TÜRKİYE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 5

Türkiye’nin dış borcu ağırlıklı olarak dolar üzerinden yapılmaktadır. Nitekim 2002 yılında dış borç stokunda avronun (euro) payı %31, doların payı %46 ve IMF alacaklarını gösteren ve bir sepete dayalı hesap birimi olan IMF parası SDR’nin payı %17’dir. 2017 yılında ise dış borç içinde sırasıyla doların payı %58, avronun payı %33, TL’nin payı %6 ve SDR’nin payı ise %0,3’tür.

Türkiye 1980’li yıllara kadar sabit kur rejimi uygulamış, karaborsa döviz piyasası oluşmuş ve 1980’e gelindiğinde dış ticaret politikası ve kur rejimi politikası iflas etmiş bir ekonomi ortaya çıkmıştır.

Tasarruf aracı, işlem aracı, ölçü birimi olarak ulusal paradan yabancı paraya doğru bir yönelmeyi ifade eden para ikamesi özellikle kriz dönemlerinde gerçekleşir.

Ödemeler Dengesi, belli bir süre içinde bir ekonominin yerleşikleri ile yabancılar arasında oluşan ekonomik akımlara bağlı değerlerin, transfer ödemelerinin ve rezervlerde meydana gelen değişikliklerin sistematik ve muhasebe kayıtlarına uygun olarak tutulduğu istatistiki belgedir.

Türkiye’de ödemeler bilançosu verilerini Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası hazırlamaktadır.

Hizmet ticareti, cari işlemler hesabı altında kaydedilir. Diğer seçenekler finans hesabı altında kayıt edilen alt hesaplardır.

Sermaye hesabında iki grup işlem kayda alınmaktadır: (i) Üretilmeyen ve finansal olmayan varlıkların edinimi ve elden çıkarılması (kara parçası gibi maddi olmayan varlıklar ile bayilikler, ticari marka ve kira ile lisans gibi transfer edilebilir sözleşmeler gibi maddi olmayan varlıklar), (ii) Sermaye transferleri (borç affı ve diğer sermaye transferleri gibi).

Türkiye ekonomisinde cari işlemler hesabındaki açığın temel kaynağı, dış ticaret işlemlerinden (mal dengesinden) doğan açıktır.

Cari işlemler hesabının bir diğer alt hesap grubu da hizmet(ler) ticaretidir. Hizmet(ler) hesabına turizm, uluslararası taşımacılık ve transit ticaret, inşaat gibi işlemler kaydedilir.

İkincil gelir hesabı ülkeler arasında bağış ve hibe şeklinde yapılan karşılıksız transferler, uluslararası kuruluşlara yapılan aidat ödemeleri, yurt dışında çalışan işçilerin gönderdikleri dövizler, sürekli oturmak üzere ülkeye göç edenlerin beraberinde getirdikleri paraların kaydının tutulduğu hesaptır.

Cari işlemler hesabında açık oluşuyorsa ve sermaye girişleri ile bu açık giderilemiyorsa, merkez bankasının resmî rezervleri kullanılarak ödemeler bilançosu denkleştirilecektir.

Toplam dış ticaret hacminin millî gelire oranı bir ülkenin iktisaden dışa açıklık derecesinin bir ölçütüdür.

Yurt dışında yerleşikler veya yabancılar olarak nitelenen kesimin Türkiye’deki  hisse senedi, tahvil ve bono şeklindeki menkul kıymetlerden oluşan yatırımları  ödemeler bilançosunda Finans Hesabı içerisinde "Portföy Yatırımları" altında kaydedilir.

Üçte birinden daha azı kısa vadelidir.

Kamu tasarrufları aşırıdır.

Motorlu kara taşıtları

Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)

İhracat sürekli olarak ithalattan düşüktür.

Hizmetler dengesi

Portföy hareketleri