ULUSLARARASI POLİTİKA I - Deneme Sınavı - 2

Mihver Devletleri, II. Dünya Savaflında Almanya, İtalya ve Japonya’nın oluşturduğu askeri ittifaka verilen addır. II. Dünya Savaşı, hem Avrupa hem de uluslararası sistem açısından önemli değişimlere sahne oldu. Bir kere eski güç dengesi sisteminin aktörleri olan Avrupalı
büyük güçler yerlerini ABD ve Sovyetler Birliği’ne bıraktılar. Westphalia ile kurulan uluslararası sistem de böylece sona erdi. O zamana kadar uluslararası sisteme hakim olan İngiltere ve Fransa fiziksel ve ekonomik olarak çökerek bölgesel birer güç hâline geldiler. Mihver devletlerinden Almanya ve Japonya yenilgilerinin ardından işgal edildiler. Doğru cevap C'dir.

Soğuk Savaş sonrası dönemin en önemli özelliklerinden birisi de küreselleşmenin hızının artmasıdır. İnternet gibi teknolojik gelişmelerin etkisiyle, Batı’nın siyasi ve ekonomik değerleri tüm dünyaya yayılmıştır. Küreselleşmenin en önemli sonuçlarından birisi, devlet
egemenliğinin tekrar tanımlanması olmuştur. Teknolojik gelişmeler devletlerin kendi vatandaşları üzerindeki kontrolünü gittikçe zayıflatmakta ve devletlerin birbirlerinden izole olarak yaşamalarını zorlaştırmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Otoritenin Örgütlenişi, Aktörler ve Etkileşim Düzeyi ve Kapsamı, uluslararası sisteme etki eden yapısal özellikler arasındadır. Doğal Kaynaklar ise ekonomik ilişkiler kapsamındadır. Sistemdeki Kutup Sayısı uluslararası sistemin işleyişini etkileyen güç ilişkileri kapsamında ele alınmaktadır. Pek çok uluslararası politika teorisyeni (özellikle Realistler) bir sistemin işleyişini etkileyen temel faktörün sistemdeki güç merkezi sayısına bağlı olduğunu savunmaktadırlar. Sistemin kaç kutuplu olduğu, sistemdeki güçlü devletlerin sayısına bağlı olarak belirlenmektedir. Bu durumda, tek bir gücün olduğu sistemlere tek kutuplu sistem, iki güçlü devletin olduğu sistemlere iki kutuplu sistem ve son olarak, güçlü devlet sayısının ikiden fazla olduğu sistemlere de çok kutuplu sistem adı verilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Sistem kavramının sosyal bilimlere, özellikle de siyaset bilimine, girmesi, 1950’li yıllarda ortaya çıkan Davranışçılık akımı ve siyasi Realizm sayesinde olmuştur. Bu akımların o zamanki entelektüel ortamda yaygın bir kabul görmesi, pek çok siyaset bilimciyi, sistem teorisi terimlerini kullanarak uluslararası politikayı bir sistem olarak kavramlaştırmaya itmiştir. Doğru cevap B'dir.

Dış politika çalışmaları genellikle iki farklı kavramın incelenmesini gerektirmektedir. Bunlardan ilki dış politika sürecidir diğeri ise dış politikadır. Dış politika süreci, bir devletin dış politikasını oluştururken ve uygularken geçtiği aşamaların tümünü ifade etmektedir. Her devletin dış politika süreci diğerlerinden farklı olabilir. Kimi ülkelerde Dışişleri Bakanlığı öncelikli bir yere sahipken başka ülkelerde diğer bakanlıklar da söz sahibi olabilir. Bazı ülkeler dış politika kararlarını vermeden önce detaylı istihbarat çalışması yaparken, diğer ülkeler bu tür bir istihbarat çalışması yapacak kaynaklara sahip olmayabilir ve sadece eldeki verilere dayanarak karar alabilirler. Doğru cevap B'dir.

