TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ

18 Temmuz 1945

7 Ocak 1946

gereğinden fazla oy almak

Eskişehir

Liberal Demokrat Parti

1961 Anayasasıyla üniversite organları, öğretim üyeleri ve yardımcılarının ancak üniversite dışındaki organlarca görevlerinden uzaklaştırılabileceği hükmü getirilmiştir.

Özerk kuruluşlar başlığı altında üniversiteler ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır.

1961

29 Eylül 1960

Cemal Gürsel

Demokrat Partinin kurulmasından sonra Seçim Kanununda değişiklik yapılarak tek dereceli seçim sistemine geçilmişti. Açık oy ve gizli sayım esasına dayalı bu seçimlerin sonucunda Cumhuriyet Halk Partisi birinci parti olmuştu. 1950 yılında çıkarılan yeni bir kanunla seçimlerde gizli oy - açık sayım esası kabul edilmiş, aynı yıl yapılan seçimleri bu kez Demokrat Parti birinci parti olarak tamamlamıştı. Doğru cevap E'dir.

27 Mayıs 1960 askeri müdahalesini gerçekleştirenler, 12 Haziran 1960’da 1 sayılı kanunu çıkarttılar. Yeni bir anayasa yapılacağının habercisi olarak değerlendirilebilecek bu kanun ile 1924 Anayasasının bazı hükümleri yürürlükten kaldırıldı.Doğru cevap C'dir.

Çok partili döneme geçildikten sonra özellikle 1950-1960 arasındaki tüm sorunlar bir anayasa sorunu olarak görüldüğünden bu tür sorunların çözümü anayasada aranmış, bu nedenle 1961 Anayasası 1924 Anayasası’na göre daha uzun ve ayrıntılı olmuştur. Doğru cevap D'dir.

1961 Anayasası 1924’ten farklı olarak iki meclisli bir parlamento yapısı benimsenmiştir. İlki Millet Meclisi, ikincisi ise Cumhuriyet Senatosu adını taşımaktadır. Millet Meclisi; tamamı halk tarafından seçilen 450 üyeden oluşacaktır. Cumhuriyet Senatosu’nda ise üç kanaldan gelen temsilciler bulunacaktır. Bunlar; halk tarafından seçilenler, Cumhurbaşkanı tarafından bir dönem için atananlar ve ömür boyu koşuluyla atanan üyelerdir.Doğru cevap C'dir.

Siyasi partilerin seçime katılabilmeleri için 25 seçim çevresinde örgütlenmiş olmaları ve ilin çıkaracağı milletvekili sayısı kadar aday göstermeleri gerekiyordu. Seçim çevresinde değerlendirilemeyen artık oyların bir milli seçim çevresinde birleştirilerek partiler arasında dağılmasını öngören ve adına milli bakiye sistemi denilen bir sistem benimsenmişti. Bu yolla 1965 seçimlerinde ilk kez bir sosyalist parti, Türkiye İşçi Partisi (TİP) parlamentoya girecekti. Doğru cevap A'dır.

1960-1965 arasındaki dönemi siyasal yapılanma açısından değerlendirdiğimizde bu beş yıllık süre içerisinde sonraki yılların siyasi yaşamını oldukça etkileyecek olan yeni isimlerin Türk siyasal yaşamına girdiği görülür. Bunlardan ilki 1964 yılı sonlarında Adalet Partisi lideri olacak olan Süleyman Demirel’dir. İkinci isim ise 1961 yılından sonraki İnönü Hükümetleri’nde görev alan Bülent Ecevit’tirDoğru cevap B'dir.

1961 Anayasası’nın en önemli özelliklerinden birisi çalışma hayatına dair getirdiği yeniliklerdir. Anayasanın 46. maddesi çalışanlara sendika hakkı, 47. maddesi ise işçilere grev ve toplu sözleşme hakkı tanımıştır. 46. maddedeki “çalışanlar” ifadesinin memurları da sendika hakkı kapsamına alması özellikle önemlidir. Doğru cevap B'dir.

27 Mayıs 1960’tan sonra Türkiye işçi eylemleri ile tanışmıştır. İlk işçi eylemi 1962 yılında İstanbul’da Kavel fabrikasındaki işçilerin greve gitmesi nedeni ile olmuştu. Grev başladığında henüz işçilere özgür sendika kurma, toplu sözleşme ve grev hakkı veren yasalar çıkmamıştı. İşçiler, 1961 Anayasası’nın verdiği haklara dayanmıştı. Hükümet, anayasal haklarını kullanan ve haklı isteklerde bulunan işçilere karşı hoşgörülü davranmış, bu nedenle grev olaysız sonlanmıştı. Doğru cevap D'dir.

1968 yılında Türkiye’de öğrenci eylemleri oldukça artmıştı. Üniversite öğrencileri “Rektör istifa”, “Bağımsız Türkiye” söylemleri ile sokağa dökülürken, lise ve ortaokul öğrencilerinde de kaynaşmalar başlıyor, bunlar, sınıf geçme yönetmeliğini protesto etmek üzere Adana, Kayseri, Bursa, Konya’da yürüyorlardı. Boykotların yerini kısa bir süre sonra işgaller aldı. İşgal edilen fakülteler arasında İstanbul Hukuk Fakültesi, Ankara Hukuk Fakültesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi de yer aldı. Onları neredeyse Türkiye’deki bütün okullardaki işgal eylemleri izledi. Boykot ve işgal komiteleri kuruldu. Doğru cevap B'dir.

Fahri Korutürk; 27 Mayıs’ın dışında kalmış bir askerdi, partilere eşit mesafede duran bir denge adamı görünümü vardı, Madrid ve Moskova Büyükelçiliği yapmıştı. Demirel, Ecevit ve Feyzioğlu’nun üzerinde uzlaştıkları Fahri Korutürk 6 Nisan 1973’te Türkiye’nin 6. Cumhurbaşkanı oldu. Doğru cevap D'dir.