ULUSLARARASI POLİTİKA I

E

A

D

A

A

B

D

E

D

Sistem kavramının sosyal bilimlere, özellikle de siyaset bilimine, girmesi, 1950’li yıllarda ortaya çıkan Davranışçılık akımı ve siyasi Realizm sayesinde olmuştur. Bu akımların o zamanki entelektüel ortamda yaygın bir kabul görmesi, pek çok siyaset bilimciyi, sistem teorisi terimlerini kullanarak uluslararası politikayı bir sistem olarak kavramlaştırmaya itmiştir. İnsanların düzenli davranış kalıpları ile hareket ettiği ve aralarındaki etkileşimin genellikle alışkanlık sonucu ortaya çıktığı varsayımıyla yola çıkan Realist ve Davranışçılar, uluslararası politikanın, temel aktörleri devletler olan bir sistem olduğunu savunmuşlardır. Doğru cevap A'dır.

Uluslararası sistem, uluslararası politika çalışmalarında kullanılan en kapsamlı analiz düzeyidir. Uluslararası sistemi, “aktörler arasında, belli prensipler ve etkileşim kurallarına uygun olarak yapılandırılmış ilişkiler bütünü” olarak tanımlayabiliriz. Sistemin aktörleri arasındaki bu ilişkilerin, genel davranış kalıpları ve belli kurallar çerçevesinde yürütüldüğünü söylemek mümkündür. Doğru cevap D'dir.

Uluslararası sistemde, güç eşitliği devamlı olarak görülen bir durum değildir. Devletlerin, diğerleri karşısındaki göreceli güçleri zaman içinde değişebilir. Bazen devletlerin güç kayıpları o kadar şiddetli olur ki artık sistemde bir kutup olmaktan çıkarlar. Soğuk Savaş döneminde Doğu Blokunun lideri olan Sovyetler Birliği’nin 1991 yılında çökmesi bu duruma bir örnek olarak gösterilebilir. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, ABD ve Sovyetler Birliği arasında yaşanan ve doğrudan silahlı çatışmanın olmadığı, askeri, ekonomik ve siyasi rekabet dönemine Soğuk Savaş denir. Doğru cevap B'dir.

Klasik ve bazı modern Liberaller, sistemi, pek çok farklı aktör arasındaki etkileşimin gerçekleştiği bir süreç olarak tanımlarlar. Diğer bir deyişle, Liberallere göre sistem, bir yapı değil bir süreçtir. Bu süreç içinde pek çok aktör (devletler, devlet-dışı aktörler) birbirleri ile devamlı olarak etkileşim içindedirler. Bu süreçte, devletlerin çıkarları sadece güvenlik konularını değil aynı zamanda pek çok ekonomik ve sosyal konuları da kapsamaktadır. Sistemi bir süreç olarak tanımlayan Liberaller, bu sistem içindeki aktörlerin pek çok açıdan birbirlerine karşılıklı olarak bağımlı olduklarını ve her bir aktörün, diğer aktörlerin davranışlarından etkilendiğini belirtmektedir. Doğru cevap D'dir.

Marksistler, sistemi Liberaller ve Realistlerden tamamen farklı olarak tanımlamaktadırlar. Onlara göre, sistemin yapısını belirleyen en önemli faktör, sistemde var olan katmanlaşmadır. Marksistler katmanlaşmayı, “kaynakların devletler arasında eşitsiz dağılımı” olarak tanımlamaktadırlar. Doğru cevap E'dir.

Günümüz uluslararası sistemi, merkezi Avrupa olan Batı uygarlığının bir ürünüdür. Pek çok uluslararası ilişkiler teorisyeni, modern anlamda ilk uluslararası sistemin oluşum tarihi olarak, Otuz Yıl Savaşları’nı sona erdiren 1648 Westphalia Antlaşmasını göstermektedirler. Westphalia düzeni, Batı uygarlığının kaynağı olan Eski Yunan kültürünün bir ürünü olduğu kadar, o dönemde var olan başka uygarlıkların da ürünüdür. O yüzden
uluslararası sistemin tarihsel analizi, Westphalia’dan önce var olan bu uygarlıkların
bir analizini gerektirmektedir. Westphalia öncesi döneme damgasını vuran ve günümüz sisteminin oluşumuna katkıda bulunan uygarlıklar arasında Antik Yunan, Emperyal Çin, Roma İmparatorluğu ve Orta Çağ Avrupası yer alırken Japonya yer almaz. Doğru yanıt C'dir.

Mihver Devletleri, II. Dünya Savaflında Almanya, İtalya ve Japonya’nın oluşturduğu askeri ittifaka verilen addır. II. Dünya Savaşı, hem Avrupa hem de uluslararası sistem açısından önemli değişimlere sahne oldu. Bir kere eski güç dengesi sisteminin aktörleri olan Avrupalı
büyük güçler yerlerini ABD ve Sovyetler Birliği’ne bıraktılar. Westphalia ile kurulan uluslararası sistem de böylece sona erdi. O zamana kadar uluslararası sisteme hakim olan İngiltere ve Fransa fiziksel ve ekonomik olarak çökerek bölgesel birer güç hâline geldiler. Mihver devletlerinden Almanya ve Japonya yenilgilerinin ardından işgal edildiler. Doğru cevap C'dir.

Soğuk Savaş sonrası dönemin en önemli özelliklerinden birisi de küreselleşmenin hızının artmasıdır. İnternet gibi teknolojik gelişmelerin etkisiyle, Batı’nın siyasi ve ekonomik değerleri tüm dünyaya yayılmıştır. Küreselleşmenin en önemli sonuçlarından birisi, devlet
egemenliğinin tekrar tanımlanması olmuştur. Teknolojik gelişmeler devletlerin kendi vatandaşları üzerindeki kontrolünü gittikçe zayıflatmakta ve devletlerin birbirlerinden izole olarak yaşamalarını zorlaştırmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Otoritenin Örgütlenişi, Aktörler ve Etkileşim Düzeyi ve Kapsamı, uluslararası sisteme etki eden yapısal özellikler arasındadır. Doğal Kaynaklar ise ekonomik ilişkiler kapsamındadır. Sistemdeki Kutup Sayısı uluslararası sistemin işleyişini etkileyen güç ilişkileri kapsamında ele alınmaktadır. Pek çok uluslararası politika teorisyeni (özellikle Realistler) bir sistemin işleyişini etkileyen temel faktörün sistemdeki güç merkezi sayısına bağlı olduğunu savunmaktadırlar. Sistemin kaç kutuplu olduğu, sistemdeki güçlü devletlerin sayısına bağlı olarak belirlenmektedir. Bu durumda, tek bir gücün olduğu sistemlere tek kutuplu sistem, iki güçlü devletin olduğu sistemlere iki kutuplu sistem ve son olarak, güçlü devlet sayısının ikiden fazla olduğu sistemlere de çok kutuplu sistem adı verilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Sistem kavramının sosyal bilimlere, özellikle de siyaset bilimine, girmesi, 1950’li yıllarda ortaya çıkan Davranışçılık akımı ve siyasi Realizm sayesinde olmuştur. Bu akımların o zamanki entelektüel ortamda yaygın bir kabul görmesi, pek çok siyaset bilimciyi, sistem teorisi terimlerini kullanarak uluslararası politikayı bir sistem olarak kavramlaştırmaya itmiştir. Doğru cevap B'dir.