Aof Panel

Soru 1

7 Kasım 1982’de yapılan halkoylaması sonucu yüzde 91 civarında kabul oyu alan Anayasa için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Çözüm Açıklaması

7 Kasım 1982’de yapılan halkoylaması sonucu yüzde 91 civarında kabul oyu alan Anayasa yürürlüğe girdi ve aynı sonuca bağlı olarak Kenan Evren de Anayasanın geçici birinci maddesi gereğince Cumhurbaşkanı seçildi. Anayasanın bu denli yüksek bir oyla kabul edilmesinde; 1980 öncesindeki kaotik ortamın halkta derin izler bırakmasının, eski siyasi iktidarlara olan güvensizliğin devam etmesinin, basın-yayın organlarının sıkı bir denetim altında tutulmasının, Anayasa hakkında yorum ve değerlendirme yapma yasağının getirilmesinin etkili olduğu söylenebilir. Başlangıç, Genel Esaslar, Temel Haklar ve Ödevler, Cumhuriyetin Temel Organları, Mali ve Ekonomik Hükümler, Çeşitli Hükümler, Geçici Hükümler ve Son Hükümler olmak üzere toplam yedi bölümden oluşan 1982 Anayasası ile devletin yeniden düzenlenmesi hedeflendi. Özellikle yasama-yürütme ilişkileri açısından yeni bir anlayış geliştirildi ve 1961 Anayasası’nda yer alan iki meclisli yapı terk edilerek, yasamanın üstünlüğü yerine yasama-yürütme erkleri arasında denklik öngörüldü.

Kanun koyma yetkisi doğal olarak yasama organının tekelinde kalırken, kanun hükmünde kararname uygulamasının genişletilmesiyle yürütme eskiye göre daha da güçlendirildi. Diğer yandan Cumhurbaşkanının yetkileri de arttırıldı.

1982 Anayasası ile yargı, yasama ve yürütme karşısında güç kaybına uğradı.

Yüksek Hâkimler Kurulu yerine oluşturulan Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu başkanının Adalet Bakanı, Adalet Bakanlığı Müsteşarının da doğal üye olması, hâkimlerin ve savcıların özlük haklarını ve görev alanlarını düzenleyen söz konusu kurulun bağımsızlığı konusunda tartışmalara yol açtı.

Cumhuriyet tarihinin en sert Anayasası olarak nitelenen ve her şeyi ayrıntısıyla düzenlemeyi amaç edinen ve bu yüzden de düzenleyici bir Anayasa olarak tanımlanan 1982 Anayasası ile yürütme güçlendirildi ve 1980 öncesindeki siyasal tıkanmaları önleyecek bazı tedbirler getirildi. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı ve Meclis Başkanının seçimi kolaylaştırılıp, toplantı ve karar yeter sayısında düzenlemeler yapıldı ve siyasi partilerin grup kurabilmesi için 20 milletvekiline sahip olma koşulu getirildi.

Soru 2

12 Eylül 1980 tarihinde gerçekleştirilen askeri darbe sonunda bütün yasaklara ve sıkı denetimlere rağmen eski siyasi partilerin geleneğinden gelen siyasal oluşumların önüne tümüyle geçilemedi ve kısa zamanda siyasi parti kurma aşamasına geçildi. Adalet Partisi devamı olduğu gerekçesiyle Milli Güvenlik Konseyi kararı ile kapatılan parti aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 3

6 Kasım 1983’de 17. Dönem TBMM için yapılan genel seçimlerde iktidara gelen Anavatan Partisi döneminde yaşanan önemli olaylardan değildir?

