VERGİ CEZA HUKUKU - Deneme Sınavı - 12

Vergi suçu, vergi mükellefi ve vergi sorumlusu başta olmak üzere, vergi ödevlilerinin vergi kanunları ile Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen usûl ve şekle veya görev ve/ya da ödeve ilişkin hükümlerine cezayı gerektirecek şekilde kısmen ya da tamamen aykırı davranmasıdır.

Velayet altında bulunan küçüklerin veya kendilerine vasi ya da kayyım atanan kimselerin, gerek mallarının idaresi, gerekse bunlara ilişkin işlerin yürütülmesi nedeniyle vergilendirilmeleri gerektiğinde, Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu maddesi gereğince, mükellefe düşen ödevlerin veli, vasi ya da kayyım tarafından yerine getirilmesi gerekmektedir. Fakat vergi borcunun ödenmesi mükellefiyeti, asıl mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna aittir. Ancak, mükellefin ve/ya da vergi sorumlusunun malvarlığından kısmen veya tamamen alınamayan verginin kanunî temsilciden alınması mümkündür. Temsilci ise, ödediği vergi için mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna rücû edebilmektedir. Küçük ve kısıtlıların vergi kanunlarında yazılı ödevlerinin kanunî temsilcileri tarafından yerine getirilmemesi ya da eksik yerine getirilmesi şeklinde ortaya çıkan fiillerin, fiili işleyen kanunî temsilciye isnad edilmesi ve kanunî temsilcinin cezalandırılması, cezaların şahsîliği ilkesinin doğal sonucudur. Vergi cezasının küçük veya kısıtlı olan mükellef ve/ya da vergi sorumlusundan alınması sözkonusu olmadığı gibi, ceza sorumlusunun ödediği ceza için mükellef ve/ya da vergi sorumlusuna rücû etmesi de mümkün değildir. Çünkü, ceza ödenmesine sebep olan kişi, cezayı gerektiren fiili bizzat işleyen kimsedir. Cevabımız D seçeneğidir.

Vergi Usul Kanunu’nda, cezanın muhatabı olma bakımından, tüzel kişilerle ilgili olarak, küçük ve kısıtlılardan farklı hükümler yer almaktadır. Vergi Usul Kanunu’nun 333’üncü maddesinde, tüzel kişilerin idare ve tasfiyesinde vergi kanunlarına aykırı hareketlerden doğan vergi cezaları tüzel kişiler adına kesilir. Ancak, bu durum, Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu maddesi hükmünün uygulanmasına ve kanunî temsilcilerin ve tasfiye ile görevli olanların temsil edilenin vergi ödevlerini yerine getirmemeleri yüzünden tüzel kişinin malvarlığından kısmen veya tamamen alınamayan vergi cezalarının kanunî temsilcilerin ve/ya da tasfiye ile görevli olanların malvarlıklarından alınmasına engel değildir. Ancak, kendi yönetiminde kabahat işlemiş olan kanunî temsilcilerin ve/ya da tasfiye ile görevli olanların cezalar bakımından tüzel kişiye rücû etmeleri mümkün değildir. Öte yandan, tüzel kişinin tasfiye haline girmiş veya tasfiye edilmiş olması temsilcilerin daha önceki dönemlere ilişkin sorumluluklarını ortadan kaldırmamaktadır. Kabahatler Kanunu’na göre, organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte, tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kişinin bu görevi kapsamında işlemiş olduğu kabahatten dolayı tüzel kişi hakkında da idarî yaptırım uygulanabilir. Cevabımız E seçeneğidir.

Diğer vergi suçları olarak vergi mahremiyetinin ihlâli (vergi gizliliğine uymama) ve mükelleflerin özel işlerini yapma suçları kastedilmektedir. Bu suçlar, görevden doğan suçlar olarak da ifade edilmektedir. Bu suçlardan sorumluluğun, mükellefiyet ve/ya da vergi sorumluluğu ile doğrudan herhangi bir ilişkisi bulunmamaktadır. Burada, bu suçlardan sorumlu olanlar hakkında kısaca bilgi verilmektedir. Vergi Usul Kanunu’nun 5’inci maddesine göre;

görevleri nedeniyle, mükellefin ve mükellef ile ilgili kimselerin şahıslarına, muamele ve hesap durumlarına, işlerine, işletmelerine, servetlerine veya mesleklerine ilişkin olmak üzere öğrendikleri sırları veya gizli kalması gereken diğer hususları ifşa edemezler ve kendilerinin veya üçüncü şahısların yararına kullanamazlar. Cevabımız B seçeneğidir.

Damga vergisi uygulamalarında, gerek nisbî, gerek maktû vergi ve resimlerle ilgilicezadan dolayı sorumlu olanların sayısı birden fazla ise, bunlar müteselsilen sorumlu olurlar. Bu takdirde, ceza, bunlardan herhangi biri adına kesilir. Ancak, sorumluların kendi aralarında rücû hakları saklıdır (VUK.m.334). Birden fazla kişi tarafından imza edilen kâğıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenler müteselsilen sorumludurlar. Bunlar arasında vergiden müstesna [muaf olması gerekir] olanların bulunması Damga Vergisinin noksan ödenmesini gerektirmez. Damga Vergisinden muaf kuruluşlarca kişilerin (1) sayılı tabloda yer alan işlemleriyle ilgili olarak düzenlenen ve sadece bu kurumların imzasını taşıyan kâğıtlara ait verginin tamamı kişiler tarafından ödenir. Ancak bu kâğıtlara ait verginin hiç ödenmemesi veya noksan ödenmesi halinde vergi ve cezanın tamamından kişilerle birlikte kurumlar müteselsilen sorumludurlar. Cevabımız C seçeneğidir.

Vergi Kabahati: Vergi ödevlilerinin, yargı kararına ihtiyaç göstermeksizin, idari para cezasıyla cezalandırılan, vergi kanunlarında öngörülen yükümlülüklere aykırı fiilleridir.

Vergi Ziyaı: Mükelleflerin veya vergi sorumlularının vergilemeye ilişkin ödevlerini yerine getirmemeleri nedeniyle verginin eksik veya geç tahakkukuna sebebiyet verilmesi ile verginin haksız yere geri verilmesidir.

Ağır nitelikli fiiller olarak adlandırılan fiiller taşıdıkları nitelikler itibariyle özellikli fiiller olup ilgili hareketlerin kabahat oluşturabilmesi için “vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan defter ve belgeler” üzerinde işlenmesi esastır.

Aşağıda açıklanan fiiller aynı zamanda hürriyeti bağlayıcı ceza gerektiren kaçakçılık suçunun fiilerini de oluşturur.

Hesap ve muhasebe hileleri yapmak

Gerçekte olmayan kişiler adına hesaplar açmak

Çift defter kullanmak

Defter, kayıt ve belgeleri tahrif etmek veya gizlemek

Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme veya kullanmak

Defter, kayıt veya belgeleri yok etmek

Defter sayfalarını kopartarak yok etmek

Sahte belge düzenlemek veya kullanmak

Anlaşmasız matbaalarca basılan belgeleri kullanmak

Kanunda, hafif nitelikli fiil olarak üç fiile yer verilmiştir. Biri beyannamenin kanunî süresinden sonra kendiliğinden verilmesi, ikincisi beyannamenin izaha davet kapsamında verilmesi ve üçüncüsü de transfer fiyatlandırılması yoluyla örtülü kazanç dağıtımıdır.

Eksik Tahakkuk: Süresinde tahakkuk etmesi gerekenle tahakkuk eden vergi arasındaki farktır.

Kabahatin cezası, ziyaa uğratılan vergi miktarı üzerinden hesaplanan idarî para cezasıdır. Ceza miktarının hesaplanmasında vergi ziyaı kabahatine sebep olan fiillerin ağır, orta ve hafif nitelikte olmalarına göre farklılaşmaya gidilir. Ceza fiilin niteliğine bağlı olarak belirlenmiş kat sayılar uygulanarak misli olarak hesaplanır.

Formüle edersek; Vergi Ziyaı Cezası = Vergi Ziyaı Miktarı x Katsayı

Fiillerin farklılığına bağlı olarak değişen kat sayıların rolü cezanın şu kadar veya bu kadar artırılması veya azaltılması olmayıp cezanın kendisi bulunurken fiilin niteliğine bağlı olarak farklı değerlerde uygulanmasıdır.

Vergi ziyaı ile çarpılacak kat sayılar fiillerin ağır nitelikli olması halinde 3 kat, orta nitelikli olması halinde 1 kat ve hafif nitelikli olması halinde beyannamenin geç verilmesi ve örtülü kazanç dağıtımında 1/2, izaha davet kapsamında 1/5 kat olarak dikkate alınır.

Kabahatin cezası, ziyaa uğratılan vergi miktarı üzerinden hesaplanan idarî para cezasıdır. Ceza miktarının hesaplanmasında vergi ziyaı kabahatine sebep olan fiillerin ağır, orta ve hafif nitelikte olmalarına göre farklılaşmaya gidilir. Ceza fiilin niteliğine bağlı olarak belirlenmiş kat sayılar uygulanarak misli olarak hesaplanır.

Formüle edersek; Vergi Ziyaı Cezası = Vergi Ziyaı Miktarı x Katsayı

Fiillerin farklılığına bağlı olarak değişen kat sayıların rolü cezanın şu kadar veya bu kadar artırılması veya azaltılması olmayıp cezanın kendisi bulunurken fiilin niteliğine bağlı olarak farklı değerlerde uygulanmasıdır.

Vergi ziyaı ile çarpılacak kat sayılar fiillerin ağır nitelikli olması halinde 3 kat, orta nitelikli olması halinde 1 kat ve hafif nitelikli olması halinde beyannamenin geç verilmesi ve örtülü kazanç dağıtımında 1/2, izaha davet kapsamında 1/5 kat olarak dikkate alınır.