Bir devletin dış politika amaçları, öncelikle o devletin yaşamsal, orta dönemli ve uzun dönemli çıkarlarını korumaya yöneliktir. Yaşamsal amaçları Güvenlik - Ekonomik Güç - Siyasi Bağımsızlık olmak üzere 3 türlüdür. Doğru yanıt A'dır.

Yalnızcılık stratejisi, devletlerin kendilerine yönelen tehditleri azaltmak veya ortadan kaldırmak amacıyla, diğerlerinin işlerine karışmama ya da başka devletlerle askeri ittifaklar yapmama ilkelerine dayanan bir stratejidir. Siyasal ve askeri bir strateji olarak yalnızcılık, uluslararası sistem ile ilgili sorunlara alt düzeyde bir katılım, diğer siyasal birimler ve toplumlar ile en alt düzeyde diplomatik veya ticari ilişki ve de diğer devletlere karşı herhangi bir askeri girişimde bulunma ve onlara herhangi bir askeri ayrıcalık tanıma konusunda isteksizlik olarak tanımlanabilir. Doğru cevap D'dir.

GATT, 1947 yılında Bretton Woods kurumu olarak oluşturulan ve liberal uluslararası ticaret rejiminin yerleştirilmesi sorumluluğunu üstlenen rejime verilen ad. GATT, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Antlaşmasının İngilizcesinin kısaltılmış halidir. Doğru cevap C'dir.

Ülkelerin kullandıkları bir diğer yöntem de boykottur. Ülkeler, sorun yaşadıkları bir ülkeden ithal ettikleri belli bir malın ya da ithal edilen tüm malların alımını durdurarak o ülkeyi cezalandırma yolunu seçebilirler. Bu yöntem, boykot eden ülkeye yapılan ihracatın yüksek olması durumunda önemli bir etki doğurabilir. Doğru cevap B'dir.

Dış politikayı etkileyen bireysel düzey faktörler, siyasi liderlerin bilişsel durumları, inançları, ideolojileri, değerleri ve kişilik özellikleri gibi faktörleri kapsamaktadır. Tamamen kişiye özgü olan bu faktörler, liderlerin dış politika tercihlerini ve dış politika uygulamasını etkilemektedir. Doğru cevap B'dir.

Rasyonel modelin eksiklikleri, alternatif karar alma modellerinin geliştirilmesine sebep olmuştur. Bu alternatif modellerin ilki, kurumsal karar alma modelidir. Bu modelde, karar vericiler amaçları ve alternatif eylemleri belirleme aşamalarını, karar alma sürecinde rol alan kurumlara bırakmaktadırlar. Doğru cevap E'dir.

Rasyonel modele göre, karar vericiler, karar alma sürecinde fayda-maliyet analizi yaparak faydası en yüksek, maliyeti ise en az politikayı benimseyeceklerdir. Bu modelde, karar vericilerin belli aşamalardan geçerek rasyonel bir karar verecekleri varsayılmaktadır. Bu aşamalar şunlardır:
• Problemin tanınması ve tanımlanması,
• Amaçların belirlenmesi,
• Bu amaçları önem sırasına koyma,
• Amaçlara ulaşmak sahip olunan alternatif stratejileri belirleme,
• Her bir alternatifin olası sonuçlarını araştırma,
• En az maliyetle en iyi sonucu doğuracak politikayı seçme

Doğru cevap D'dir.

Yazılı ve görsel medya da dış politika konularında kamuoyunun dikkatini çekerek liderler üzerinde baskı yaratan ve devletlerin dış politika davranışlarını değiştirebilen bir etkiye sahiptir. CNN ve BBC gibi saygın ve etkili medya kuruluşlarının, ülkelerin dış politika davranışları üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğu genel kabul görmektedir. Örneğin, dış politika literatüründe yeni bir kavram olan “CNN Etkisi” bu tür medya kuruluşlarının dış politika üzerindeki etkisini anlatmak için sıklıkla kullanılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Monopol, bir malın üretiminin yalnızca bir firma tarafından yapılması ya da bütün piyasaya sadece bir firmanın hakim olması durumuna verilen addır. Monopol piyasasının oluşması için firmanın ürettiği malın ikame edilemez olması gerekir.

Güvenlik kavramı ile barış kavramı arasında da yakın bir ilişki vardır. Nitekim güvenlik kavramı akademik literatürde ilk kez Cicero ve Lucretius tarafından MS birinci yüzyılda Pax Romana’yı tanımlamak amacıyla kullanılmıştır. Roma İmparatorluğu’nun bilinen tüm eski dünyada sağladığı asayiş sayesinde Pax Romana ortaya çıkabilmiştir. Bu amaçla başta Via Egnatia gibi karayolları inşa edilmiş ve ülkenin çeşitli bölgelerinde askeri garnizonlar kurulmuştur. On yedinci yüzyıla gelinceye kadar güvenlik kavramı devletin dış güvenliği biçiminde değil ülkeye ve insan topluluğuna (klan, kabile, halk vb.) yönelik tehditlerle ilişkilendirilmişken modern devletin doğuşu ile birlikte güvenliğin referans nesnesi devlet olmaya başlamıştır. Doğru cevap C'dir.

Sadece belirli bir amacın gerçekleşmesi, belirli bir hedefin ele geçirilmesi için düzenlenen savaşa sınırlı savaş denir. Sınırlı savaşta devletin tüm kaynakları değil, sadece o savaş için gerekli olan kaynakları seferber edilir. Doğru cevap B'dir.

Sivil itaatsizlik, Mahatma Gandi taraf›ndan gelifltirilen, Hindistan’daki İngiliz yönetimini sona
erdirmek için uygulanan bir protesto yöntemidir. Bu yöntemde vatandaşlar kitle hâlinde yasalara uymayı reddeder, yasaları bilinçli olarak ihlal eder; ancak kesinlikle polise veya orduya fiziksel olarak direnmez ve şiddet kullanmaz. Doğru cevap D'dir.

Soğuk Savaş Döneminde ABD ve SSCB arasında var olan güvenlik ikilemi nedeniyle ortaya çıkan silahlanma yarışı tüm gezegeni tehdit eder bir hâle gelmiş ve 1960’lı yıllardan itibaren iki devlet arasındaki ilişkilerin yumuşamaya başlaması ile silahların kontrolü ve silahsızlanma anlaşmaları imzalanmaya başlanmıştır. Bu antlaşmalardan ilki 1963’te imzalanan Nükleer Denemelerin Kısmî Yasaklanması Antlaşması’dır. Aynı yıl iki süper güç arasında imzalanan Kırmızı Telefon Antlaşması, 1967’de Dış Uzay Antlaşması, 1968’de Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması, 1972’de imzalanan SALT I Antlaşması ve 1979’da imzalanmasına rağmen SSCB’nin Afganistan’ı işgali nedeniyle yürürlüğe giremeyen SALT II Antlaşması bahsi geçen silahsızlanma antlaşmaları arasında sayılabilir. Kırmızı Telefon Antlaşması, ABD ve SSCB liderlerinin, uluslararası politikada bir
yanlış anlamadan doğabilecek çatışma riskini sıfıra indirmek için, doğrudan iletişime geçecekleri bir telefon sistemini kurdukları antlaşmadır. Doğru cevap D'dir.

Klasik Realizme göre güvenliğin referans nesnesi devlettir ve devletler birbirlerinden korkarlar. Devletin varoluşsal nedenlerden ötürü kötü bir karakterinin olduğunun düşünülmesi bu korkunun temel nedenlerindendir. Doğru cevap E'dir.

Yumuşak Güç, Joseph Nye’in 1990 yılında geliştirdiği bir kavram olup ticaret, diplomasi,
kültür, insanî yardım gibi yöntemlerle elde edilen gücü ifade eder. Nye, 1990’larda
ABD’nin sert güç olarak tanımladığı askeri yöntemler yerine yumuşak güç kullanarak başarılı olabileceğini iddia etmiştir. Doğru cevap B'dir.