ULUSLARARASI POLİTİKA I

Soğuk Savaş sonrası yeni güvenlik anlayışları konusunda çalışan Barry Buzan, Ole
Waever gibi düşünürlerin akademik çalışmaları Kopenhag Ekolü olarak adlandırılır.

Uluslararası örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarını güvenliğin sağlanabilmesi için birer ortak olarak kabul eden güvenlik insan güvenliğidir.

Bu anlamda pek çok jeopolitik teorisi geliştirilmiştir. Bu teorilerden “Kara
Hakimiyeti Teorisi” H. Mackinder'a aittir.

Yıldırım Savaşı: I. Dünya Savaşı’nda ortaya çıkan siper savaşı mantığına karşı, II. Dünya Savaşı’nda Almanya’nın geliştirdiği savaş doktrinidir. Hızlı, ani ve beklenmedik bir saldırı ile düşmanın iyi bir savunma sistemi geliştirmesine izin vermemek mantığına dayanır.

Sivil itaatsizlik: Mahatma Gandi tarafından geliştirilen, Hindistan’daki İngiliz yönetimini sona erdirmek için uygulanan bir protesto yöntemi. Bu yöntemde vatandaşlar kitle hâlinde yasalara uymayı reddeder, yasaları bilinçli olarak ihlal eder; ancak kesinlikle polise veya orduya fiziksel olarak direnmez ve şiddet kullanmaz.

Soğuk Savaş Döneminde ABD ve SSCB arasında var olan güvenlik ikilemi nedeniyle ortaya çıkan silahlanma yarışı tüm gezegeni tehdit eder bir hâle gelmiş ve 1960’lı yıllardan itibaren iki devlet arasındaki ilişkilerin yumuşamaya başlaması ile silahların kontrolü ve silahsızlanma anlaşmaları imzalanmaya başlanmıştır. Bu antlaşmalardan ilki 1963’te imzalanan Nükleer Denemelerin Kısmî Yasaklanması Antlaşması’dır. Aynı yıl iki süper güç arasında imzalanan Kırmızı Telefon Antlaşması, 1967’de Dış Uzay Antlaşması, 1968’de Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması. Sosyal İnşacı uluslararası ilişkiler teorisine göre güvenlik ikilemi Neorealistlerin iddia ettiği gibi sadece fiziksel gerekçelerle değil, devletlerin birbirleri hakkındaki algıları nedeniyle de ortaya çıkmaktadır.

Kırmızı Telefon Antlaşması: ABD ve SSCB liderlerinin, uluslararası politikada bir yanlış anlamadan doğabilecek çatışma riskini sıfıra indirmek için, doğrudan iletişime geçecekleri bir telefon sistemini kurdukları antlaşmadır.

1957’de Karl Deutsch tarafından yayımlanan “Siyasal Topluluk ve Kuzey Atlantik Bölgesi” isimli eserde savaşın büyük ölçüde karşılıklı güvensizlik nedeniyle ortaya çıktığı iddia edilir. Bu güvensizliğin aşılabilmesi ise ancak herkesin birbirini “biz” diye tanımladığı bir topluluk ortaya çıkabilmesi ile mümkündür. Deutsch içinde var olan herkesin bir diğerinin atacağı adımı öngörebildiği ve bu nedenle bir diğerine güvendiği bu topluluğa “güvenlik topluluğu” adını vermektedir.

Realist Güvenlik Anlayışı (Realizm), kendine yardım ilkesi gereği, her devletin kendi güvenlik ihtiyaçlarını kendisi karşılayabilecek kadar güçlü olması gerektiğini savunur.

Kolektif Güvenlik Kolektif güvenlik, ulusal güvenlikten farklı olarak her devletin diğer devletlerin güvenliği için aktif rol oynayacağı bir küresel güvenlik sistemini ifade eder. Nitekim kolektif güvenliği “birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için” sözleri ile de açıklayabiliriz. BM’nin kuruluşu sayesinde dünyadaki tüm güvenlik sorunları, tüm üye devletlerin söz hakkı olduğu bir küresel sorun hâline gelmiştir. Özellikle BM Güvenlik Konseyi’nin dünyada güvenliği ilgilendiren tüm sorunlarla ilgili karar verici ve veto edici bir BM kurumu olarak ortaya çıkması, kolektif güvenlik kapsamında önemli bir gelişmedir. BM’ye üyelik, aynı zamanda kolektif güvenlik için katılım ve zorlama ilkelerini kabul etmek anlamına gelir. BM tüm dünyada güvenliğin tüm askeri, ekonomik ve çevresel boyutlarında kurumlar kuran, zorlayıcı ilkeler belirleyen ve koruyucu rejimler geliştiren yegâne kurumdur. BM dünyada barış ve güvenliğin tehlike altı- 138 Uluslararası Politika-I na girdiği anda askeri önlemler de dâhil tüm önlemleri almakla yetkilidir. NATO yahut Soğuk Savaş Döneminde Doğu Bloğu’nun güvenliğini sağlayan Varşova Paktı birer kolektif güvenlik örgütü değildir. Bir örgütün kolektif güvenlik sağlayabilmesi için üyeliğinin evrensel olması ve tüm dünya güvenliği için ilkeler koyup uygulayabilmesi gereklidir. BM bünyesinde oluşturulan güvenlik sistemi yegâne kolektif güvenlik sistemidir.

M.Ö. 127-M.S. 180 arasında isyanların bastırılıp, uzun bir barış dönemine girilmesini tanımlayan kavram Pax Romana'dır.

M.Ö. ikinci yüzyılda Roma İmparatorluğu tarafından inşa edilmiş, Adriyatik’ten İstanbul’a kadar uzanan ticaret yoluna Via Egnati adı verilir.

Nükleer, biyolojik ya da kimyasal silahların kullanılmadığı savaşlara Konvansiyonel Savaş adı verilir.

Şarbon, brusella, veba, tularemi ve çiçek gibi mikroorganizmaların silah olarak kullanılması yoluyla yapılan savaşlara biyolojik savaş adı verilir.

ABD ve SSCB liderlerinin, uluslararası politikada bir yanlış anlamadan doğabilecek çatışma riskini sıfıra indirmek için, doğrudan iletişime geçecekleri bir telefon sistemini kurdukları antlaşmaya Kırmızı Telefon Antlaşması adı verilir.

Joseph Nye’in 1990 yılında geliştirdiği kavram ticaret, diplomasi, kültür, insanî yardım gibi yöntemlerle elde edilen güce yumuşak güç adı verilir.

Bölge içindeki devletlerin, bölge dışındaki devletlerden daha fazla ortak çıkarı olduğu için, aralarında iş birliği kurmanın daha kolay olduğu anarşi biçimine mini anarşi adı verilir.

Karbondioksit, metan ve diazot monoksit gibi, atmosferde çok uzun süre kalabilen ve iklim değişilikleri ile ozon tabakasının incelmesine neden olan gazlara sera gazları adı verilir.

Barry Buzan tarafIndan  güvenlikleştirme kavramı geliştirilmiştir.

Savaş konusunda yapılan akademik çalışmalar için ilk örnek kitap Savaş Sanatı'dır.