UYGARLIK TARİHİ I - Deneme Sınavı - 28

Neolitik dönem tarımın keşfedildiği ve hayvanların evcilleştirildiği dönemdir. Neolitik Çağ, üretici ekonomiye geçişin çağıdır. Gordon Childe, insanlık tarihindeki en önemli gelişmenin, yiyecek üretiminin başlaması olduğunu öne sürmüştür ve bu nedenle tarımın keşfini bir devrim olarak nitelendirmiştir. Bu yüzden bu çağdaki gelişmeler Neolitik Devrim olarak da anılır. Köpek daha Mezolitik Çağ'da evcilleştirilmesine karşın Neolitik Çağ’da beslenme amaçlı olarak koyun, keçi, domuz ve sığır evcilleştirilmiştir. İnsanlar, evcilleştirdikleri hayvanların sütünden ve yününden de faydalanmışlardır.

Tarımın geliştiği ilk yer, Orta Doğu’da verimli hilal adı verilen bölgedir. Yeni araştırmalar, ilk defa tarıma alınan buğdayın ana vatanının Urfa ve Diyarbakır arasındaki Karacadağ olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla beraber tarım, dünyanın başka yerlerinde, örneğin Amerika kıtasında ve Güneydoğu Asya’da birbirinden bağımsız olarak daha sonra başlamıştır. Tarım, Ortadoğu’da yaklaşık günümüzden 10.000 yıl önce, Güneydoğu Asya’da günümüzden 8000 yıl önce ve Orta Amerika’da ise günümüzden 5000 yıl önce başlamıştır. Ancak bu bölgelerde tarımı yapılmaya başlanan bitki türleri farklıdır. Ortadoğu’da arpa, buğday; Güneydoğu Asya’da pirinç ve Orta Amerika’da ise mısır tarıma alınan ilk bitkilerdir. Tarım bu merkezlerde başladıktan sonra hızla diğer bölgelere de yayılmıştır. Böylece tarımın keşfine dek tüm insan topluluklarının esas geçim biçimi olan avcı-toplayıcılık, giderek azalmış ve marjinal bir hale gelmiştir.

Kalkolitik Çağ’ın en önemli özelliği, bu dönemde köylerin kentlere dönüşmesi ve tarımcı köy toplumlarından kent devletlerinin doğmasıdır. Bu dönemde bölgeler arasında sosyo-ekonomik açıdan bir farklılaşma ortaya çıkmıştır. Dünya tarihinde ilk kez ekonomik çıkar bölgeleri oluşmuştur. Ekonomik merkez, doğal imkânların zengin olduğu bölgelerden, sulamalı tarım yapma imkânının bulunduğu Dicle ve Fırat arasındaki Mezopotamya bölgesine kaymıştır. Mezopotamya bölgesi, daha kuzeydeki Güneydoğu Anadolu bölgesine göre daha kurak ve doğal besin kaynakları sınırlı bir bölgedir.

Shyam Rai Tapınağı Hindistan'da yer alan bir tapınaktır. Doğru yanıt E'dir.

Orta Asya’nın sınırları, çoğunlukla kuzeyde Ural Dağları’ndan başlayıp Altay Dağları’nı geçerek Kingan Dağları’na kadar uzanır. Güneyde Himalayalar ve Pamir’e kadar devam eden bu hat, nihayet Hazar Denizi’nin doğu kıyısında sona erer. Doğru cevap E'dir.

İskitler, Assurlarla mücadele etmişlerdir ancak en önemli yönleri Orta Asya bölgesine ait kültür değerlerini daha batıya taşımalarıdır. Doğru cevap A'dır.

Türklerin halı, kilim, keçe ve deri eşyaların üretimine yönelik ilerlemeleri hayvancılık dönemine rastlamıştır. Özellikle küçükbaş hayvanların yününden imal edilen ve batik adı verilen kumaşlar, temeli Asya’ya dayanan ve daha sonra Avrupa tarafından kullanılan bir kumaş baskı tekniğiyle süslenmiştir. Doğru cevap C'dir.

Fransız devrimi konusu incelenmeli

İ.Ö. 2. yüzyılın ilk yarısında Mete’nin faaliyetleri sonucunda devletin sınırları, doğuda Kore, kuzeyde Baykal Gölü, güneyde Çin’de Wei Irmağı, Tibet Yaylası, Karakurum Dağları, batıda Kuzey Türkistan’ın içine kadar uzanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Hunların Avrupa içinde hızla yayılması, bölgenin etnik yapısını değiştiren bir kavimler göçünün başlangıcı olmuş, Avrupa’nın en büyük gücü Roma İmparatorluğu bu göçler karşısında sarsıntılı günler geçirmiştir. Doğru cevap D'dir.

