ULUSLARARASI POLİTİKA I

Refah Devleti: Vatandaşların refahını, ekonomik ve sosyal esenliklerinin korunması ve teşvik edilmesini birincil öncelik olarak kabul eden devlet. Doğru cevap B'dir.

Yalnızcılık (İzolasyonizm)
Yalnızcılık stratejisi, devletlerin kendilerine yönelen tehditleri azaltmak veya ortadan kaldırmak amacıyla, diğerlerinin işlerine karışmama ya da başka devletlerle askeri ittifaklar yapmama ilkelerine dayanan bir stratejidir. Doğru cevap E'dir.

Karşılaştırmalı Üstünlükler Teorisi: David Ricardo tarafından geliştirilen ve devletlerin göreceli olarak etkin bir şekilde ürettiği malların üretimine ve ihracatına yoğunlaşması gerektiğini savunan ekonomik teori. Doğru cevap B'dir.

Boykot: Ülkelerin kullandıkları bir diğer yöntem de boykottur. Ülkeler, sorun yaşadıkları bir ülkeden ithal ettikleri belli bir malın ya da ithal edilen tüm malların alımını durdurarak o ülkeyi cezalandırma yolunu seçebilirler. Bu yöntem, boykot eden ülkeye yapılan ihracatın yüksek olması durumunda önemli bir etki doğurabilir. Doğru cevap B'dir.

Bir devletin dış politika amaçları, öncelikle o devletin yaşamsal, orta dönemli ve uzun dönemli çıkarlarını korumaya yöneliktir. Bir devletin yaşamsal çıkarlarının başında ülke güvenliği, ekonomik güç ve siyasi bağımsızlık gelmektedir. Devletlerin uzun dönemli dış politika amaçlarının başında ise kendi inanç sistemlerini veya değerlerini yaymak gelmektedir.

C

Jeoekonomi, ulusal ekonomileri inceleyen ve ülkelerin coğrafyası ile ekonomik gücü arasında bağlantı kuran bir bilimdir.

Devletlerin yukarıda açıklanan yaşamsal çıkarları yanında, orta dönemde uluslararası sistemde ulaşmaya çalıştıkları bazı çıkarları da bulunmaktadır. Bu amaçların başında, devletin uluslararası sistemde statüsünü ve prestijini güçlendirmek ve korumak gelmektedir. Devletler, geleneksel olarak, askeri gücü statü ve prestij kaynağı olarak kullanmışlardır. Günümüzde devletlerin özel günlerde geçit törenleri düzenleyerek askeri güç gösterileri yapmaları askeri amaçlardan çok prestij kazanma amaçlarına hizmet etmektedirler. Bilim ve teknolojideki liderlik ve kültürel ve sportif faaliyetler ulusal prestiji arttırma aracı olarak kullanılmaktadır. Ancak siyasi bağımsızlık yaşamsal amaçlardan biridir.

Yalnızcılık stratejisi, devletlerin kendilerine yönelen tehditleri azaltmak veya ortadan kaldırmak amacıyla, diğerlerinin işlerine karışmama ya da başka devletlerle askeri ittifaklar yapmama ilkelerine dayanan bir stratejidir.

Tarafsız devlet, herhangi bir bölgesel veya uluslararası çatışmada tek yanlı olarak tarafsız kalacağını ilan eder ve bu daha çok siyasal bir durumdur. Bazen de büyük devletler bir devleti sürekli tarafsız devlet statüsü altına koyabilirler. Sürekli tarafsız devlet, diğer tüm devletler gibi bağımsız ve egemen bir devlettir ancak savaş zamanında çatışmalara taraf olmama yanında, barış zamanında da ittifak antlaşmalarına katılmama yükümlülüğü altındadır.

Ekonomik olarak kendi kendine yeterlilik anlamına gelen otarşi, devletlerin kendi kaynakları ile yetinmelerini ve böylece diğer ülkelere olan bağımlılıklarını en aza indirmeyi öğütleyen bir stratejidir.

Monopol, bir malın üretiminin yalnızca bir firma tarafından yapılması ya da bütün piyasaya sadece bir firmanın hakim olması durumuna verilen addır. Monopol piyasasının oluşması için firmanın ürettiği malın ikame edilemez olması gerekir.

GATT 1947 yılında Bretton Woods kurumu olarak oluşturulan ve liberal uluslararası ticaret rejiminin yerleştirilmesi sorumluluğunu üstlenen rejime verilen addır. GATT, Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Antlaşmasının İngilizcesinin kısaltılmış halidir. 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü adını almıştır.

Kotalar, bir ülkenin başka bir ülkeden aldığı malların miktarına getirdiği kısıtlamadır. Ülkeler belli ülkelerin mallarına uyguladıkları kotaları azaltıp artırarak, o ülkeyi cezalandırma ya da ödüllendirme amacı güdebilirler.

B

Rasyonel modelde devletlerin, belli amaçlara ve seçeneklere sahip yekpare birimler olarak, amaçlarına ulaşmada en iyi seçeneği belirleme yeteneğine sahip oldukları kabul edilmektedir.

Dış politika çalışmaları genellikle iki farklı kavramın incelenmesini gerektirmektedir. Bunlardan ilki dış politika sürecidir diğeri ise dış politikadır. Dış politika
süreci, bir devletin dış politikasını oluştururken ve uygularken geçtiği aşamaların tümünü ifade etmektedir (Papp, 2002: 142). Her devletin dış politika süreci
diğerlerinden farklı olabilir. Kimi ülkelerde Dışişleri Bakanlığı öncelikli bir yere
sahipken başka ülkelerde diğer bakanlıklar da söz sahibi olabilir. Bazı ülkeler dış
politika kararlarını vermeden önce detaylı istihbarat çalışması yaparken, diğer
ülkeler bu tür bir istihbarat çalışması yapacak kaynaklara sahip olmayabilir ve
sadece eldeki verilere dayanarak karar alabilirler.
Dış politika, yukarıda bahsettiğimiz dış politika sürecinin bir çıktısıdır. Dış
politika çok farklı şekillerde tanımlanmıştır.

Devletlerin dış politika çıktıları, aynı anda ve farklı analiz düzeylerinde etkin
olan pek çok faktörün bir sonucudur. Bu çıktılar, büyük ölçüde, karar vericilerin
kişisel özelliklerinden, içinde bulunulan toplumdan, ülkenin siyasi rejiminden,
içinde faaliyet gösterilen uluslararası ve küresel ortamdan etkilenirler. Ancak dış
politika çalışmaları genellikle ülke içinde etkin olan faktörler üzerinde yoğunlaştığından, bireysel ve devlet düzeyleri en sık rastlanan analiz düzeyleridir.

Devlet/Toplum Düzeyi Faktörler
Devletlerin kendilerine has özellikleri, dış politika amaçlarını ve uygulamalarını önemli ölçüde etkilemektedir. Bu özellikleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: