önce kurulmuştu.