1830 Devrimleri İncelenmeli

630-680 yılları arası Orta Asya tarihinde Çin Esareti Dönemi olarak adlandırılmıştır. Bu dönemde Gök-Türklerin Çin’e karşı girişmiş oldukları bağımsızlık isyanları başarısız olmuştur. Ancak 681 yılındaki Kutluğ ayaklanması öncekilerden farklı olarak başarıya ulaşmıştır. Aşina ailesinden gelen Kutluğ ve ünlü komutanı Tonyukuk, bu başarının hemen sonrasında Çin’in kuzeyinde bulunan Türkleri birleştirme faaliyetine girişmişler ve bunda da başarılı olup merkezi Ötüken olan II.Gök Türk Devleti’ni kurmuşlardır. Böyle bir düzenlemeyi başardığı için Kutluğ’a İlteriş Kağan (Devleti derleyip toparlayan) unvanı verilmiştir. Doğru cevap B'dir.

İşgallere Karşı Tepkiler ve Kurtuluş Savaşı'nı inceleyin

Türklerin dünyanın dört bir yanına dağılmış oldukları hâlde kimliklerini korumuş olmaları Hunlardan bu yana aile yapısına verdikleri önemden kaynaklanmaktadır. Bu durumun en iyi kanıtı ise Türk dilindeki akrabalık ifadelerinin çokluğudur. Doğru cevap C'dir.

İşgallere Karşı Tepkiler ve Türk Kurtuluş Savaşı'nı incele

Kendilerine ait yazıları olduğunu kesinlikle bildiğimiz ilk Türk topluluğu Göktürklerdir. Orhun - Yenisey kitabeleri Göktürkler tarafından Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun abecesi ile yazılmış ilk yazıtları oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Milliyetçilik düşüncesi çok uluslu devletlerde, bağımsızlık isyanlarını körüklemiş ve I. Dünya Savaşına önayak olmuştur.

Medler İran’ın batı, kuzey ve kuzeybatısında bugünkü Tahran, Hemedan, Isfahan’ın kuzeyi ve Zencan çevresinde yaşamış eski bir İran halkıdır. Babil, bugünkü Bağdat’ın yaklaşık 90 km güneybatısı çevresinde yaşamış bir uygarlıktır. Uygurlar, Gök-Türkler’in yıkılmasıyla hakimiyeti ele alan Türk topluluğunun ana yurdunun Orta Asya’da Orhun ve Selenga vadileri olduğu tespit edilmiştir. Lidyalılar Batı Anadolu’da Gediz ve Küçük Menderes nehirleri arasında kalan bölgede yaşamış bir uygarlıktır. Frigler de  Anadolu’da günümüz Eskişehir, Afyon ve Kütahya’nın bulunduğu bölgeyi kapsayan bölgede yaşamış bir Anadolu uygarlığıdır. Doğru cevap D'dir.

Devlet kaybettiği toprakları geri kazanmak, bloklaşan büyük dünya devletleri arasında yalnız kalmamak için savaşa girmiştir.

Pers kralları, egemen oldukları toplumların dinine büyük bir tolerans tanımış, her ulus kendi dininde ve ibadetinde serbest bırakılmıştır. Egemen oldukları toplumlarda dini baskılar uyguladıkları söylenemez. Doğru cevap E'dir.

İtalya ve Almanya'da gelişen Faşizm ve Nazizm düşüncesinin dış politikaya yansımaları ve bu iki ülkenin talepkar politikaları kendilerine karşı bloklaşmaya neden olmuştur.

Toplumların daha iyi örgütlenebildiği bu çağda yöneticiler güçlü bir sınıf olarak ortaya çıkmıştır ve Anadolu bu yöneticilerin önderliğinde feodal sistemin egemen olduğu irili ufaklı birçok beylik arasında paylaşılmıştır. Tapınak, saray ve idari binalara sahip, çevresi surlarla tahkim edilmiş anıtsal girişli yerleşmeler bu çağ için karakteristiktir.

Dönem içinde gelişen madencilik teknikleri çerçevesinde Anadolu’da biri Troya yöresinde, diğeriyse Orta Anadolu ve Karadeniz bölgeleri arasında yer alan iki yerel madencilik okulunun bulunduğu anlaşılmaktadır. Troya, Alacahöyük, Hasanoğlan, Mahmatlar, Horoztepe, Eskiyapar, İkiztepe ve Aslantepe kazılarından çıkan maden buluntuları, bugün Anadolu Uygarlıkları’nın en seçkin örneklerini oluşturmaktadır.