Çözüm Açıklaması

15 Ağustos 1984’te Eruh ve Şemdinli’de PKK’nın büyük ölçekli silahlı eylemini gerçekleştirmesi yıllarca sürecek olan terör olaylarının da fitilini ateşlemiş oldu. Olayın Türkiye açısından ne denli maddi ve manevi sorunlara yol açacağı sonraki günlerde anlaşılacaktı. Önceki yıllardan devralınan yüksek enflasyon ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da PKK’nın faaliyetleriyle başlayan ve ülkenin diğer yörelerinde zaman zaman görülen terör olayları, uzun yıllar Türkiye’nin gündeminden düşmeyecek ve hemen her seçim döneminde vaatler paketinde yer alacak, hükümetlerin programlarını etkileyecekti. Anavatan Partisi’nin iktidara gelmesiyle birlikte Türkiye’nin dış politikasında ve ekonomik politika tercihlerinde ciddi değişiklikler görüldü. Sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel alandaki gelişmelere bağlı olarak Türk toplumunun değerlerinde de bir farklılaşma ortaya çıktı. Diğer yandan bu rahatlama ortamında bazı yeni siyasal partiler de kuruluş çalışmalarını tamamladılar. Rahşan Ecevit’in başkanlığında Demokratik Sol Parti (DSP) kurulurken, Muhafazakâr Parti de, Milliyetçi Çalışma Partisi adıyla siyasi alandaki varlığını devam ettirme kararı aldı. ANAP’ın birinci iktidar döneminde siyasi açıdan belki de en önemli olay, 12 Eylül askeri darbesi sonrasında siyasi yasaklı duruma düşen 1980 öncesinin siyasetçileriyle ilgili olarak yapılan halk oylamasıdır. Turgut Özal ve arkadaşları tarafından verilen Anayasa değişikliği önerisinin kabul edilmesi sonucunda, seçmen yaşı 21’den 19’a indirildi, 400 olan milletvekili sayısı 450’ye çıkarıldı ve siyasi yasakların kaldırılmasıyla ilgili olarak da halk oylaması yapılması kararı alındı. Turgut Özal ve ANAP’ın “hayır” propagandası yaptıkları halk oylaması, 6 Eylül 1987’de gerçekleştirildi ve yasakların kaldırılması %50.16’lık bir “evet” oy oranıyla kabul edildi. Böylece pek çok eski siyasetçi yaklaşık yedi yıl sonra, yeniden siyaset yapma imkânına kavuşmuş oldu.

Soru 4

1991-2002 yılları arasında kurulmuş olan koalisyon hükümetleriyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

Soru 5

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’yi 28 Şubat sürecine götüren nedenlerden değildir?

Çözüm Açıklaması

Cumhurbaşkanının hükümeti kurma görevini verdiği Refah Partisi Genel Başkanı Necmettin Erbakan, Tansu Çiller ile uzlaşma sağladı ve 28 Haziran 1996’da RP ile DYP arasında yeni bir koalisyon hükümeti kuruldu. REFAHYOL Hükümeti olarak adlandırılan 54. Cumhuriyet Hükümeti döneminde de Türkiye’deki siyasi ve ekonomik istikrarsızlık giderilemedi. Ayrıca RP ile hükümet kurulması, DYP’de tartışmalara yol açtı ve bir grup milletvekili partiden istifa etti. Necmettin Erbakan’ın Libya’ya yapmış olduğu ziyarete ilişkin tartışmalar, DYP içindeki çekişmenin daha da artmasına yol açtı ve bu kez İçişleri Bakanı Mehmet Ağar görevinden istifa etti. REFAHYOL Hükümeti döneminde enflasyon, hayat pahalılığı ve PKK’nın eylemlerinin yanına bir de teokratik devletle ilgili tartışmalar eklendi. Böyle bir ortamda son derece sınırlı bir coğrafya ve nüfusa dönük olarak yerel ara seçimler yapıldı. Bu seçime ait sonuçların konuşulduğu günlerde, tüm ülkeyi sarsan ve yıllarca tartışılan bir kaza meydana geldi. Balıkesir’in Susurluk ilçesi yakınlarında meydana gelen trafik kazasında DYP Şanlıurfa Milletvekili Sedat Bucak yaralandı, Mehmet Özbay sahte kimlikli Abdullah Çatlı, İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı Hüseyin Kocadağ ve Gonca Us isimli kadın öldü. Bir milletvekili ve üst düzey emniyet yetkilisinin, aranan bir Şahıs olan Abdullah Çatlı ile birlikte olması tartışmalara yol açtı ve kazanın mafya-devlet-aşiret ilişkisini gün ışığına çıkardığına dair yorumlar yapıldı. Yolsuzluk iddialarıyla ilgili Meclis Araştırma ve Soruşturma Komisyonlarının faaliyet gösterdiği dönemde, Susurluk Kazasıyla ilgili bir soruşturma komisyonunun kurulması da siyaset dünyasındaki gerginliği gideremedi. Özellikle siyasal alandaki rahatsızlıklar 28 Şubat 1997’deki Milli Güvenlik Kurulu bildirisine kadar uzandı. Laiklik tartışmalarının, devlet-mafya ilişkilerinin, milletvekili istifalarının, iktidar-muhalefet çatışmalarının yoğun olarak yaşandığı bir dönemde, 28 Şubat 1997’deki Milli Güvenlik Kurulu toplantısında Türk siyasi tarihine damgasını vuracak kararlar alındı.

Soru 6

Aşağıdakilerden hangisi 28 Şubat 1997’deki MGK kararlarından değildir?

Soru 7

Yukarıdakilerden hangisi/hangileri 1980-2010 yılları arasında kapatılan partilerdir?

Soru 8

Aşağıdakilerden hangisi 2002 yılında yapılan seçimler sonucu tek başına iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisinin 2003- 2013 yılları arasında yapılan icraatları arasında yer almamaktadır?

