TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ - Deneme Sınavı - 9

Yargı Gücüne şeklini veren de güçler birliği ilkesiydi. Her ne kadar Anayasa’nın 8. maddesi “yargı hakkı, millet adına usul ve kanuna göre bağımsız mahkemeler tarafından kullanılır” hükmünü getiriyorsa da kesin güçler birliği ilkesine göre yargı gücü TBMM’de toplanmıştı. 8. maddeye göremahkemeler ‘yasalara’ göne davranmak zorundaydı. Ancak yasalar, haksız ve anayasaya aykırı olabiliyordu. Mahkeme bağımsız olsaydı böyle bir yasayı uygulamayabilir ve onu Anayasa mahkemesine gönderebilirdi. Ama bu sistemde Anayasa Mahkemesi de bulunmuyordu. Doğru yanıt E'dir.

Anayasa’da 5 Şubat 1937’de yapılan düzenleme ile  2. maddeye “Türkiye Devleti cumhuriyetçi, milliyetçi, halkçı, devletçi, laik ve inkılâpçıdır” hükmü eklenerek Kemalizm’e anayasal bir nitelik kazandırıldı. Böylece Türkiye Cumhuriyeti’nin ve Türk Devrimi’nin dayandığı temel ilkeler, uyulması zorunlu kurallar olarak devlet sisteminde yerini aldı. Doğru yanıt D'dir.

TpCP’yi CHP’den ayıran en temel özellik “milli vahdetin halelden masuniyetini temin için devletin murakabesi baki kalmak şartile idari adem-i merkeziyet esası terviç edilecektir” ilkesidir. Böylece CHP’nin merkeziyetçiliğine karşı yeni parti yerinden yönetimi savunacağını belirtiyordu. Doğru yanıt A’dır.

13 Şubat 1925’te Şeyh Sait adında bir Kürt liderinin Genç ilinin Piran Köyü’nde başlattığı ayaklanma, kısa sürede büyüyerek bölgesel bir hal aldı. Başbakan Fethi Bey’in isyanı bastırmada yetersiz kalması üzerine İsmet Paşa sert önlemlerle başbakanlık görevine geldi. İsmet Paşa Meclis’ten güvenoyu aldıktan sonra hazırladıkları yasa tasarısının hemen görüşülmesini diledi ki bu yasa Takrir-i Sükûn Yasası idi. Doğru yanıt B’dir.

III. Selim (1789-1807) iyi yetişmiş ve ileri görüşlü bir padişahtı.

Sened-i İttifak, Alemdar Mustafa Paşa’nın öldürülmesi ile tamamen unutuldu.

1829’da İstanbul mahallerinde kurulan ve daha sonra bütün ülkeye yaygınlaştırılan muhtarlık teşkilatıyla halkın yönetime katılımı sağlanmaya çalışıldı.

Osmanlı Devleti’nde ilk ve etkin muhalefet örgütü 1865’te kurulan Yeni Osmanlılar Cemiyeti’dir.

Mısır Hidivi’nin kardeşi Mustafa Fazıl Paşa tarafından maddi olarak desteklenen muhaliflerden Ali Suavi Londra’da Muhbir gazetesini, Ziya Paşa ve Namık Kemal de Paris’te Hürriyet gazetesini yayınladılar.

Derviş Vahdeti’nin yayınladığı Volkan gazetesi muhalefetin sesi haline geldi.

5 Ekim 1918’de Talat Paşa başkanlığındaki İttihat ve Terakki Hükümeti Wilson prensipleri çerçevesinde mütareke isteğinde bulundu. 8 Ekim 1918’de Hükümet istifa etti. Yeni kurulan Ahmet İzzet Paşa hükümeti 30 Ekim 1918’de Mondros Mütarekesi’ni imzaladı.

Nihayet bu kararlar 28 Ocak 1920’de Meclis-i Mebusan’da resmi olmayan bir toplantıda Misak-ı Milli adı ile kabul edildi.

Mustafa Kemal Paşa, Ali Rıza Paşa Hükümeti’nden Kuva-yı Milliye’yi ülkedeki
tek etkin güç olarak tanımasını istemişti. Ali Rıza Paşa Hükümeti de onunla anlaşmak ihtiyacı duyuyordu. Taraflar arasında yapılan yazışmaların ardından İstanbul
Hükümeti adına Bahriye Nazırı Salih Paşa’nın Heyet-i Temsiliye Başkanı Mustafa Kemal ile görüşmesi kararlaştırıldı. Görüşmeler 20-22 Ekim 1919 tarihlerinde
Amasya’da yapıldı.

Osmanlı Devleti’nde ilk ve etkin muhalefet örgütü 1865’te kurulan Yeni Osmanlılar Cemiyeti’dir. Yeni Osmanlıların önde gelen fikir adamları Ali Suavi, İbrahim
Şinasi, Namık Kemal ve Ziya Paşa idi.

İlk kez Mezopotamya’da MÖ. 4 binlerde görülen devlet, kısa sürede diğer coğrafyalara da yayılmıştır.

Demokrasi çeşitli dönemlerde çeşitli şekillerde tanımlanmış ise de en yaygın tanımını Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Abraham Lincoln yapmıştır. Buna göre demokrasi,
halkın, halk tarafından halk için yönetilmesidir.

I. James’in ölümü üzerine tahta çıkan I. Charles da (1625-1649) oluşmuş bulunan kuralları hiçe saydı. Parlamentonun onayı olmadan vergi koymak istemesi bu
kez parlamentonun tepkisine yol açtı. Fransa ile girdiği savaşın kötü gidişi de bu
tepkiyi tetikledi. Kral tepkileri önleyebilmek için birkaç kez parlamentoyu kapattı
ise de parlamento her açılışında eski kararında direndi. Bunun üzerine Kral parlamento ile anlaşmak zorunda kaldı ve 1628’de Haklar Dilekçesi(Petition of Rights)
olarak tarihe geçen belgeyi kabul etti.

Bundan yararlanan parlamento 1689’da Haklar Beyannamesi’ni krala imzalattı.

Kurucu Meclis bu bildiriden sonra da çalışmalarını sürdürdü ve Fransa’nın ilk
anayasasını yaptı (1791).

Üçüncü Cumhuriyet Dönemi (1870-1946)