I. ve III. maddeler Orta Tunç Çağı özelliklerindendir.

ABD'nin, Uzak Doğu'da giderek güçlenen Japonya'nın denizdeki manevra ve savaş kabiliyetini sınırlandırmak istemesi girişimin temel amacıdır.

Doğu Anadolu’nun sahip olduğu demir ve bakır gibi ham madde kaynakları, bunlardan işlenmiş mal stokları, toprak ürünleri ve hayvan sürüleri İ.Ö. 13. yüzyıldan itibaren Ön Asya’da büyük bir imparatorluk kurma uğraşı veren Assur’un askerî seferlerini bu topraklar üzerine yoğunlaştırmasına neden olmuştur. Assur’un amacı, bu bölgede devamlı ve kalıcı bir egemenlik kurmak yerine, bölgedeki zengin kaynakları belirli sürelerde düzenleyeceği yağma seferleriyle ele geçirmek, bu topraklarda yaşayan toplumları baskı altında tutarak vergiler yoluyla sömürmek, böylece ekonomisi için sürekli bir kaynak oluşturmaktı.

Atlantik Demeci geneli itibarıyla özgürlükçü ve barışçıl hedefleri olan bir bildiridir, soruda yer verilen yanlış şıklarsa barış ortamını zorlayacak, özgürlükleri kısıtlayacak niteliktedir.

Hurriler; İ.Ö. 3. bin yılın sonlarında çivi yazılı belgelerde isimlerine rastlanan ve Doğu Anadolu’ya İlk Tunç Çağı kültürünü getiren Kura-Aras Bölgesi halklarıdır. Hint Avrupa ve Sami gruplarından farklı, kendine özgü bir dil olan Hurca konuşmaktadırlar. Bu dil, kuzeydoğu Kafkas dilleri ile akrabadır.

Sömürgecilik sisteminin sona ermesi sonuçları bakımından en etkili gelişme olmuştur.

Aydınlanma Çağı'nın en temel özelliği bu dönemin akıl çağı olmasıdır.

Bo¤azköy’ün yanında anıtsal ölçekli mimarisi ile öne çıkan diğer önemli Hitit kentleri arasında Boğazkale yakınlarında bir kült merkezi olan Alacahöyük, Tokat-Zile’de bir sınır beyinin yaşadığı Maşathöyük (Tapigga) ve Sivas yakınlarındaki Kuşaklı (Sarissa) sayılabilir. Yozgat yakınlarındaki Alişar, Çorum’da Ortaköy (Sapinuva) güneyde Tarsus Gözlükule (Tarzi), Mersin-Yumuktepe ve Mut yakınlarındaki Kilisetepe önde gelen diğer Hitit merkezleridir.

Aydınlanma Felsefesi, Avrupa'da 17. yüzyıl ortalarından 19. yüzyılın ilk yarısına kadar süren Rönesans, Reform, Hümanizma akımlarıyla bağlantılı bir fikir hareketidir.

Hitit, Luvi, Arami ve bir kısım Hurri kökenli halklarca kurulmuş olan Geç Hitit Kent Devletleri ya da Suriye-Hitit Beylikleri olarak tanımlanan bu devletler şunlardır: Malatya çevresinde Milidia; Adıyaman yöresinde Kummuh; Kahramanmaraş ve Gaziantep yöresinde Gurgum ve Kargamış; İslahiye dolaylarında Sam’al; Çukurova bölgesinde Que ve Hilakku; Amik Ovası dolaylarında Pattin; Adana-Kadirli yöresinde Asitavanda; Kayseri, Niğde ve Nevşehir civarında Tabal.

Kendine güvenen, akılcı ve özgür insan, Aydınlanma Dönemi insan tipidir. İlerleme ve gelişme ancak insan aklına duyulan güvenle sağlanabilir. Bu güven mutluluğu da sağlar sözleri kendine güven ilkesini tanımlamaktadır.

Yunanca "Teo" tanrı demektir, Kratia/Krasiaise yönetme anlamına gelir. Yani yönetimin tanrının temsilcileri olduklarına inanılan din adamlarının elinde bulunduğu, dini kökenli toplumsal, siyasi düzen demektir. Minos uygarlığının yönetim biçimi teokratiktir. Doğru cevap E'dir.