Çözüm Açıklaması

Adalet ve Kalkınma Partisi iktidarının ikinci döneminde Anayasa çalışmalarına daha da hız verildi. Hazırlık döneminden başlayarak yürürlüğe girmesiyle birlikte anti demokratik yapısı nedeniyle üzerinde tartışmalar yapılan 1982 Anayasası’nda, en kapsamlı değişiklikler Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidarda olduğu dönemde gerçekleştirildi.

2003-2013 yılları arasındaki Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidarı döneminde, bir başka deyişle Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakanlık yıllarında Türkiye’nin iç ve dış siyasetinde çok ciddi yapısal değişikliklere gidildi. Dış politikada hem Avrupa Birliği ile olan ilişkiler geliştirildi hem de Türk ve İslam dünyasına dönük yeni politik anlayışlar hayata geçirildi. Güneydoğu’daki terörün sona erdirilmesi konusunda da önemli adımların atıldığı yaklaşık 10 yıl boyunca, bir yandan yeni bir Anayasa hazırlanması çalışmalarına hız verilirken, diğer yandan mevcut Anayasada ciddi değişikliklere gidildi.

Memurların özlük hakları toplu sözleşmede düzenlenebilecek; memurlar, disiplin cezalarını yargıya götürebilecek; İdare Mahkemeleri ve Danıştay, “yerindelik” denetimi yapamayacak, “kamu yararı” gerekçesiyle karar alamayacak; Yüksek Askeri Şûra kararıyla ordudan ilişiği kesilen subaylar yargıya başvurabilecek, ancak terfi işlemleri ve kadrosuzluk nedeniyle albaylıktan veya generallikten emekliye ayrılanlar geri dönemeyecek; Anayasa Mahkemesi 17 üyeden oluşacak; Anayasa Mahkemesi üyeleri 12 yıl için seçilecek, 65 yaşını dolduran emekliye ayrılacak; Anayasa maddelerinin iptaline ve partilerin

kapatılmasına 17 üyeden en az 12’sinin oyuyla karar verilebilecek; Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu 22 asil ve 12 yedek üyeden oluşacak; meslekten çıkarılan hâkim ve savcılar yargıya başvurabilecek; olağan yargı yollarını tüketen kişiler Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nden önce Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapabilecek; TBMM Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları da görevleriyle ilgili suçlamalarda Yüce Divan’da yargılanabilecektir.

Soru 9

12 Eylül 1980 askeri müdahalesinin ardından hükümeti kurmakla görevlendirilen eski Deniz Kuvvetleri Komutanı kimdir?

Soru 10

Cumhuriyet tarihinin en sert Anayasası olarak nitelenen 1982 Anayasası aşağıdakilerden hangisi ile tanımlanmaktadır?

Soru 11

1980 darbesinden sonra kurulan ilk siyasi parti hangisidir?

Soru 12

12 Eylül 1980 tarihinde Türk Silahlı Kuvvetleri gerçekleştirdiği bir müdahale ile yönetime el koymuş ve hemen sonrasında ülke yönetimi Milli Güvenlik Konseyi tarafından üstlenilmiştir. Aşağıdakilerden hangisi Milli Güvenlik Konseyi'nin üyelerinden biri değildir?

Soru 13

Askeri müdahaleden kısa bir süre sonra hükümeti kurmakla görevlendirilen isim aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 14

Daha önce faaliyetleri durdurulmuş olan siyasal partilerin feshedildiğine dair kanun hangi tarihte onaylanmıştır?

Soru 15

ANAP’ın birinci iktidar döneminde siyasi açıdan en önemli olay hangisidir?

Soru 16

20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimlerde parlamentoya girmeyi başaran siyasi partilerin aldıkları oy oranına göre çoktan aza doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 17

12 Eylül 1980’de kurulan yeni yönetim, bir başka askeri darbenin hazırlamış olduğu ve Türkiye’deki sorunların kaynağı olarak gördükleri 1961 Anayasası’nı ortadan kaldırmak için yeni anayasa hazırlıklarına başlanmış ve kısa sürede çalışmalar tamamlanarak halk oylamasına sunulmuştur. Bu anayasanın kabul tarihi aşağıdakilerden hangisidir?

Soru 18

8 Temmuz 1993’te yapılan anayasa değişikliğiyle radyo ve televizyon yayıncılığında gerçekleşen düzenleme hangi ilgili maddeye göre yapılmıştır?

Soru 19

25 Aralık 1995’te yapılan 20. Dönem TBMM seçimlerinde 21.38'lik oy oranıyla birinci olan parti hangisidir?

Soru 20

Türk siyasi tarihine damgasını vuracak kararların alındığı ve 28 Şubat sürecinin başladığı tarih hangisidir?

TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