TÜRKİYE SELÇUKLU TARİHİ - Deneme Sınavı - 8

İnançoğulları Beyliği’nin kurucusu Mehmet Bey'dir.

Türkiye Selçuklu Devleti’nin Moğol istilası nedeniyle çöküş sürecine girdiği dönemde uç Türkmenleri tarafından kurulan en büyük beylik Karamanoğulları Beyliği'dir.

XIV. yüzyılın başlarında merkezi Birgi olmak üzere Büyük Menderes’den Tire ve Selçuk (Ayaslug)’a kadar olan bölgede hüküm süren beylik Aydınoğulları'dır.

Taceddînoğulları, Eretna, Dulkadıroğulları, Ramazanoğulları Beylikleri Türkiye Selçuklularının yıkılışından sonra kurulan beyliklerdir.

Eşrefoğulları XIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Beyşehir, Seydişehir, Ilgın, Bolvadin ve Akşehir civarında, yaklaşık 40 yıl kadar hüküm sürmüş bir beyliktir.

Bir yerin vergilerinin elde edilecek gelirlere göre değil de, önceden takdir edilen ve peşin olarak ödenen bir miktar karşılığında birisinin tasarrufuna bırakılmasına İltizâm adı verilir.

Denizli İnançoğulları Beyliği'nin merkezidir.

Timurtaş Noyan Anadolu’ya geldikten sonra Selçuklu hanedanı mensuplarından hayatta olanları tespit edip, ele geçirdiklerini kadın çocuk ayrımı yapmadan öldürttü.

Umur Bey 1348 yılında Venedik, Rodos ve Kıbrıs Krallığı kuvvetlerinden oluşan haçlı donanmasının İzmir’i almak için düzenlediği saldırılardan birinde, ön saflarda savaşırken şehit düştü.

Selçukluları’nın yıkılışından sonra kurulan beyliklerin başlıcaları ise şunlardır: 

Taceddînoğulları Beyliği

Eretna Beyliği

Kadı Burhaneddîn Ahmed Beyliği

Dulkadiroğulları Beyliği

Ramazanoğulları Beyliği

O kısa süren bu ilk beyliği döneminde Timutaş’ın ortadan kaldırdığı Eşrefoğulları Beyliği’ne ait Beyşehir, Seydişehir, Akşehir ve Doğanhisar’ı ele geçirerek beyliğinin sınırlarını genişletti. 1328 yılında babası İshak Bey Anadolu’ya gelerek beyliğin başına geçti.

Karamanoğulları Beyliği, uzun süre münasebette bulundukları Osmanlılar tarafından 1497 yılında tarih sahnesinden silinmiştir.

1243’den beri İlhanlı sarayından gelen emirlerle tayin edilen yüksek zevat hiç olmazsa yerli ümeradan seçiliyordu. Pervâne hadisesinden sonra değişen bu süreçte, aslında bir Moğol memuru olmanın ötesine geçemeyen Fahreddin Ali, yine de kişisel ihtirasları için ahaliyi sıkıntıya sokmayan adaletli, dürüst,
hayırsever kişiliği sebebiyle, Moğol tahakkümünün önünde kısmî bir engel oluşturabiliyordu

Bu istekleri reddedilen Mehmet Bey ve Siyavuş kırmızı külahlı, çarıklı, siyah kilimli Türkmen kuvvetleriyle, Konya’yı kuşatıp 14 Mayıs 1277’de şehre girdiler. Siyavuş, Selçuklu tahtına oturtulup sultan ilân edildi

Beyliğin kurucusu olan Eşrefoğlu Süleyman Bey, Sultan III. Keyhüsrev zamanında uç beyiydi. III. Gıyaseddîn 1284’de Moğollar tarafından öldürülünce yerine II. Mesud geçti. Ancak maktul sultanın annesi, iki torununun II. Mesud’un saltanatına ortak olmasını istiyordu

Aşağıda kısa tarihçeleri verilecek olan bu beylikler, Uç Türkmenleriyle yeni gelenlerin güç birliği etmesi ve çoğunlukla Moğol istilâsına karşı başkaldırı çerçevesinde teşkilatlanmışlardır. Bazılarının
kurucuları Türkmen beyleri olmasa bile onların da askeri güçlerini Türkmenler
oluşturuyordu. Bu beyliklerden bir kısmının Selçuklularla ilişkisi nispetinde tarihleri anlatılacak; diğerleri çok kısa veya sadece ismen zikredileceklerdir.

Bizans ve Ermeni sınırlarında fetihlerle ülke topraklarını genişletmeye devam eden bu zümrelere Uç Türkmenleri denilmekteydi

Sultan Baybars 15 Nisan 1277’de, Elbistan Ovası’nda Moğolları hezimete uğrattıktan sonra Kayseri’ye geldiğinde, onu karşılayanlar arasında Karamanoğlu Ali Bey de vardı.

Karamanoğlu Mehmet Bey, Dalaman civarında yapılan savaşta Ali Bey’in ihanetiyle yenildi ve öldürüldü.

Beyliğin kurucusu olan Eşrefoğlu Süleyman Bey, Sultan III. Keyhüsrev zamanında uç beyiydi.