TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ - Deneme Sınavı - 15

Doğru seçenek E

Doğru seçenek B. Diğer çeldiriciler mahiyetlerinden biridir

Sivas, Tokat, Amasya, Kayseri ve Malatya havalisinde hüküm süren beylik Danişmendlilerdir.

Mengücüklüler Malazgirt zaferinden sonra Erzincan, Kemah, Divriği ve Şebin Karahisar’ı fethederek yaklaşık 1227 yılına kadar bu bölgede hüküm süren bir Türk beyliğidir.

1100-1207 tarihleri arasında merkez Ahlat olmak üzere, Van Gölü havzasında bir asırdan fazla hüküm süren Türk beyliği Ahlatşahlardır.

Artuklular XII. yüzyılda Hasankeyf, Mardin ve Harput olmak üzere 3 kol halinde kurulmuştur.

Anadolu'nun en eski, Diyar-ı Bekr’in de Artuklular’dan sonraki en uzun ömürlü Türkmen Beyliği Dilmaçoğullarıdır.

Bizans imparatoru Manuel Komnenos, II. Kılıçarslan ile karşı karşıya geldiği Miryokefalon Savaşını kaybetmesiyle birlikte Anadolu'yu kurtarma ümitlerini tamamen yitirmiştir.

Türklerin Anadolu'ya yerleşmesinde ve Anadolu'nun Türkleşmesinde Kıpçak boybirliğinin dağılması etkili bir tarihi olay değildir.

Anadolu, XI-XIII. yüzyıllar boyunca devam eden Türk göçü ve fethiyle birlikte, binlerce yıllık tarihi boyunca yaşamadığı siyasî, sosyal, etnik, dini ve kültürel bakımdan küllî (bütünsel) bir değişime uğramıştır. “Anatolia” ya da “Bilâd-ı Rûm” olarak adlandırılan bu ülke, bir asırdan kısa bir zaman zarfında son sahiplerinin adıyla, Türkiye olarak anılmayı hak edecek bir kimlik dönüşümü yaşamıştır.

Türkler’den önce Araplar, iki asır boyunca karada ve denizde, Anadolu’yu fethetmek ve İslâm dünyasının rakibi olan Bizans imparatorluğunu çökertmek için yaptıkları savaşlarda başarılı olamamışlardır. Türk fethinin başarısında, ilk Selçuklu sultanlarının yürüttüğü güçlü önderlik, başarılı askeri sevk ve idarenin yanı sıra Türk göçünün mahiyeti birinci derecede rol oynamıştır. Gerçekten Anadolu, orduların başarıları kadar, bir milletin topyekün göçü ve iskânı sayesinde, etnik simasını tamamı ile ve hızlı bir şekilde değiştirebilmiştir. Doğru yanıt D’ dir.

Türklerin Anadolu’yu fethi askerî olarak, Çağrı Bey’in 1018 yılında Rum (Anadolu)’a yaptığı keşif akınıyla başlar; 1040 Dandânakân savaşıyla, Büyük Selçuklu devletinin himayesinde göçlere istikamet veren bir aşamaya girer; Malazgirt zaferiyle de fethin kalıcı hâle geldiği dönem başlar. Doğru yanıt A’ dır.

Alp Arslan’ın Diogenes’ le, Bizans’ ın yıllık vergi ödemesi şartıyla yaptığı anlaşma, imparatorun tahtını kaybetmesi üzerine hükümsüz kaldı. Malazgirt’ten sonraki birkaç yıl içerisinde Anadolu’ nun büyük bir kısmı artık Türkler’ in hakimiyetine geçmişti. Bu süreçte meydana gelen en önemli olay şüphesiz, İznik merkez olmak üzere Türkiye Selçuklu Devleti’ nin kurulmuş olmasıdır. Doğru yanıt B’ dir.