Kanun koyucu genel usulsüzlüğe yol açan hareketleri kendi içinde birinci derece ve ikinci derece olmak üzere ayırmış ve tek tek saymıştır.  Birinci derece genel usulsüzlükler şunlardır;

Kanun koyucu genel usulsüzlüğe yol açan hareketleri kendi içinde birinci derece ve ikinci derece olmak üzere ayırmış ve tek tek saymıştır.  İkinci derece genel usulsüzlükler şunlardır;

Özel usulsüzlük kabahati de genel usulsüzlük kabahatinde olduğu gibi vergi kanunlarınca öngörülen şekle ve usule ilişkin ödevlerin ihlâline dayanır. Kanunda özel usulsüzlük kabahatlerinin fiillerine ve fiillerin hemen arkasından cezalarına yer verilmiştir (VUK. m.353, 355, mük. 355 ve 356).

Özel usulsüzlük kabahatinde fiili işleyenin kasıt sahibi olması şart değildir, taksirli olması kabahatin gerçekleşmesi açısından yeterlidir. Özel usulsüzlük kabahatini yaratan fiillerden benzer nitelikte olanlar bir araya toplanmak suretiyle açıklanma yolu seçilmiştir.

Aynı ve tek fiille işlenen birden fazla kabahatten ceza miktarı fazla olanın cezasının verilmesi, kabahatlerde birleşmeyi tanımlamaktadır. Cevabımız C seçeneğidir.

Vergi kabahatleri ile VUK’da yer alan vergi suçları birleşmez: Aynı fiille VUK’a göre hem kabahat hem de suç işlenmesi halinde bunlar arasında birleşme olmaz. Aynı kanundan kaynaklansa bile kabahatin ve suçun cezaları ayrı verilir.VUK’da aynı fiilden dolayı vergi ziyaı kabahati ile vergi kaçakçılığı suçuna ceza verilebilmesi açısından özel bir düzenlemeye yer verildiği görülmektedir. İlgili düzenlemede, (m.359/son) aynı fiille failin vergi ziyaı kabahati ve kaçakçılık suçu işlenmesi durumunda cezanın kesilmesine engel olmayacağı belirtilmiştir. Cevabımız A seçeneğidir.

Tek fiille vergi ziyaı kabahati ile özel usulsüzlük kabahati meydana gelmesi halinde bunlar birleşmez: VUK m. 353 de yazılı fiiller (fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması) sonucunda vergi ziyaı da meydana geldiği takdirde bu vergi ziyaının gerektirdiği cezaların ayrıca kesileceği hüküm altına alınmıştır. Bir başka deyişle, vergi ziyaı ve özel usulsüzlük kabahatinin aynı eylemden kaynaklanması halinde vergi ziyaına ilişkin cezanın kesilmesi özel usulsüzlük cezasının kesilmesine engel olmadığı gibi özel usulsüzlük cezasının kesilmiş olması da vergi ziyaı cezasının kesilmesine engel olmayacaktır. Cevabımız D seçeneğidir.

Vergi kabahatleri açısından birleşmesi kabul edilen kabahatler bakımından fikrî içtimanın iki şartı olduğu görülür. Bunlardan birincisi, tek fiille birden fazla kabahat işlenmesi; diğeri, kabahatlerin vergi ziyaı ve genel usulsüzlük olmasıdır. Birleşmenin gereği olarak kabahatlerden biri elenir, diğerine ceza verilir. Ceza verilmeyen kabahat ise, cezalandırılma kimliğini kaybettiği için bunun hakkında yapılacak bir şey olmaz. Konumuz açısından tek fiille işlenen vergi ziyaı kabahati veya genel usulsüzlük kabahatinden birine ceza verileceği anlaşılmakla birlikte bunlardan hangisine ceza verileceği meselesinin de çözülmesi gerekir. Tek fiille vergi ziyaı ve genel usulsüzlük birlikte işlendiğinde bunlara ait hangi kabahate ceza verileceği sorusunun cevabı şudur: Vergi ziyaı ve genel usulsüzlük kabahatinden hangisinin cezası miktar itibariyle fazla ise, birleşme o kabahat itibariyle gerçekleşir ve onun cezası kesilir. Miktar itibarıyla cezanın fazla olmasının ölçüsü parasal değerdir. Cevabımız B seçeneğidir.

Cezalarda birleşme (içtima) aynı kişinin birden fazla kabahatten dolayı birden fazla cezalandırmasını konu almakla beraber verilecek cezanın üst sınırı konusunda bir ölçü getirilebilir. Getirilen üst sınıra ilişkin durum gerçek birleşme kavramıyla da ifade edilir. Vergi kabahatleri açısından cezalarda birleşmeye tüm kabahatler açısından yer verilmiş değildir. Cezalarda birleşmeye sadece özel usulsüzlük kabahatinin belirli fiilleri itibariyle yer verildiği görülmektedir. Özel usulsüzlük kapsamında cezaları birleşmeye konu olan fiiller belge “vermeme ve almama (VUK m.353/1)”, düzenlememe ve bulundurmama (VUK m.353/2)”, “belge basımı ile bildirim görevini yerine getirmeme (VUK m.353/8)” ile “tahsilat ve ödemelerin banka, postane ve bazı kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilmemesi (VUK mük.m.355/4) fiilleri itibariyle düzenlendiği görülmektedir. Cevabımız E seçeneğidir.