TÜRKİYE'DE DEMOKRASİ VE PARLEMENTO TARİHİ

28 Şubat sürecinde Türkiye’nin siyasal yaşamını belki de en fazla etkileyen gelişme İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 12 Aralık 1997’de Siirt’te düzenlenen bir mitingde yapmış olduğu konuşma nedeniyle “halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik ettiği” gerekçesiyle yargılanarak 10 ay hapis cezasına çarptırılması ve Belediye Başkanlığının düşürülmesidir.

İki partinin bulunduğu 22. Dönem TBMM’nin siyasal gündeminde yer alan önemli konulardan biri 2007 yılındaki Cumhurbaşkanlığı seçimleri oldu. Adalet ve Kalkınma Partisi tarafından aday gösterilen Kayseri Milletvekili Abdullah Gül üzerinde bir uzlaşma sağlanamadı ve sorunu aşmak için erken genel seçim kararı alındı. Erken seçim kararı alınmasında, Cumhurbaşkanlığı seçimiyle ilgili olarak 24 Nisan 2007 tarihinde Genel Kurmay Başkanlığının resmi internet sitesinde yayınlanan ve e-muhtıra olarak adlandırılan bildirinin büyük etkisi oldu. Bu gelişme üzerine, söz konusu bildiriyi kendi iktidarına karşı bir metin olarak değerlendiren Adalet ve Kalkınma Partisi, Meclisten erken seçim kararı çıkardı ve Cumhurbaşkanı seçimini yeni Meclis’e bırakma yolunu seçti.

Bütün yasaklara ve sıkı denetimlere rağmen eski siyasi partilerin geleneğinden gelen siyasal oluşumların önüne tümüyle geçilemedi ve kısa zamanda siyasi parti kurma aşamasına geçildi. İlk aşamada 15 Mayıs 1982’de, 1980 sonrasının ilk siyasi partisi olarak Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP) kuruldu. Bu partiyi Anavatan Partisi (ANAP), Sosyal Demokrasi Partisi (SODEP), Halkçı Parti (HP) ve Refah Partisi (RP) gibi siyasi partiler takip etti.

17 Nisan 1993 tarihinde Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ani ölümü, siyasetin zirvesinde ciddi bir dalgalanmaya ve taşların yerinden oynamasına neden oldu. 16 Mayıs’ta TBMM’de yapılan oylamada yeterli oy çoğunluğuna ulaşan Süleyman Demirel Cumhurbaşkanı seçildi ve yeni bir dönem başladı. Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığına seçilen İstanbul Milletvekili Tansu Çiller, Süleyman Demirel tarafından yeni hükümeti kurmakla görevlendirildi ve bir kez daha DYP ile SHP arasında bir koalisyon hükümeti kuruldu. Tansu Çiller, Cumhuriyet tarihinin ilk kadın başbakanı olarak tarihe geçti.

Ahmet Necdet Sezer’in başkanı olduğu Anayasa Mahkemesi, hakkında kapatılması talebiyle dava açılmış olan RP ile ilgili kararını 16 Ocak 1998 tarihinde açıkladı. Buna göre Anayasa Mahkemesi, Refah Partisi’ni demokratik ve laik cumhuriyet ilkelerine aykırı davranarak devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü ve millet egemenliği ilkelerini çiğnediği ve irticai faaliyetlerin odağı olduğu gerekçesiyle kapatmakla kalmadı, aynı karara bağlı olarak Genel Başkan Necmettin Erbakan ile birlikte partinin diğer ileri gelen isimleri olan Şevket Kazan, Ahmet Tekdal, Şevki Yılmaz, Hasan Hüseyin Ceylan, İbrahim Halil Çelik’in milletvekilliklerini, Şükrü Karatepe’nin ise Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığını düşürerek söz konusu kişilere siyaset yasağı getirdi. Gerekçeli kararın 22 Şubat 1998 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla Refah Partisi’nin siyasal yaşamı resmen sona ermiş oldu.

3 Kasım 2002’de Türk siyasal yaşamının en düşük katılımıyla gerçekleşen genel
seçimlerden Adalet ve Kalkınma Partisi %34.43 oy oranı ve 365 milletvekili ile birinci parti olarak çıktı ve tek başına iktidara geldi.

2003-2013 yılları arasındaki Adalet ve Kalkınma Partisi’nin iktidarı döneminde, bir başka deyişle Recep Tayyip Erdoğan’ın Başbakanlık yıllarında Türkiye’nin iç ve dış siyasetinde çok ciddi yapısal değişikliklere gidildi. Dış politikada hem Avrupa Birliği ile olan ilişkiler geliştirildi hem de Türk ve İslam dünyasına dönük yeni politik anlayışlar hayata geçirildi. Güneydoğu’daki terörün sona erdirilmesi konusunda da önemli adımların atıldığı yaklaşık 10 yıl boyunca, bir yandan yeni bir Anayasa hazırlanması çalışmalarına hız verilirken, diğer yandan mevcut Anayasada ciddi değişikliklere gidildi.

1982 Anayasası’nda 29 Ekim 2005 tarihinde yapılan değişiklikle 130, 160, 161, 162. ve 163. maddelerde değişikliğe gidildi. Sayıştay’ın denetim kapsamı genişletildi. Yine bütçenin hazırlanması, uygulanması ve kontrolüne ilişkin süreç yeniden düzenlendi. Bu arada Anayasanın 162. maddesindeki “genel ve katma bütçe tasarıları” ibaresi “merkezi yönetim bütçe tasarısı” şeklinde değiştirildi.