TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ - Deneme Sınavı - 23

Anadou'da 1071'de kurulan Saltuklular ilk Türk beyliği olarak kabul edilir.

B, C, D ve E seçenekleri Malazgirt Zaferi ile ilgilidir. Pasinler Savaşı düzenli Selçuklu ordularının kazandığı ilk zafer olması nedeniyle önemlidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Dilmaçoğulları Batman-Siirt; Artuklular Mardin; Yınaloğulları Diyarbakır; Kızılarslanoğulları Siirt çevresinde kurulmuştur. Ancak Saltuklular Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Erzurum çevresinde kurulmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Büyük Selçuklu Devleti bilindiği gibi Horasan ve İran’da, yerleşik Müslüman ahalinin yaşadığı topraklarda kurulmuştu. Türkmenlerin konar-göçer hayat tarzları ve sayılarının çokluğu dolayısıyla bu ülkede iskân edilmeleri çok zordu. İslâmin hâmisi olmak iddiasında bulunan Selçuklu sultanlarının, üzerine devlet kurdukları ahaliyi incitmek gibi bir hakları yoktu. Fakat bu kadar uzun zamandır birlikte mücadele edip, o sayede devletlerini kurduktan sonra Türkmenler’le yollarını ayırma lüksüne de sahip değillerdi. Bu sebeple Tuğrul Bey’den itibaren Selçuklu sultanları, kendilerinin de bizzât katıldıkları özellikle hanedan mensupları idaresinde düzenlenen seferlerle, Türkmenler’i cihad edip yurt tutmak üzere Anadolu’yu fethe yönlendirmişlerdir.

Artuklular Malazgirt Zaferinden sonra Anadolu’nun fethine girişen büyük Türkmen komutanlarından Artuk Bey’in oğulları Sökmen ve İlgâzi tarafından XII. yüzyılın başlarından itibaren Hasankeyf ve Mardin, torunu Belek tarafından da Harput merkez olmak üzere üç şube halinde kurulmuştur. Güney Doğu Anadolu bölgesinde asırlarca hüküm süren Artukoğulları, aynı zamanda Yukarı Dicle Havzasına (Diyâr-ı Bekr) tarihinin en görkemli dönemini yaşatmışlardır. Anadolu’nun Türkiye olma sürecinde ve Anadolu’da Türk-İslam medeniyetinin kurulmasında en büyük hizmeti onlar yapmışlardır. Nitekim Güney Doğu Anadolu Bölgesinde bu dönemden günümüze ulaşan eserlerin neredeyse tamamının Artuklu dönemine ait olması da bunu doğrulamaktadır. Üç kola ayrıldılar.

Pasinler Savaşı düzenli Selçuklu ordularının Anadolu’da kazandığı ilk büyük savaş olması sebebiyle önemlidir. Bizans İmparatorluğu ile ilk anlaşma da bu savaştan sonra
yapılmıştır.

Selçuklu'nun Kuruluş sürecinde sadakâtle hizmet etmiş olan Kutalmış, Anadolu’ya ilk sefer yapan
şehzâdelerden birisiydi (1045).

Botaniates’in yerine tahta geçen Aleksios Komnenos’un, Süleymanşah’la yaptığı Drakon Çayı Anlaşmasıyla (1081) bu çayın doğusunda kalan yerleri ona bırakırken kendisine tâbi kıldığı şeklindedir. Bu da aynı şekilde batıdan Norman saldırısına maruz kalan Aleksios’un, iki ateş arasında kalmamak için Boğaziçi’nden çekilmesi kaydıyla, çayın doğusunda kalan toprakları, zaten fiili olarak elinde bulunduran Süleymanşah’a terk etmesinden başka anlam taşımamaktadır. Süleymanşah’ın Bizansla olan ilişkileri ve Drakon Çayı Anlaşmasındaki statüsü Büyük Selçuklular’dan da Bizans’tan da yeterince bağımsız olduğunu göstermektedir.

Türkiye Selçuklu Devleti'nin kuruluş tarihiyle ilgili bugün en çok kabul gören tarih ise, İslâm kaynaklarının Süleymanşah’ın İznik’i fetih tarihi olarak verdikleri 1075 yılıdır. Sonuç olarak bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, Süleymanşah devletini Büyük Selçuklularla rekabet ve Bizans’la mücadele halinde, onlara rağmen ve bağımsız olarak, İznik’i fethettiği 1075 yılında kurmuştur.

1097 İlkbaharında Anadolu yakasına geçirilen Haçlı ordularının ilk hedefi tabii olarak, klasik sefer yolunun da önemli noktalarından birisi olan İznik’ti. Haçlıların Anadolu’ya geçtikten sonra ve İznik muhasarası sırasında sergiledikleri vahşet, Türkleri Bizansla anlaşmaya mecbur etti. Haçlılar ertesi gün büyük bir hücumla şehri almaya hazırlanırlarken, Manuel Butumutes idaresindeki Bizans kuvvetleri, göl tarafından gece gizlice girip İznik’i teslim aldılar (18 Haziran 1097).

Süleymanşah'ın Anadoluya büyük sultan tarafından tayin edilmesi Türkiye Selçuklu Devleti'nin Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı olduğunu savunan düşünceye dayanmaktadır. A, C, D ve E seçenekleri ise Türkiye Selçuklu Devleti'nin Büyük Selçuklu Devleti'ne bağlı olmadığı açıklayan düşünceye dayanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kutalmış, Anadolu’ya ilk sefer yapan şehzâdelerden birisiydi (1045).

İznik Süleymanşah tarafından fethedilmiştir. Doğru cevap C’dir.