TÜRKİYE'NİN KÜLTÜREL MİRASI I

Danişmentliler zamanında ele geçmiştir

1461 yılında ele geçmiştir

Ulu Cami Osmanlı Dönemi yapılarından biri değildir

Türkiye ilk kez bu etkinliği Safranbolu’da 1975 senesinde uyguladı.

Safranbolu’da 3 tip ocak vardır.

Ahşap davlumbazı üzerinde ahşaptan yarım koni biçiminde dilimli bir külâh tavana doğru yükselen, Alt bölümde ise yaşmak dediğimiz ahşap bir peçe, kemer biçiminde dilimli olarak yapılmış Safranbolu’daki en eski tip ocak yapısının ismi Külahlı Ocak'tır.

Taş davlumbazın altı barok kemerli üstü raflıdır. Rafın üstünde çiçekliğe benzer bir niş bulunan  daha geç dönemde yapılmaya başlanmış  bu ocaklara Frenk Ocağı denir.

Soba Safranbolu evlerine 19. yüzyılın sonunda gelmiştir

UNECO Dünya Kültür Mirası kapsamına 1994 yılında girmiştir

Boş alanında diğer işlevler için kullanıldığı bu mekan Safranbolu evlerinde bu mekan Odadır.

Coğrafya, Tarih, Ekonomi ve Yaşama Biçimi Safranbolu evini oluşturan etkenlerdir.

Safranbolu Batı Karadeniz’e yakın, dağlık bir bölge içindedir. Karabük iline çok yakın bir ilçedir.  Safranbolu kuzeyden güneye doğru alçalan bir yaylanın akarsularla yarılması sonucu oluşan bir topografyada yer alır. Tarihte Paflagonya olarak bilinen bölgededir. Şehir, Akçasu ve Gümüş derelerinin birleştiği üçgen içinde yer alır.

Türk evinde alt kat taş duvarlı ve yer yer ahşap direklidir. Alt kat yolun biçimine uyar. Alt katta oturulmaz, depo, kiler, hayvan barınağı, işlikler buradadır. Evin esas planı üst katta oluşur. Üst katlar dik açılı bir düzen gösterir. Bu düzeni sağlamak amacıyla çıkmalar yapılmıştır.

Alt ve üst kat arasında bulunan ara katların tavanları, daha çok günlük çalışma alanı ve kışlık kat olduklarından daha alçaktır. Baş oda denilen selamlık odası bu katta bulunduğundan çoğunlukla hem ahşap bezemeli hem de resimli, nakışlı duvar resimleri vardır.

Türk evinin ilk ve özgün örnekleri açık sofalıdır. Batı Anadolu’da hâlâ yer yer rastladığımız açık sofalı evlerden Safranbolu Bağlar’da birkaç örnek kalmıştır. Bunu kentin zenginliğinin, daha geç bir dönemde yani artık açık sofalı evlerin terkedildiği bir zamanda başlamasına bağlayabiliriz.

Bazı eyvanlar dış cepheye köşeleri pahlı olarak üç yüzlü olarak yansırlar. Bu eyvanlara yazlık denir. Günümüze gelen örneklere bakıldığında, yazlıkların ilk yapıldığında penceresiz ama kafesli oldukları söylenebilir.

Merdivenin başladığı yer pabuçluk’tur. Hayatın bir ya da iki yanı bahçeye bakar. Burada üst katı taşıyan dikmeler yerden 60-80 cm yükselmiş bir taş duvarın üstüne otururlar. İki direk arasına kor denir ve bahna adı verilen duvar üstüne kışlık odunlar dizilir.

Muşabak (Arapça müşebbek’ten) ise Safranbolu’da sokağa kadınların görünmeden bakmasını sağlayan kafeslerdir.

Külâhlı ocaklar, ocağın ahşap davlumbazı üzerinde ahşaptan yarım koni biçiminde dilimli bir külâh tavana doğru yükselir. Alt bölümde ise yaşmak dediğimiz ahşap bir peçe, kemer biçiminde dilimli olarak yapılmıştır. Bu biçim klasik mimarlığımızda izlediğimiz bir tasarımdır. Safranbolu’daki en eski tip budur. Oymalı ocaklar, davlumbaz ocağa paralel olarak 15-20 cm çıkma yapar. Davlumbaz raf hizasına kadar devam eder, yüzeyinde bir veya iki sıra oyma denilen ahşap nişler vardır. Davlumbazın altı bir kemerle biter.  Çiçeklikli ocaklar, diğerlerinin tersine ocak taştan yapılmıştır. Taş davlumbazın altı barok kemerli üstü raflıdır. Rafın üstünde çiçekliğe benzer bir niş bulunur. Bu ocak tipi daha geç dönemde yapılmaya başlanmıştır. Zaten bu ocaklara Frenk ocağı da denilmektedir.

Hayat: Zemin katta kapının açıldığı alan hayat adını alır.

Pabuçluk:  Zemin katta merdivenin başladığı yer pabuçluk’tur

Sofa: Hayattan çıkan merdiven üst katın sofasına ulaşır. Sofaya çardak denir.

Kuzgunluk: Çatıya çıkmak için çatı içinde yerli bir merdiven vardır. Merdiven yuvası çatıdan dışarıya taşar ve bir kapı ile kiremitlere açılır. Bu düzeneğe kuzgunluk denir.

Evlerin otele ve lokantaya çevrilmesi sırasında özellikle alt katlar otelin mutfak, yemekhane alanı olarak kullanılınca Safranbolu evinin en önemli mekânı olan alt kat düzeni kayboldu.