Bizans haçlı seferlerinin başlamasının üzerinden 75 yıl geçtikten sonra, Manuel Komnenos, imparatorluğun gücünü sonuna kadar kullanarak bir ordu topladı. Fakat imparator 1176 yılında, II. Kılıç Arslan’la karşı karşıya geldiği Miryokefalon savaşını ve onunla birlikte Anadolu’ yu kurtarma ümitlerini de ebediyen kaybetti. Doğru yanıt B’ dir.

Oğuz göçü, mahiyeti icabı geri dönüşsüzdür. Aileler çoluk-çocuk ve sürüleriyle birlikte yurt bulmak ihtiyacıyla zorunlu olarak göç ediyorlardı. Malazgirt’ten sonra “Türklerin Anadolu’ya, geçmişten farklı olarak artık yağmacı gibi değil, işgal ettikleri bölgelerin gerçek sahibi sıfatıyla” girdiklerini ifade eden Bizans kaynağı, bu yurt bulma amacına işaret etmektedir. Doğru yanıt E’ dir.

1092 yılında Melikşah’ ın ölümü üzerine Büyük Selçuklu Devleti’ nin, 12 yıl  kesintisiz devam eden taht kavgalarıyla uğradığı sarsıntı ve imparatorluğun bir daha eski kudretine kavuşamaması, söz konusu beyliklerin güçlenmesi ve yenilerinin ortaya çıkmasında başlıca etken olmuştur. Doğru yanıt A’ dır.

Saltuklular zamanında Erzurum, iktisadî ve ticarî açıdan oldukça önemli bir şehirdi. Akdeniz limanları ve Suriye’den başlayıp, Konya, Kayseri, Sivas ve Erzincan yoluyla Âzerbaycan’ a, İran’ a giden; Türkistan’dan Erzurum’ a varıp aynı yoldan Akdeniz ve Trabzon limanlarına ulaşan büyük bir kervan yolu ağının üzerinde bulunuyordu.  Doğru yanıt C’ dir.

Hâkimiyet alanları bakımından Anadolu beyliklerinin en büyüklerinden biri olan Dânişmendliler, Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslâmlaşması açısından önemli hizmetlerde bulunmuşlardır. Dânişmendliler döneminde Sivas, Malatya, Kayseri, Niksar ve Tokat gibi şehirler iktisadî ve ictimaî bakımdan önemli merkezler hâline gelmişlerdir. Doğru yanıt B’ dir.

Danişmendlilerden Melik Muhammed Kayseri Ulucamii’ ni (Cami-i Kebir) yaptırmıştır. Melik Gâzi’nin yaptırdığı Kale Camii ve Tepsi Minare, Nâsıreddin Muhammed’in 1179’da inşa ettirdiği Ulu Cami, biri İzzeddin Saltuk’ a ait olan Üç Kümbetler günümüze kalan Saltuklu eserleridir. 1232 senesinde Ebû Mansûr tarafından inşa ettirilen Micingerd Kalesi, Saltuklular’dan günümüze ulaşan diğer önemli bir eserdir. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası Mengücükoğullarından Ahmet Şah ve eşi Melike Turan tarafından 1228-1229 yıllarında yaptırılmıştır. İslam mimarisinin bu önemli eseri iki kubbeli türbesi olan bir cami ve ona bitişik bir hastaneden oluşmaktadır. Külliyenin şifahane Taç Kapısı, Cami Kuzey Taç Kapı, Cami Batı Taç Kapı ve Şah Mahfili Taç Kapısı olmak üzere dört kapısı bulunmaktadır. Her biri birbirinden farklı eşsiz bezemelerle göz kamaştıran bir mimarlık ve mühendislik harikası niteliğindedir. Nitekim bu sebeple eser UNESCO Dünya Miras Listesi' nde yer almaktadır. Doğru yanıt E’ dir.

Asur ve Pers Anadolu'ya Türklerden önce doğudan hakim olan imparatorluklardandır. Urartular ve Frigler, Anadolu'da bölgesel hakimiyet sahibi olmuştur. Anadolu'ya Türklerden önce batıdan hakim olan imparatorluklar Büyük İskender, Roma ve Bizans imparatorluklarıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.